جایگاه زن در اسلام (بخش پنجاهم)

نویسنده: ام‌عائشه

به‌نام دفاع از حقوق زن

اما متأسفانه امروزه، رفته‌رفته ارزش‌های والای زن به بهانۀ پیشرفت و ترقی زیر پا نهاده شده است، به‌جای اکرام در جامعه، مورد اهانت قرار می‌گیرد. امروزه آنانی که دم از روشن‌فکری و ترقی می‌زنند، می‌گویند: در اسلام زن در چادر و نقاب پوشانده شده و در چهاردیواری خانه زندانی شده است و او به‌عنوان یک بخش از جامعه، از کاروان علم و پیشرفت عقب‌ مانده است و هم‌چنین می‌گویند: اسلام اگر زن و مرد را صاحبان حقوق مساوی می‌داند، چرا در برخی موارد و شرایط و موقعیت‌های به‌خصوص یک‌طرف به نفع مرد قضاوت می‌کند؟ چرا طلاق به دست مرد قرار داده شده است؟ چرا اسلام چند شوهری را تشریع نکرده است؟ می‌گویند: چرا اسلام مردان را سرپرست زنان قرار داده است، درحالی‌که هر انسان شریف آزاد است، مرد باشد یا زن، سفید باشد یا سیاه، تابع هر کشور یا مذهبی باشد و مجبور ساختن زن به اینکه حجاب داشته باشد، بی‌اعتنایی به‌حق آزادی او، اهانت به حیثیت انسانی اوست. هم‌چنین در مورد مهریه که اسلام آن را هنگام ازدواج بر شوهر واجب می‌کند اعتراضاتی را مطرح کرده‌اند.

• چرا مردان سرپرست زنان قرار داده شده‌اند؟

سرپرستی مرد بر زن طبق قاعده و نظم خاصی است که بافت جامعه آن را اقتضا می‌کند و برای استقرار و آرامش در اوضاع خانوادگی و اجتماعی می‌باشد.

طبیعت مرد به‌گونه‌ای است که برای سرپرستی و قیم بودن شایسته است؛ زیرا مرد از نظر جسمی و روحی برای وارد شدن در معرکۀ زندگی و پذیرفتن مسئولیت نسبت به زن قوی‌تر است؛ چنانچه الله تعالی می‌فرماید: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ»؛ «مردان بر زنان سرپرستی دارند، چرا که خداوند برخی از آنان (انسان‌ها) را بر (برخی) دیگر برتری داده است و (نیز) به سبب آنکه (چیزی) از مال‌های‌شان را انفاق می‌کنند.»

علامه ابن کثیر ^{رحمه‌الله} در تفسیر این آیه می‌فرماید: «مرد رئیس و حاکم است و در صورت انحراف زن، مرد می‌تواند او را ادب نماید؛ چون مردان در بسیاری از زمینه‌ها از زنان برتر هستند، بنابراین که خداوند متعال مقام نبوت را ویژۀ مردان قرار داده است و شایسته است که مردان سرپرست زنان قرار گیرند، آن‌گونه که خداوند می‌فرماید: «وللرجال علیهن درجة»؛ «مردان بر زنان برتر هستند.»

مفتی محمدتقی عثمانی ^{دام‌ظله} می‌فرماید: «اگر انسان به خلقت، فطرت، قوت، استعداد و صلاحیت زن و مرد بنگرد و با کمک عقل بیندیشد به این نتیجه خواهد رسید که مرد از عهدۀ امارت و رهبری زندگی زناشویی به‌خوبی بر خواهد آمد. برای این‌که الله تعالی، قوت و صلاحیت انجام کارهای بزرگی که به مرد عطا کرده به زن، عطا نکرده است.»

رهبری در اسلام به معنای خدمت‌گزاری است، کلمه‌ای که الله تعالی در قرآن به کار برده «قوام» است. الفاظ «امیر، حاکم و ملک (پادشاه)» را نیز بکار نبرده است.

«قوام» به شخصی می‌گویند که مسئول انجام دادن کاری باشد و معنای مسئول بودن این است که او به‌طورکلی، اصول و مصالح زندگی را تعیین خواهد کرد و بر پایۀ همان اصول، زندگانی خواهد شد. قوام هرگز به معنای آقایی مرد و کنیزی و نوکری زن نیست، بلکه آن دو نسبت به یکدیگر، امیر و مأمور، حاکم و محکوم می‌باشند. مفهوم امیری در اسلام این نیست که بر تخت نشسته حکمروایی کند.

تصور اسلام از امیری، همان است که حضرت رسول اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «سید القوم خادمهم»؛ «رهبر مردم، خدمت‌گزار مردم است.»

از دیدگاه قرآن و حدیث، امیر کسی است که به مردم خدمت کند؛ دستورات و احکام صادره از طرف او که برخوردار از اعتبار و ارزش قانونی هستند در جهت خدمت‌گزاری، رفاه و خیرخواهی مردم باشد را انجام بدهد و مردم هم بی‌چون‌وچرا از او اطاعت کنند.

ادامه دارد…

بخش قبلی