نویسنده: امان‌الله مختار
در سلسله رهنمون‌های قبلی به مواردی چون پرورش روحی و ذهنی اشاره داشتیم و آن را با نکته‌های قرآنی در روشنای زندگانی پیامبر بزرگوار (صلی الله علیه وسلم) توضیح دادیم. در این بخش، به ادامه بخش‌های قبلی، دو رهنمون مهم دیگر را خدمت خواننده گرامی پیشکش می‌کنیم: نظافت و زیبایی وضعیت که محققاً ربط ناگسستنی با زندگی بهتر دارد و اصل پرورش جسمی که ارتباط مستقیم با یکی از اصول پنج‌گانه شریعت دارد.
۳. نظافت و زیبایی وضعیت
توجه و اهتمام به ظاهر و لباس بخشی مهمی از زندگی فردی است. فردی که دارای ظاهر آراسته و زیبا باشد، نسبت به شخصی که چنین نباشد، تأثیر زیادی بر اطرافیان خود دارد. چنین فردی دارای اعتماد به نفس تلقی می‌شود و در میان مردم قابل قدر و احترام است. اسلام عزیز توجه خاصی به نظافت و ظاهر زیبا دارد؛ حتی شرط بزرگ‌ترین و مهم‌ترین عبادت – نماز – نظافت را قرار داده است. الله متعال می‌فرمایند: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَیدِیكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَینِ»؛ ترجمه: «ای مؤمنان! هنگامی که برای نماز برخاستید (و وضو نداشتید)، صورت‌ها و دست‌های خود را همراه با آرنج‌ها بشویید، و سرهای خود (همه یا قسمتی از آنها) را مسح کنید، و پاهای خود را همراه با قوزک‌های آنها بشویید.»
حضرت رسول الله (صلی الله علیه وسلم) نیز نظافت و زیبایی را بسیار دوست داشتند و می‌فرمودند: «الطهور شطر الإیمان؛ نظافت و پاکی نصف ایمان است.»
ایشان اهتمام خاصی به موضوع نظافت داشتند، از مسواک زدن (یعنی پاک کردن دهان و دندان‌ها)، غسل کردن، طریقه و آداب بول کردن، استفاده از عطر، تا شانه کردن موها. رسول الله (صلی الله علیه وسلم) می‌فرمودند: «من كان له شعرٌ فلیكرمه؛ کسی که مو دارد، باید آن را عزت کند (بشوید، روغن دهد، شانه کند).»
خود رسول الله (صلی الله علیه وسلم) برای طراوت و تازگی از عطری استفاده می‌کردند که وقتی از کوچه‌ای می‌گذشتند، همه می‌دانستند که رسول الله (صلی الله علیه وسلم) از آن‌جا عبور کرده‌اند.
در باب لباس و ظاهر زیبا هم در اسلام نشانه‌های بسیاری داریم که یکی را به رشته‌ی قلم درمی‌آورم. روزی رسول الله (صلی الله علیه وسلم) در مجلسی شخصی را در لباس‌های کهنه و چرک دیدند و از او پرسیدند که وضعیت مالی‌اش چگونه است. وی پاسخ داد: «بسیار خوب است، رمه‌ی گوسفندان و پاده‌ی شتران دارم.» رسول الله (صلی الله علیه وسلم) فرمودند: «پس در لباس و ظاهرت هم تغییر بیاور، الله متعال دوست دارد که اثر نعمتش در وجود بنده‌اش نمایان باشد.»
الله متعال هر نعمتی از قبیل لباس، پول، زیورات و… که به بنده‌ی خود عطا کرده، دوست دارد تا اثر آن را که همانا زیبایی و آراستگی است، ببیند. در حدیثی آمده که رسول الله (صلی الله علیه وسلم) فرمودند: «لا یدخل الجنة من كان فی قلبه مثقال ذرة من كبر.» مردی گفت: «إن الرجل یحب أن یكون ثوبه حسناً ونعله حسناً.» رسول الله (صلی الله علیه وسلم) فرمودند: «إن الله جمیل یحب الجمال. الكبر بطر الحق وغمط الناس»؛ «کسی که در قلبش به اندازه‌ی ذره‌ای کبر و غرور باشد، داخل بهشت نمی‌شود.» مردی گفت: «کسی دوست دارد که لباسش زیبا و پاپوشش زیبا باشد؟» رسول الله (صلی الله علیه وسلم) فرمودند: «الله متعال زیباست و زیبایی را دوست دارد.» سپس فرمودند: «کبر همانا عدم قبول حق و حقیر شمردن مردم است.»
نظافت و ظاهر زیبا و وسایل مقبول و دل‌انگیز مستقیماً با عقیده‌ی مسلمان رابطه دارد؛ زیرا این همه زیبایی‌ها انسان را وادار به فکر کردن در مورد خالق آنها می‌کند. این همه طبیعت زیبا و مریح، خانه‌های قشنگ و جذاب، شخص را وا می‌دارد تا شکر خالق توانای آنها را به جا بیاورد. الله متعال انسان را به بهترین شکل و قیافه خلق کرد؛ این بدان معناست که انسان موجود با ارزش و لطیفی است؛ پس باید انسان ارزش خود را درک کرده و با بدن پاک و نظیف و لباس ظریف و تمیز در میان مردم ظاهر شود.
در حدیثی رسول الله (صلی الله علیه وسلم) می‌فرمایند: «و یمس من الطیب ما قدر له»؛ ترجمه: «به هر قدری که برای کسی عطر و خوشبویی میسر بود، استفاده کند.» یعنی وقتی که شخصی به مسجد می‌رود یا در میان مردم ظاهر می‌شود، حتی اگر کمی خوشبویی هم برایش میسر باشد، استفاده کند.
۴. پرورش جسمی
در کنار این که روح و روان به تغذیه و ذهن به تربیت نیاز دارد، جسم هم به پرورش ضرورت دارد که باید مورد اهتمام قطعی قرار گیرد. برای این که یک شخص مؤثر و متمایز بوده و در کارزارهای حیات موفق شود، در کنار روح آرام و مغز تربیت‌شده به جسم قوی هم نیاز مبرم داریم.
فردی اگر روان بهتر، مغز برتر و ظاهر خوب‌تری داشته باشد اما از بدن قوی محروم باشد، نمی‌تواند ایده‌ها و نظریات خود را درست و کامل اجرا کند. فرض کنیم که عملی کرد، اما اگر بدن قوی و جسم متین داشت، شاید به شکل بهتر و در زمان کمتری انجام می‌داد.
حضرت حق تعالی معیار رهبریت و قیادت را دو چیز قرار داده و می‌فرمایند: «إن الله اصطفاه علیكم و زاده بسطة فی العلم والجسم». بنی‌اسرائیل زمانی که از الله متعال جهت جهاد برای خود رهبر و رئیسی خواستند، به دو گروه
ذریه‌ی نبوت و ذریه‌ی قدرت منتسب بودند. الله متعال برایشان حضرت طالوت (علیه السلام) را به عنوان رهبر انتخاب کرد. آنها اعتراض کرده و گفتند: «طالوت (علیه السلام) نه از ذریه‌ی نبوت و نه از ذریه‌ی قدرت است؛ پس چگونه مستحق این باشد که بالای ما حکومت کند؟» به آنها گفته شد: «الله متعال او را انتخاب کرده که دارای علم و دانش است و هم جسم متین و قامت رسا دارد.»
برای داشتن یک جسم قوی و تنومند، ورزش لازم است. ورزش نه تنها باعث تقویت استخوان‌ها و عضلات می‌شود بلکه سیستم ایمنی بدن را در حالت نرمال قرار داده و فکر را راحت می‌سازد. رسول الله (صلی الله علیه وسلم) در مورد اهمیت این موضوع می‌فرمایند: «المؤمن القوی خیر و أحب إلى الله من المؤمن الضعیف و فی كلٍّ خیر»؛ ترجمه: «مؤمن قوی (جسماً، روحاً، ایماناً، عقیدةً) در نزد الله متعال بهتر و دوست‌داشتنی‌تر است نسبت به مؤمنی که ضعیف‌الجسم است، و در هر کدامشان خیر نهفته است (از این که ایمان به الله متعال دارند).»
بدن قوی و تنومند مشكلات زندگی را به خوبی تحمل كرده و از استقامت و پایداری بیشتری برخوردار هست،
شخص قوی در هردو میدان معنوی، و مادی، شایسته تر میرزمد؛
-
جهاد در راه الله متعال؛
-
دفاع از حقوق مسلمانان؛
-
دفاع از حقوق مظلومان؛
-
عبادت پر انرژی تر و بامروّت تر؛
-
كار و فعالیت بهتر در تهیه‌ی نفقه‌ی خانواده و ماتحت‌های خود.
