نویسنده: عبیدالله نورزهی
در این بخش مبارزۀ اروپاییان را با اسلام و مسلمانان از دو محور: سیاسی و فرهنگی، تحلیل و بررسی می‌نماییم:
الف: فعالیت‌های سیاسی و نظامی
اروپاییان مبارزۀ خود علیه اسلام و مسلمانان را در عرصۀ سیاسی و نظامی به شکل گسترده‌ای ادامه دادند.
-
نبرد روسیۀ مسیحی با عثمانی: در فاصلۀ سال‌های ۱۷۶۲ تا ۱۷۹۶م، در عهد کاترین کبیر، روسیۀ مسیحی نبردی سخت را با امپراتوری عثمانی آغاز کرد. در نتیجه، مناطقی چون آزوف، شبه‌جزیرۀ کریمه و نواحی شمالی دریای سیاه به تصرف روسیه درآمد. هم‌چنین، ترکستان از خاک عثمانی جدا شد.
-
حملۀ ناپلئون به مصر: در سال ۱۷۹۸م، ناپلئون به مصر حمله کرد و این سرزمین اسلامی را تحت نفوذ خود قرار داد.
-
استعمار شمال آفریقا: فرانسه در سال‌های ۱۸۳۰م، ۱۸۸۱م و ۱۹۱۲م به ترتیب الجزایر، تونس و مراکش را تصرف کرد و این مناطق را به استعمار کشاند.
-
سلطۀ بریتانیا بر هند و مناطق عربی: انگلستان با کوتاه کردن نفوذ مسلمانان در هند، در سال ۱۸۳۹م عدن و نواحی جنوب و شرق عربستان را به کنترل خود درآورد. هم‌چنین، در سال‌های ۱۸۸۲م و ۱۸۹۸م، مصر و سودان را به اشغال درآورد.
-
تحریک ملت‌های بالکان: کشورهای اروپایی ملت‌های شبه‌جزیرۀ بالکان را تحریک کردند و با تجزیۀ این ناحیۀ استراتژیک، دست دولت عثمانی را از آن کوتاه نمودند. در سال ۱۸۳۰م، یونان از ترکیه جدا و مستقل شد.
-
تقسیم سرزمین‌های اسلامی پس از جنگ جهانی اول: اروپاییان در جریان جنگ جهانی اول، دولت عثمانی را وارد جنگ کردند. پس از شکست عثمانی، با توطئه‌ای حساب‌شده، این قدرت اسلامی را فروپاشیدند و سرزمین‌های اسلامی را بین خود تقسیم کردند. به‌عنوان نمونه، فرانسه، لبنان را از سوریه جدا کرد و نظامی ویژه با حاکمی مسیحی در آن ایجاد نمود. ریشۀ نابسامانی‌های کنونی لبنان را باید در همین دسیسۀ استعماری جستجو کرد.
ب: برنامه‌های تبلیغی و فرهنگی
غرب با بهره‌گیری از تشکیلات تبلیغاتی قدرتمند خود، مبارزۀ فرهنگی علیه اسلام را در چندین محور پیش برد:
-
سست کردن پیوند مسلمانان با ارزش‌های دینی: با جداسازی مسلمانان از معارف اسلامی، معنویت و اعتمادبه‌نفس، آنان را به موجوداتی ضعیف، ذلت‌پذیر و معتاد به فرهنگ سلطه تبدیل کردند.
-
تحقیر باورهای مذهبی: با تحریف باورهای اسلامی و معرفی نسخه‌های مسخ‌شده، نوعی بدبینی نسبت به دین ایجاد کردند. این سیاست با شعارهایی چون تمدن و تجدد، به‌ویژه در میان جوانان مسلمان، هویت دینی را تضعیف نمود.
-
تفرقه‌افکنی قومی و زبانی: با طرح مسائل قومی و قبیله‌ای در برابر وحدت مذهبی، زبان قرآن (عربی) را تضعیف و زبان‌های اروپایی را در کشورهای اسلامی رسمی کردند. هم‌چنین، تز جدایی دین از سیاست را ترویج نمودند تا مسلمانان را از هرگونه تحرک سیاسی بازدارند.
-
نفوذ در مجامع بین‌المللی: غرب با برخوردهای دوگانه در مسائل جهانی، هرجا که منافع خود را در خطر ببیند، با تبلیغات گسترده به حمایت از حقوق بشر غربی می‌پردازد. در مقابل، کشورهای اسلامی را به دلایل واهی متهم به نقض حقوق بشر می‌کند.
-
رواج فرهنگ مصرف‌زدگی و فساد: اشاعۀ فساد و فحشا، تزلزل بنیادهای خانواده و ترویج بی‌بندوباری، جوامع اسلامی را با بحران‌های عمیق مواجه کرده است. این هجوم فرهنگی موجب شده به‌جای گسترش ارزش‌های اسلامی، شاهد رواج فرهنگ غربی در میان مسلمانان باشیم.
جهان اسلام باید در برابر این هجمه‌های فرهنگی و اخلاقی غرب، جبهه‌ای مقاوم و منسجم ایجاد کند. مبارزۀ فرهنگی که اهمیت آن از نبردهای سیاسی و نظامی بیشتر است، می‌تواند مانع تداوم سلطۀ غرب و ترویج ارزش‌های منحط وارداتی شود.
بررسی جغرافیای قارۀ اروپا
الف) وسعت و موقعیت جغرافیایی: قارۀ اروپا با مساحتی برابر با ۱۰,۴۶۱,۰۰۰ کیلومتر مربع، پس از اقیانوسیه دومین قارۀ کوچک جهان است. این قاره به‌طور کامل در نیم‌کرۀ شمالی و در منطقۀ معتدل شمالی، بین ۳۵ تا ۷۱ درجۀ عرض شمالی واقع شده است. اروپا به نوعی شبه‌جزیره‌ای از آسیا محسوب می‌شود که به دریا و اقیانوس پیشروی کرده است و با طولانی‌ترین خط ساحلی نسبت به مساحت کل، جایگاه ویژه‌ای در میان قاره‌ها دارد.
ب) ویژگی‌های طبیعی و اقتصادی اروپا: آب‌وهوای اقیانوسی و مجاورت با دریاها این قاره را از نظر طبیعی و اقتصادی در موقعیتی ممتاز قرار داده است. رودخانه‌ها، به‌ویژه دانوب که با طول ۲۹۶۰ کیلومتر و حوضۀ آبریزی به مساحت ۸۲۰,۰۰۰ کیلومتر مربع از چندین کشور عبور می‌کند، در پیدایش تمدن‌های اروپایی نقشی اساسی داشته است.
ج) تقسیم‌بندی جغرافیایی و اقلیمی: به‌لحاظ شکل زمین، اروپا به چهار ناحیه تقسیم می‌شود:
-
ارتفاعات مرکزی؛ 2. رشته‌کوه‌های آلپ در جنوب؛ 3. ناحیۀ مرتفع غربی؛ 4. دشت‌های پست شمالی.
از نظر اقلیمی، اروپا سه نوع آب‌وهوا را در خود جای داده است:
-
آب‌وهوای اقیانوسی که در سواحل غربی تحت تأثیر بادهای غربی و جریان آب گرم گلف‌استریم قرار دارد.
-
آب‌وهوای قاره‌ای مرطوب که در نواحی مرکزی و داخلی قاره حاکم است.
-
آب‌وهوای مدیترانه‌ای که در نواحی جنوبی و مجاور دریای مدیترانه قابل مشاهده است.
