صحابه نام ماندگار انسانهایی است که تا دنیا دنیاست ذکر و یادشان زنده و پویاست. انسانهایی که، بعد از پیامبران الهی، کاملترین و متمدنترین انسانهای روی زمین بودند. همان انسانهایی که خداوند در همین دنیای فانی رضایت خود را از آنان اعلان و مسیر آنان را مسیر حق و زندگی آنان را زندگی برتر نامید و تا ابد آنان را معیار سنجش حق و باطل قرار داد. انسانهایی که هنوز قلب انسان از ذکر آنان به وجد آمده و از محبتشان مالامال میگردد.
خداوند متعال میفرماید: «فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنتُم بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوا وَّإِن تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللَّهُ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ» (بقره/۱۳۷)؛ «اگر آنها (نیز) به مانند آنچه شما (صحابه) بدان ایمان آوردهاید، ایمان بیاورند، همانا هدایت یافتهاند، و اگر سرپیچی نمایند، پس جز این نیست که آنها (با حقّ) در ستیزند و خداوند شرّ آنان را از تو دفع میکند و او شنونده داناست.»
رسول خدا صلی الله علیه وسلم میفرماید: «اصحابی کالنجوم؛ فبأیّهمُ اقتدیتُم اهتدیتُم» (جامع بيان العلم وفضله ۸۹۵ و الإحكام ۶/۲۴۴)؛ «اصحاب من مانند ستارگانند؛ به هر کدامشان اقتدا کنید، هدایت مییابید.» و «…ما اَنا علیه واصحابی»؛ «تنها مسیر رستگاری، راه من و اصحاب من است.»
اصحاب كرام (رضی الله عنهم اجمعين) کسانی بودند که در مدرسهی نبوت تربیت شدند و زیر دست رسول (صلی الله علیه وسلم) پرورش یافتند، ایشان هر کدام معیار حق و میزان عدل بودند.
انسانها ضعیف آفریده شدهاند و هیچگاه به تنهایی به تکامل نمیرسند و همواره به اسوه و مقتدا نیاز دارند، اسوههایی که باید مثل خود آنان انسان و در مسیر تکامل دینی و انسانی حرکت کرده باشند. آن انسانهای بعد از پیامبران الهی، اصحاب کرام هستند.
اسوههایی که با گذر زمان نه تنها کهنه نمیشوند بلکه تازه و زنده میمانند، اسوههایی که قرآنکریم ذکر آنان را ماندگار نموده است. انسانهایی که شاید بسیاری از آنان عمر زیادی هم نکردند، اما در همان زندگی کوتاه خود چنان کارهای بزرگی انجام دادند که اصلاً در خیال نمیگنجد. آنان هم از خود و هم از مال و عیالشان مایه گذاشتند، طوری که کوتاه بودن عمرشان به چشم نمیآید.
آنان هم در بعد دنیوی و هم در مسیر رسیدن به آخرت اسوهی کامل بودند. به انسانهای بعد از خود درس شجاعت، مردانگی، انسانیت و استقامت دادند. به طور کلی، اگر بخواهیم بعد از پیامبران الهی انسانهای کامل پیدا کنیم، فقط میتوانیم صحابه را به عنوان نمونه پیش کنیم.
امروزه، متأسفانه در پی دینگریزی و غلبهی فرهنگ غرب، نوجوانان و جوانان ما به اسوههای راستی و انسانیت پشت نموده و دنبالروی اسوههای تحمیل شده غرب هستند. اسوههای سستعنصر و حیوانصفت که بالاترین هدفشان رسیدن به پول و مقام دنیوی است. آنان نه بویی از انسانیت بردهاند و نه چیزی از اخلاق در چنته دارند.
جالب است بدانید که صحابه متشکل از انسانهای مختلف بودند. در میانشان هر نوع انسان و با هر حرفهای وجود داشت. از این رو، هر صحابی برای همنوع و همفکر خودش اسوه و مقتدا است؛ به عنوان مثال، اصحاب تاجر برای تاجران این امت اسوه و الگو محسوب میشوند، عالمان اصحاب برای عالمان امت و مجاهدان اصحاب برای مجاهدان امت الگو و اسوه هستند.
در هر حال، جوانان امت اسلامی بیش از هر وقت دیگری نیاز دارند تا نام و یاد صحابه در میانشان زنده شود و همانطور که دستور خداوند است به عنوان الگو و اسوه معرفی شوند و بار دیگر جوانانی سرزنده و دیندوست داشته باشیم.
تصور کنید که اگر جوانان ما فقط سی تا پنجاه درصد مثل صحابه زندگی کنند چه اتفاقی خواهد افتاد؟! چه تحول و انقلابی در دنیا خواهد آمد؟! جوانان صحابهگونه میتوانند دگرگونی شگرفی در دنیا بوجود بیاورند، امری که متأسفانه در سایه الگوهای تحمیل شده غرب ناپدید شده است و غرب نیز با استفاده از روشها و ابزارهای نوین به این موضوع سرعت بخشیده است.
متأسفانه در اوضاع سرگشته کنونی و شرایط بحرانی فعلی کشورهای اسلامی، جوانان دستخوش یأس و نومیدی گردیدهاند و پناه بردن به آغوش غرب را راهحل معضلات خود میدانند. در چنین شرایطی، ایجاب میکند که هم علمای کرام و هم مسئولان محترم دست در دست هم برنامهای مدون و البته نوین و بنیادین طراحی کنند و از طریق آن، الگوسازی اصحاب را پیاده نمایند و به مبارزه با الگوسازی غرب بپردازند.