قبلاً درباره‌ی دیدگاه «مرجئه» که به صورت قطعی قائل به عفو و بخشش مرتکب گناه کبیره بودند، واقف شدیم و هم‌چنان نظر معتزله را که عفو را عقلا جایز می‌دانستند نه سمعا، مطلع شدیم و این دیدگاه معتزلی‌های بصره بود؛ اما نظر معتزلی‌های بغداد این بود که «عفو» سمعا و عقلا ممنوع است.
اما دیدگاه اهل سنت و جماعت درباره‌ی مرتکب گناه کبیره در آخرت این است که آنان معتقد هستند که عفو مرتکب گناه کبیره از لحاظ سمع و عقل هر دو جواز دارد.
آمدی در این باره می‌نویسد: «اهل حق معتقد هستند که مؤمن در آخرت، به خاطر لغزش‌هایش مستحق مجازات و عقوبت می‌شود، اختلاف‌شان در این مورد است که آیا مغفرت او امکان دارد و یا خیر، اشاعره این را عقلا و سمعا جایز می‌دانند.»
ابوالبرکات نسفی می‌نویسد: «مرتکب گناه کبیره که آن را حلال نداند و نسبت به نهی‌کنندۀ آن استخفاف نداشته باشد، از ایمان خارج نمی‌شود؛ چون تصدیق هنوز هم وجود دارد و هیچ کسی از ایمان بیرون نمی‌شود مگر از راهی که در آن داخل شده است. گناهکار اگر بدون توبه بمیرد در مشیت و اراده‌ی الله متعال است اگر خواست او را می‌بخشد و با فضل و کرمش و یا به برکت ایمان و طاعاتی که با او است و یا با شفاعت بعضی از برگزیدگان او را وارد بهشت می‌گرداند و اگر خواست به اندازه‌ی گناهش چه صغیره باشد و یا کبیره او را عذاب می‌دهد، سپس عاقبت امرش جنت است و در آتش جهنم برای همیشه باقی نمی‌ماند.»
بنابراین، مرتکب گناه کبیره نزد اهل سنت و جماعت دارای دو حالت است: یا این‌که خداوند متعال او را از همان ابتدا، با فضل و کرم خود و یا با شفاعت، مورد عفو و بخشش قرار می‌دهد و یا این‌که او را به اندازه‌ی گناهش مجازات نموده و سپس آن را به حکم وعده‌ی خود به بهشت داخل می‌کند نه با استحقاق خود فرد.
سعدالدین تفتازانی در تصریح مذهب اهل سنت و جماعت چنین می‌فرماید: «اهل اسلام در مورد مؤمنی که مرتکب گناه کبیره می‌شود و قبل از توبه از دنیا می‌رود، اختلاف دارند: مذهب ما این است که ما قطعا نمی‌توانیم به عفو و بخشش و یا عقوبت و مجازات او حکم بدهیم؛ بلکه هر دو منوط به مشیت و اراده‌ی الله متعال هستند؛ اما اگر عذاب داده شود بازهم یقین داریم که او برای همیشه در آنجا باقی نمی‌ماند؛ بلکه به‌طور قطعی از آنجا بیرون می‌شود، البته نه بر طریق وجوب بر خداوند متعال بلکه به مقتضای وعده‌ای که خداوند متعال داده است و با دلیل همانند خلود اهل جنت ثابت شده است.»
By محمد فاتح