نویسنده: ابوعائشه
نشنالیزم: ایدئولوژی ملت مدرن
نشنالیزم یا ملی‌گرایی، ایدئولوژی‌ای است که از مفهوم مدرن ملت سرچشمه می‌گیرد. ملت، جمعی از مردم است که در یک یا چند قطعه زمین تحت یک حکومت زندگی می‌کنند و از طریق دین، تاریخ، فرهنگ، زبان و دیگر عناصر هویتی با یکدیگر پیوند یافته‌اند. این پیوند قوی باعث می‌شود که افراد، منافع فردی خود را در برابر مصلحت عمومی نادیده بگیرند.
ملی‌گرایی نیرویی است که به وحدت ملت عینیت می‌بخشد و تقدم نفع جمعی بر منافع فردی را بیان می‌کند؛ به عبارت دیگر، ملی‌گرایی نمادی از ملت است که از طریق احساسات جمعی آشکار می‌شود. این احساسات، خود به علایقی شدید و گاه متعصبانه منجر می‌شوند.
در زبان فارسی، ملی‌گرایی معادل واژۀ لاتین Nationalism است. این کلمه از دو بخش تشکیل شده است: Nation که از ریشۀ لاتین Natio به معنای «تولد» یا «متولد شدن» آمده و برای اشاره به گروهی از مردم که در یک مکان متولد شده‌اند به کار می‌رود. Ism که پسوند لاتین به معنای «شناختن» یا «ایده» است.
ترکیب این دو بخش، نشنالیزم را به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی مطرح می‌کند که در دوران مدرن غرب شکل گرفته است.
غرب با ایجاد و گسترش نشنالیزم، اهداف و برنامه‌های مختلفی را دنبال کرده است. ترویج ملی‌گرایی، قوم‌گرایی و حزب‌گرایی از ابزارهایی بوده‌اند که به وسیلۀ آن‌ها توانسته‌اند برنامه‌های خود را در کشورهای اسلامی تا حد زیادی عملی کنند. اهداف و پیامدهای این روند در بخش‌های آتی مقاله مورد بررسی قرار خواهند گرفت، ان‌شاءالله.
تعریف امت
واژۀ «امت» در زبان عربی کاربردهای متعددی دارد. در زیر به برخی از معانی آن اشاره می‌شود:
-
گروهی از مردم در یک زمان (یک قرن).
-
پیروان و اتباع.
-
کسی‌که به او اقتدا می‌شود و او امام جماعت است. خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا…»؛ (ابراهیم امتی فرمان‌بردار خداوند و پاک‌دین بود و از مشرکان نبود.)
-
جماعتی از مردم؛ خداوند متعال می‌فرماید: «وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِّنَ النَّاسِ…»؛ (بر آن [چاه] گروهی از مردم را یافت.)
-
مدت زمان؛ خداوند متعال می‌فرماید: «وَلَئِنْ أَخَّرْنَا عَنْهُمُ الْعَذَابَ إِلَى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ…»؛ (و اگر تا مدت معینی عذاب را از آنان باز داریم…)
-
فردی که قائم‌مقام جماعتی باشد؛ پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم دربارۀ قس بن ساعده می‌فرماید: «إني لأرجو أن يبعثه الله أمة وحده»؛ (من امیدوارم خداوند او را مانند یک امت مستقل محشور کند.)
-
قامت؛ شاعر عرب، اعشی، می‌گوید: «حِسَانُ الوُجُوهِ طِوَالُ الأُمَمِ»؛ (آنان دارای چهره‌هایی زیبا و قامت‌هایی بلند هستند.)
-
دین؛ خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ…»؛ (ما پدران‌مان را بر آیینی یافتیم…)
