بخاری و مسلم روایت کرده‌اند که رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود: «همه‌ی شما نگهبان و مسئول هستید و از هرکسی درباره‌ی آنچه به او سپرده شده است، سؤال خواهد شد. حاکم نگهبان و مسئول است. مرد مسئول خانواده‌اش است. زن نسبت به خانه و اثاث آن و نسبت به فرزندانش مسئول است. پس همه‌ی شما نگهبان هستید و همه‌ی شما از آنچه به شما سپرده شده است، سؤال خواهید شد.»
خواهرم! تو در قبال شوهر و فرزندانت مسئول هستی. پس همسر نیکی باش که شوهرش را شاد می‌کند و او را در آنچه نافرمانی خدا نیست، اطاعت می‌کند، چون در جایی که نافرمانی آفریدگار باشد، در آن مورد از هیچ مخلوقی نباید اطاعت کرد. این فرموده‌ی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) را همواره به یاد داشته باش که می‌فرماید: «سه چیز مایه‌ی خوشبختی و سه چیز دیگر مایه‌ی بدبختی انسان است. سه چیزی که مایه‌ی خوشبختی انسان است: ۱ـ همسر شایسته؛ ۲ـ مسکن مناسب؛ ۳ـ سواری خوب. و سه چیزی که مایه‌ی بدبختی انسان است: ۱ـ همسر بد؛ ۲ـ مسکن بد؛ ۳ـ سواری بد.»
همین‌طور است خواهرم! خوشبختی و بدبختی خانواده‌ات در دستان تو است، پس همسر شایسته‌ای باش که می‌داند چگونه خوشبختی را وارد قلب شوهرش کند و امورش را بر عهده بگیرد. همواره برای فرزندانت مادری خیرخواه و راهنمایی مهربان باش و میان آنان با عدالت رفتار کن؛ به‌گونه‌ای که خدا و پیامبر از تو خشنود باشند. همیشه این ارشاد باری تعالی را مدنظر داشته باش: «يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ»؛ ترجمه: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خودتان و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن مردم و سنگ‌هاست، حفظ کنید.»
۳. صدقه‌دادن به شوهر وخانواده
از زینب ثقفیه، همسر حضرت عبدالله بن مسعود (رضی‌الله‌عنه) روایت است که رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «ای جماعت زنان، صدقه بدهید، ولو از زیورآلات خودتان باشد.» زینب می‌گوید: سپس من نزد حضرت عبدالله بن مسعود برگشته گفتم: «تو مردی تنگدست هستی و رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) ما را به صدقه‌دادن دستور داده است، پس نزد رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) برو و بپرس که آیا من می‌توانم صدقه‌هایم را به تو بدهم؟ اگر می‌توانم که خوب است، وگرنه صدقه‌هایم را به دیگری خواهم داد.» عبدالله گفت: خودت برو و از ایشان بپرس. زینب می‌گوید: خودم نزد پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رفتم. وقتی به خانه‌ی رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رسیدم، زنی از زنان انصار را نیز دم در خانه‌ی رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) دیدم که ایستاده است و هر دو نفرمان برای پرسیدن یک مسئله آمده بودیم. خداوند متعال به رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) هیبت خاصی داده بود، به همین خاطر وقتی حضرت بلال (رضی‌الله‌عنه) آمد، به او گفتیم: نزد رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) برو و بگو: دو زن دم در خانه‌ی شما هستند و می‌خواهند بدانند که اگر صدقه‌ی خود را به شوهران‌شان و ایتامی که تحت کفالت‌شان هستند بدهند، آیا درست است و کفایت می‌کند یا خیر. درضمن، من را معرفی مکن. حضرت بلال نزد رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رفت و سؤال‌مان را از ایشان پرسید. رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) پرسید: آن دو زن چه کسانی هستند؟ حضرت بلال گفت: زنی از انصار و زینب. رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: کدام زینب؟ حضرت بلال پاسخ داد: همسر عبدالله بن مسعود. رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «با دادن صدقه، به آنان دو پاداش به شما می‌رسد: پاداش خویشاوندی و پاداش صدقه.»
۴. صدقه‌دادن از دارایی شوهر با اجازهی شوهر
از حضرت عائشه (رضی‌الله‌عنها) روایت است که رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «اگر زن از مواد غذایی خانه‌ی شوهرش بدون آنکه قصد زیان‌رسانی داشته باشد، خرج و صدقه کند، به خاطر صدقه و انفاقش به زن و به شوهرش به خاطر کسب آن و همچنین به خادمش پاداش می‌رسد، بدون آنکه از پاداش یکدیگر بکاهند.»
خواهرم! تو می‌توانی از آنچه شوهرت به خانه می‌آورد، صدقه بدهی، به شرطی که قصد خرابکاری و زیان‌رسانی نداشته باشی و شوهرت راضی باشد. اما اگر شوهرت راضی نبود، پس به این حدیث توجه کن: امام مسلم از حضرت اسماء، دختر حضرت ابوبکر (رضی‌الله‌عنهما) روایت کرده است که او نزد رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) آمده و عرض کرد: «ای نبی خدا، من دارایی‌ای جز آنچه زبیر (رضی‌الله‌عنه) به خانه می‌آورد، ندارم، پس اگر از آنچه او به خانه می‌آورد، اندکی صدقه و خیرات بدهم، برای من اشکال دارد؟» رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «به اندازه‌ی توانت صدقه بده و خرج کن و بخل نورز که خداوند نیز درهای رحمتش را بر تو می‌بندد.» واژه «رضخ» که در حدیث آمده است، به معنای بخشش اندک است. مفهوم حدیث این است که بخشش‌های اندکی که حضرت زبیر (رضی‌الله‌عنه) به آن‌ها رضایت دارد، اشکالی ندارد. بخشش مراتبی دارد که برخی بر برخی دیگر برتری دارد و زبیر (رضی‌الله‌عنه) به همه‌ی آن‌ها رضایت دارد، پس تو برترین آن را انجام بده.
امام نووی در شرح این حدیث گفته است: «اجازه بر دو نوع است: یکی اجازهی صریح شوهر به نفقه و صدقه است و دیگری اجازه‌ای است که از عرف و عادت معلوم می‌شود. مانند دادن تکه‌ای نان به یک متکدی و امثال او، که در عرف و عادت وجود دارد و شوهر به آن رضایت دارد. این زمانی است که شوهر به این عرف و عادت راضی باشد و طبیعت او همانند بیشتر مردم باشد، که درباره‌ی چنین چیزهایی چشم‌پوشی می‌کنند و به آن راضی هستند. اما اگر عرف همگانی وجود نداشت و درباره‌ی رضایت شوهر نیز شک وجود داشت یا شوهر شخصی بخیل بود و از وضعیتش چنین معلوم می‌شد یا زن در این رابطه شک داشت، پس نه برای زن و نه برای دیگری جایز است که از مال او صدقه بدهد، مگر با اجازهی صریح او.»
By محمد فاتح