نویسنده: شکران احمدی
اهمیت مقاصد شریعت
مقاصد شریعت دارای اهمیت زیادی در فقه اسلامی است. ابواسحاق شاطبی رحمه‌الله یکی از پیشگامان عرصۀ مقاصد شریعت می‌گوید: «المقاصد أرواح الأعمال»؛ یعنی: «مقاصد روح اعمال است»، به این معنی که فقه، فقيه داعی و شخص متدین فاقد مقصد، مانند جسد بی‌روح‌اند. اعمال و اطاعت از اوامر و نواهی الهی بدون توجه به مقاصد آن نیز همانند جسم بدون روح است.
شاه ولی‌الله دهلوی رحمه‌الله یکی دیگر از علمای مقاصد شریعت، در مورد اهمیت مقاصد شریعت فرموده‌اند: «وأولی علوم الشريعة عن آخرها – فيما أرى – وأعلاها منزلة وأعظمها مقداراً، هو علم أسرار الدين، الباحث عن حجج الاحكام ولمياتها وأسرار خواص الأعمال ونكاتها…، إذ به يصير الإنسان على بصيرة فيما جاء به الشرع»؛ یعنی: «از لحاظ کمیت و منزلت در بین تمامی علوم شرعی به نظر ما علم مقاصد شریعت و اسرار دین بهتر و بلندمرتبه‌تر است …؛ زیرا انسان با مقاصد شریعت، صاحب بصیرت و آگاهی به احکام شرعی می‌گردد.»
مطابق به این تصریحات از علمای بزرگ اسلامی، اهمیت مقاصد شریعت روشن می‌شود که مقاصد شریعت چراغ‌راهنما برای اندیشمندان و فقهای اسلامی در استنباط احکام فقهی است. استنباط احکام فقهی در مواردی که دارای نص شرعی است و هم‌چنین در مواردی که نص شرعی وجود ندارد، نیازمند مقاصد شریعت است و در پرتو آن‌که حکم سنگ بنای احکام شرعی را دارد؛ باید استنباط گردد.
به همین دلیل است که در کلام اندیشمندان اسلامی مقاصد شریعت حکم روح برای اعمال دانسته شده است و بالاترین مرتبۀ علوم شرعی را به خود اختصاص داده است.
علاوه بر این، به‌طور فشرده می‌توان اهمیت مقاصد شریعت را در موارد ذیل خلاصه نمود:
شناخت مقاصد شرعی از جملۀ امور مهم برای هر مسلمان است، متخصص باشد یا غیر متخصص.
۱. زیادت ایمان به الله و استحکام عقیدۀ اسلامی در نفس؛
۲. فهم مقاصد شرعی سپری در مقابل جنگ فکری؛
۳. انجام اعمال موافق با مقاصد؛
-
فهم مقاصد شرعی از جمله امور مستحسن برای همه است؛
-
تحقیق عبودیت و بندگی به الله تعالی که هدف از خلقت انسانی است؛ زیرا با درک مقاصد هدف اساسی دین و شریعت دانسته می‌شود.
