اقتصاد اسلامی (بخش اول)

نویسنده: محمداسماعیل علیزهی

تقدیم به امت   اسلامی که در پی تحقق  آرمان‌های  والای  اسلامی  هستند!

مقدمه

 به درستی که بررسی و تحقیق در هر رشته و موضوعی که صورت گیرد، موجب بلندرفتن سطح علمی و گسترش قلمروی مطالعاتی آن بخش می‌گردد. در نهاد بشر به صورت فطری نیز این خصوصیت تحقیق و کنجکاوی به ودیعت گذاشته شده است.  از آنجا که حاصل نمودن آگاهی و نمایان شدن موضوعات مبهم برای بشر یک نیاز مهم است. هر آن موضوعی که درباره آن تحقیق و بررسی نشده و گسترش داد نشود، هر چند که مفید و با ارزش بوده و در هر ساحه و بخشی که باشد، تاثیراش از بین رفته و بی‌ثمر خواهد شد.

از آنجا که اقتصاد یکی از مهمترین و جدی‌ترین بخش‌های زندگی بشر بوده و از دیر زمان بشر بدان اهمیت خاصی قائل بوده است. لذا بررسی و تحقیق در مبحث اقتصاد و بالاخص سیاست‌های اقتصادی موجب توسعه و انکشاف این ساحات خواهد شد. به هر میزان که بررسی و تحقیق در این عرصه‌ها بیشتر انجام پذیرد، به همان اندازه سبب روشن شدن موضوعات و نکات نامعلوم و ناشناخته این عرصه‌ها می‌شود.

اسلام یگانه راه سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت بوده و برای تمام عرصه‌های زندگی انسان برنامه و راهکارهای مناسب و متعالی را ارائه می‌کند. لذا یکی از بخش‌های و ابعاد مهم و حیاتی زندگی انسان، بُعد اقتصادی می‌باشد پس باید از این برنامه‌ها و راه‌کارها آگاهی حاصل نمود.    

 امروزه سیاست‌های اقتصادی میان مباحث علمی اقتصاد در درجه بالایی از توجه دانشمندان اقتصادی قرار گرفته، و پیوسته به دنبال چگونگی استفاده از سیاست‌های پولی و مالی در حالات مختلف همچون، رکود، تورم و بودجه‌بندی می‌باشند. پس بررسی و تحقیق در این عرصه بیاثر و بی‌حاصل نبوده و به انکشاف بیشتر این مباحث می‌انجامد همچنین باید بیان داشت که این موضوع تا حدی چشمگیر از سوی دانشمندان مورد توجه قرار گرفته و موضوع مطالعات و تحقیقات بسیاری در پوهنتون‌ها، کنفرانس‌ها و کتب اقتصادی گردیده است.

در این میان مطلبی که می‌خواهم به آن اشاره کنم؛ این است که هر نظام اقتصادی بنا بر اصول، ارزش‌ها و نوع جهان‌بینی پذیرفته شده خود، از اقتصاد و همه مؤلفه‌ها آن تعاریف و موضوعاتی را ارائه می‌دارد. که یکی از مهمترین و بهترین نظام‌های اقتصادی که موضوع بحث این مقاله نیز می‌باشد، نظام اقتصادی اسلام است. در این تحقیقِ هر چند کوتاه اما علمی، توجه خود را به بررسی سیاست‌های مالی و پولی در نظام اقتصادی اسلام داشته‌ام.

امروز هر اقتصادی که بتواند سیاست‌های مالی و پولی را ارائه کند که قادر به معرفی ابزارهای مناسب برای رسیدن به این اهداف باشد و کارایی بیشتر و بهتری را دارا باشد، بر کرسی بالاتری خواهد نشست و از اهمیت بالایی برای اقتصاددانان برخوردار خواهد بود. از این جهت که نظام اقتصاد اسلامی دارای شرایط قابل تطبیق بوده و نظامی غیرمعقول و خیالی نمی‌باشد باید در زمینه سیاست‌های مالی و پولی مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرد و ابزارهای آن شناسایی و بیان شود. فلهذا در این مجال سعی بر آن هست تا بتوان قدمی هر چند کوچک و کوتاه برای تحقق این موضوع برداشت.

در منابع اسلامی اگرچه که نمی‌توان مفاهیم یا تعاریف مشخص برای مؤلفه‌ها و ابزارهای اقتصادی ارائه نمود، اما با مطالعه دوران آغاز اسلام و مقایسه آن با دیگر ادوار بشری (ماقبل و مابعد)، زیربنایی مناسب و بجا در اسلام یافت خواهد شد.

به بیانی باید گفت که همواره از سوی گروه‌ای دیده‌ام و یا  این سخن را از ایشان شنیده‌ام که اسلام دینی است، متعلق به 14 قرن قبل و برای زندگی پیجیده و پیشرفته امروز بشر کدام مفیدیت، برنامه و مزیتی ندارد و در مقابل این گروه، مسلمانانی وجود دارند که عقیده و باورشان این است که اسلام برای همیشه و تا ابد برای زندگی بشر سخنی برای گفتن و برنامه‌ای برای اجرا دارد. فلهذا با توجه به گفته‌های هر دو گروه تصمیم به انتخاب این موضوع تحت عنوان “بررسی کارایی سیاست‌های مالی و پولی در نظام اقتصای اسلام” گرفته شده است، تا سخن گروه مخالف و نیز این گفته مسلمانان را در بخش اقتصادی به چالش کشیده و حقیقت امر از لابه‌لای منابع اسلامی به دست آورده شود.

امروزه رکود و تورم در دو سو یا میتوان گفت دردو لبه اقتصاد قرار گرفته اند که هر دو حالت برای اقتصاد مضر بوده و هراقتصادی از نزدیک شدن به آن در فکر و تشویش میباشد و پیوسته متوجه هست تا حالت اقتصادی را در بینابین این دو قرار دهد و برای آن نظریات و سیاست های مختلفی ازطرف نظریه پردازان و دانشمندان ارائه میگردد، لذا برای اقتصاداسلامی نیز از اهم موضوعاتی هست که باید به پاسخ به آنها بپردازذ

 امروزه برخی بی خبر از دین و مغرض از هر سو انگشت انتقاد و اعتراض را بر اسلام و مسلمانان نشانه رفته اند و پیوسته فریادشان بلند هست و اسلام را دینی از کار افتاده و متعلق به قرن ها قبل میدانند. لذا بر ما مسلمانان هست تا در این عرصه تلاش و تحقیق نمایند و یافته هایشان را برای جهانیان به نمایش بگذارند.

 همچنین تحقیق وکوشش کافی  در این عرصه موجب میگردد تا مسلمانان و حتی غیر مسلمانان به خوبی ها و محاسن اقتصاد اسلامی بیشتر آگاه شده وراهی را برای اجرای کامل اقتصاد اسلامی فراهم آورند.