ثقافت اسلامی (بخش دهم) صابئیت

نویسنده: ابومهاجر

صابئه مندائیه

صابئه مندائیه یگانه گروه صابئه است که تا امروز باقی مانده، این طایفه یحیی(ع) را پیامبر خود می‌دانند، ستاره‌ها را تقديس و تعظیم می‌نمایند، روی گردانیدن به طرف ستاره قطب شمالی و تعمید در آب‌های جاری از شعائر بزرگ این دین به شمار می‌رود

تاسیس

صابئه مندائیه ‌ادعا می‌کند که سابقه دین ایشان به دوران آدم‌ (ع) باز می‌گردد.

خود را به سام بن‌نوح (ع) نسبت می‌ دهند، می‌پندارند که یحیی (ع) پیامبر ایشان است ابتدا در قدس اقامت داشتند، بعد از مدتی از فلسطین اخراج شدند، و به شهر حران هجرت نمودند از حران به وطن فعلی‌شان در جنوب عراق و ایران هجرت نموده آنجا تا حال زندگی می‌نمایند،

کتب آنان:

نزد آنان تعدادی از کتب مقدسه وجود دارد و به لغت سامیه که نزدیک به لغت سریانی می‌باشد، نوشته شده است، و عبارت‌اند از:

1.کتراربا: یعنی کتاب بزرگ، معتقداند که آن صحیفه‌های آدم (ع) است و در آن مباحث، بزرگی از نظام تکوین عالم، حساب مخلوقات، دعاها، و قصه‌ها وجود دارد،

۲- دراسة ادیهیا: یعنی تعالیم یحیی، در این کتاب تعالیم و زندگی‌نامه یحیی (ع) وجود دارد.

۳- فلستا: یعنی کتاب عقد نکاح، این کتاب به محافل و نکاح شرعی و خطبه تعلق دارد.

۴- سدره ادنشماثا: این کتاب پیرامون تعمید، سوگواری، دفن، انتقال روح از جسد به زمین واز آنجا به عالم انوار می‌گوید.

۵- کتاب الدیونان: در این کتاب قصه‌ها و تصویرهای بعضی روحانيون وجود دارد.

۶- کتاب اسفر ملواشهک یعنی سفر بروج بخاطر شناختن حوادث سال آینده از طریق علم فلک و نجوم.

۷- کتاب النیانی: یعنی اشعار و اذکار دینی

8.کتاب قماها ذهیقل زیوا: درباره آن عقیده دارند که کسی آن را باخود داشته باشد بر او سلاح و آتش کار نمی‌کند.

۹- تفسیر بغره: این کتاب مخصوص به تشریح جسم انسان و ترکیب آن بوده، و نیز طعام‌هایی را بیان میکند که در مناسبات و مراسم مختلف دینی خورده می‌شوند.

۱۰-کتاب ترسسر الف شیاله: یعنی کتاب دوازده هزار سوال این کتاب در برگیرنده طريقه‌های گناه و طریق مغفرت آن بوده و همچنان بعضی شعائر دینی دیگر را نیز مشتمل می‌باشد.

۱۱- دیوان قطوس التطهیر: آن کتابی‌ است که طریق تعمید را با انواع و اقسامش بیان نموده است.

۱۲- کتاب کداوا کدفیاتا: یعنی کتاب تعویذات.

طبقات رجال دین:

شرط است که باید شخصیت دینی سالم، حواس درست، متأهل، فرزنددار، و ختنه ناشده باشد، سخن شخصیت دینی در امور دینی این طائفه، مثل حالات ولادت، نام‌گذاری، تعمید، ازدواج، نماز، ذبح و جنازه، مقبول و نافذ بوده قرار ذیل طبقه‌بندی شده‌اند:

۱- حلالی: به نام شماس یاد می‌شود، وظیفه‌اش این است که با جنازه می‌رود این شخص بغیر از دختر با دیگر کسی ازدواج نمی‌کند اگر با بیوه ازدواج نماید از رتبه‌اش افتاده و از وظيفه‌اش سبک‌دوش می‌گردد، مگر در صورتی که خودش باهمسرش (۳۶۰) بار در آب نهر جاری غوطه بخورند.

۲- ترمیده: وقتی حلالی هردو کتاب مقدس را یعنی سدره ادنشماثا و نیانی را که کتاب‌های تعمید واذکار است دانست، وظیفه تعمید را توسط غوته خوردن در آبی که نزد المندی موجود است انجام می‌دهد، و تا هفت روز دیگر بخاطری که احتلام نشود، بیدار باقی می‌ماند، بعد از آن همین حلالی به مرتبه ترمیده ارتقا نموده وظیفه‌اش در عقد و نکاح نمودن دختران منحصر می‌باشد.

۳- ابیسق: ترمیده‌ای که مختص به عقد بیوه‌گان شود، وی به ابیسق تبدیل شده از این رتبه به رتبه دیگر انتقال نمی‌کند.

۴- کتربرا: ترمیده دانشمندی که هرگز عقد بيوه‌گان را نبسته باشد ممکن است به کتربرا تبدیل شود، البته در این صورتی که کتاب کتراربا را حفظ نماید.

۵- ریش امه: یعنی رئیس امت در میان صابئه امروزی کسی که به این رتبه رسیده باشد وجود ندارد، زیرا وی به علم زیاد و قدرت کامل نیاز دارد.

۶- ربانی:  به این درجه جز یحیی بن‌زکریا علیهم‌االسلام دیگر هيچ کس نرسیده است، شخص ربانی بالا می‌رود تا در عالم انوار سکونت کند، باز پایین می‌آید تا به گروه خود تعالیم دین را برساند، و دوباره به علم ربانی و نورانی خود بالا می‌رود.

 پروردگارشان:

در اصل به وجود اله و پروردگار یکتا، خالق و ازلی که حواس او را درک نمی‌کند و مخلوق به او نمی‌رسد، عقیده دارند.

لیکن بعد از این عقیده دارند که (۳۶۰) شخص دیگر وجود دارد که کارهای پروردگار را انجام می‌دهند این اشخاص خدایان و الهه نیستند، ملک و فرشته نیز نیستند ولی همه کارها را از قبیل رعد، برق، باران، آفتاب، شب و روز را ر عهده دارند. و هر کدام‌شان در عالم انوار مملکتی دارند.

معتقداند که ستاره‌ها جای سکونت ملائکه است، از همین جهت ستاره‌ها را تعظیم و تقديس می‌نمایند.