جمهوری بلغارستان با وسعت ۱۱۰,۹۹۴ کیلومتر مربع، بر کرانۀ دریای سیاه و در شرق شبه‌جزیرۀ بالکان قرار دارد. این کشور از طریق ترکیه با قارۀ آسیا ارتباط می‌یابد و جمعیتی بالغ بر ۹ میلیون نفر دارد. ۸۵٪ از جمعیت بلغار از نژاد بلغار و باقی از نژادهای ترک، یونانی، ارمنی و کولی هستند.
بلغارستان از اوایل قرن یازدهم تحت تابعیت امپراتوری بیزانس بود، اما در سال ۱۳۹۳م، در دوران حکومت سلطان بایزید عثمانی، به قلمرو دولت عثمانی پیوست و این حاکمیت به مدت پنج قرن ادامه یافت. در سال ۱۸۷۸م، بلغارها خواستار استقلال از عثمانیان شدند و سرانجام در ۳۱ دسامبر ۱۹۰۸م، استقلال این کشور به رسمیت شناخته شد.
در اواسط قرن نوزدهم، ۳۰٪ جمعیت بلغارستان مسلمان بودند، اما پس از استقلال، خشونت‌ها و فشارها علیه مسلمانان آغاز شد. به‌ویژه در دوران حکومت مارکسیستی، خشونت‌ها به اوج رسید و توطئه‌هایی برای محو هویت اسلامی ترتیب داده شد. در سال ۱۹۶۱م، دولت بلغارستان مسلمانان را مجبور کرد که نام‌های اسلامی خود را تغییر داده و پسوندهای بلغاری به آن بیفزایند. نامگذاری نوزادان با نام‌های اسلامی ممنوع شد و انجام فرائض مذهبی، به‌ویژه به‌صورت جمعی، غیرممکن گردید. هویت اسلامی به‌قدری تحت فشار قرار گرفت که مسلمانان مجبور به انجام عبادات خود به‌صورت مخفیانه شدند.[1]
در حال حاضر، رژیم حاکم بر بلغارستان هم‌چنان با فشارهای مختلف مسلمانان را تحت‌فشار قرار می‌دهد. بیش از ۲ میلیون مسلمان در بلغارستان زندگی می‌کنند که اکثراً در پنج ایالت شمال شرقی و دو ایالت جنوب شرقی، در نزدیکی مرز یونان، سکونت دارند. مسلمانان بلغارستان عمدتاً ترک‌تبار هستند و سابقۀ حضور آنان در این کشور به چهار قرن می‌رسد.
رومانی
رومانی با مساحت ۲۳۷,۵۰۰ کیلومتر مربع در جنوب شرقی اروپا و بر کرانۀ غربی دریای سیاه واقع شده است. جمعیت این کشور ۲۳ میلیون نفر است که ۸۵٪ از آنان رومانیایی و بقیه از اقوام مجار و رومن هستند. ۸۰٪ مردم ارتدوکس و باقی کاتولیک و مسلمان‌اند.
در قرن سیزدهم میلادی، رومانی به تصرف مغولان درآمد و در قرن پانزدهم، بخش‌هایی از آن جزو قلمرو دولت عثمانی شد. در سال‌های ۱۸۲۸-۱۸۲۹م، در نبرد میان روسیه و عثمانی، مناطق مولداوی و والاکیا که در آن زمان تحت سلطۀ عثمانی بودند، به کنترل روس‌ها درآمد.
تا پیش از جنگ جهانی دوم، جمعیت مسلمانان رومانی به ۲۶۰,۰۰۰ نفر می‌رسید؛ اما با تغییرات مرزی و فشارهای آلمان نازی، این تعداد به‌شدت کاهش یافت. در حال حاضر، ۷۰,۰۰۰ مسلمان در رومانی زندگی می‌کنند که عمدتاً ترک و تاتار هستند.
دولت سوسیالیستی رومانی محدودیت‌های فراوانی را بر مسلمانان تحمیل کرد؛ از توقیف نشریات اسلامی گرفته تا تعطیلی مساجد و ممنوعیت فعالیت‌های تبلیغی. با وجود این فشارها، مسلمانان در شهرهایی مانند «کونستانزا» و «بوخارست» با برگزاری جلسات مذهبی و فرهنگی، تلاش کرده‌اند هویت اسلامی خود را حفظ کنند.
مجارستان
جمهوری مجارستان با مساحت ۹۳,۰۳۲ کیلومتر مربع، در شرق اروپا و در خشکی محصور است. این کشور ۱۹ استان و چهار ناحیۀ شهری خودگردان دارد. مرکز حکومت آن شهر بوداپست است که رودخانۀ دانوب، این شهر را به دو بخش بودا و پست تقسیم می‌کند. جمعیت مجارستان ۱۰.۵ میلیون نفر است که ۹۷٪ آنان از تبار هون و مجاری‌اند. ۵۵٪ مردم کاتولیک و مابقی پیرو مذاهب دیگر، از جمله اسلام هستند.
در سال ۱۳۷۷م، دولت عثمانی به مجارستان یورش برد و پس از شکست‌های متعدد مجارها، در سال ۱۵۲۶م، این کشور به قلمرو عثمانی ضمیمه شد. در طی دو قرن حاکمیت عثمانی، برخی از مجارها به اسلام گرویدند و مهاجران ترک و عرب بر جمعیت مسلمانان افزودند.
پس از پایان جنگ‌های عثمانی، مجارستان به تدریج تحت نفوذ امپراتوری اتریش درآمد. در این دوران، بسیاری از مسلمانان تحت فشار شدید قرار گرفتند و جمعیت آنان کاهش یافت.
امروزه، مجارستان حدود ۱۳,۰۰۰ مسلمان دارد که بیشتر آنان مهاجران آفریقایی، ترک، عرب، پاکستانی و بنگلادشی هستند. با سقوط نظام کمونیستی، مسلمانان از آزادی بیشتری برخوردار شدند و وزیر امور خارجۀ مجارستان اعلام کرد که ملت مجار قصد دارد با بهره‌گیری از روحانیت مذهب، جامعه را از آثار خشونت و تندروی‌های مارکسیستی پاک کند.
چکسلواکی کشوری است که بین روسیه و آلمان قرار گرفته و به لحاظ جغرافیایی در جهت طولی گسترده شده است. مساحت این کشور ۱۲۷,۸۶۹ کیلومتر مربع است و مرکز حکومت آن شهر پراگ، واقع در شمال غربی کشور می‌باشد. ۶۵ درصد از مردم این کشور از نژاد چک و ۳۵ درصد از تیرۀ اسلواک هستند. جمعیت چکسلواکی ۱۵.۵ میلیون نفر برآورد می‌شود که اکثریت آن‌ها تابع مذهب کاتولیک هستند. اقلیتی از جمعیت نیز پروتستان و مسلمان می‌باشند، اما تعداد مسلمانان کمتر از یک درصد کل جمعیت است.
لهستان
لهستان در شرق اروپا و جنوب دریای بالتیک واقع شده است. این کشور از ۴۹ استان و سه استان‌شهر تشکیل شده و مرکز حکومت آن شهر ورشو (وارشاوا) می‌باشد. وسعت لهستان ۳۱۲,۶۸۳ کیلومتر مربع است و جمعیت آن حدود ۳۸ میلیون نفر می‌باشد. اکثریت ۹۸ درصدی جمعیت لهستان از نژاد لهستانی (تیرۀ اسلاو) هستند. اغلب مردم کاتولیک بوده و اقلیتی از آن‌ها ارتدوکس یا مسلمان می‌باشند.
در سال ۱۴۴۰ میلادی و در زمان پادشاهی لادیسلاوس سوم، لهستان شاهد نبردهایی بین قوای عثمانی و نیروهای لهستانی بود. در این نبردها، مسلمانان موفق شدند شکست‌های سنگینی به نیروهای لهستانی وارد کنند و حتی لادیسلاوس سوم در یکی از این نبردها کشته شد. در قرن شانزدهم، درگیری‌ها میان لهستان و عثمانی ادامه یافت. در سال ۱۶۷۳ میلادی، جان سوبیسکی، سردار لهستانی، توانست قوای عثمانی را شکست دهد. در سال ۱۶۸۳ میلادی نیز در وین، نیروهای لهستان بر عثمانی‌ها غلبه کردند.
مسلمانان لهستان بقایای افرادی هستند که در زمان اقتدار دولت عثمانی در این سرزمین می‌زیستند. پیش از جنگ جهانی دوم، وضعیت مسلمانان لهستان نسبتاً مناسب بود و جمعیت آنان حدود ۱۰۰,۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شد؛ اما با شروع جنگ و تغییرات مرزی، شمار مسلمانان کاهش چشم‌گیری یافت. در حال حاضر، حدود ۲۵,۰۰۰ مسلمان در لهستان زندگی می‌کنند که اغلب آن‌ها از تاتارها هستند. این گروه از حدود سه قرن پیش در شمال شرقی لهستان ساکن شده‌اند.
در سال ۱۹۹۰ میلادی، حزب اسلامی لهستان تأسیس شد و مسجدی در شهر گدانسک افتتاح گردید. این اقدامات کمک بزرگی به سازماندهی مسلمانان در این کشور کرد.
ادامه دارد…
[1]. اقلیتهای مسلمان در جهان، ترجمه: ایرج کرمانی، ص ۱۳۷-۱۳۸ و ۲۵۸.
[2]. این سرزمین از آغاز سال ۱۹۹۳ میلادی به دو کشور مستقل چک و اسلواک تبدیل شد.
By محمد فاتح
