مروری بر ویژگی‌های اهل سنت و جماعت (بخش نهم)

نویسنده: شکران احمدی

شفاعت

از دیدگاه اهل سنت و جماعت، خداوند به بندگان نیکوکار خود از انبیاء و صالحان، اجازه خواهد داد که برای مسلمانانی که مرتکب گناه کبیره شده‌اند، برای رهانیدن‌شان از عذاب روز قیامت، شفاعت کنند.

شفاعت بر دو نوع است:

1. شفاعت کبری: که مخصوص پیامبر اسلام حضرت محمد ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} می‌باشد که در روز قیامت از خداوند می‌خواهد مردم را از وحشت بلاتکلیفی و بازداشت برهاند. خداوند نیز دعایش را می‌پذیرد. چنانکه در قرآن نیز به این اشاره شده است: «عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا»؛ ترجمه: «باشد که خداوند ترا به مقام ستوده‌ای (مقام شفاعت کبری) برساند.»

2. شفاعت برای گناهکاران: که در روز قیامت پیامبر ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} و برخی از بندگان مقرب خداوند در حق بعضی از گناهکاران وساطت می‌کنند. چنانکه رسول اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «شفاعتی لأهل الكبائر من أمتی»؛ ترجمه: «شفاعتم برای گناهکاران امتم خواهدبود.»

با این وصف، شفاعت به سه شرط انجام می‌گیرد:

1. باید با اجازۀ خداوند صورت بگیرد: «مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ»؛ ترجمه: «کیست آن که در پیشگاه او میان‌جگری کند مگر با اجازۀ او».

2. آنچه درخواست و شفاعت می‌شود پسندیده و درست باشد: «يَوْمَئِذٍ لَا تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَرَضِيَ لَهُ قَوْلًا»؛ ترجمه: «در آن روز شفاعت سودی نمی‌بخشد، مگر «شفاعت» کسی‌که خداوند مهربان به او اجازه دهد و گفتارش را بپسندد.»

3. خداوند راضی شود از کسی‌که برای او شفاعت می‌گردد: «وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى»؛ ترجمه: «هرگز برای کسی شفاعت نمی‌کنند، مگر برای آن کسی‌که بدانند خدا از او خشنود است.»

اهل‌بیت پیامبر ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم}

اهل بیت پیامبر اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} به برکت و نزدیکی به آن‌حضرت، دارای فضایل و مناقب برجسته‌ای هستند. رسول اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرموده‌اند: «إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ: أَوَّلُهُمَا كِتَابُ اللَّهِ فيهِ الهُدَى وَالنُّورُ، فَخُذُوا بِكِتَابِ اللَّهِ وَاسْتَمْسِكُوا بِهِ، وَأَهْلُ بَيْتِي أُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ فِي أَهْلِ بَيْتِي؛ ترجمه: «من دو گران‌بها را در میان شما به جای می‌گذارم: اولی کتاب خداست که در آن هدایت و نور است، پس به قرآن تمسک جویید و به آن پایبند باشید؛ و دومی اهل بیتم هستند، من شما را به خدا در مورد اهل بیتم سفارش می‌کنم.»

هم‌چنین در کتاب «العقيدة الطحاوية» که یکی از معتبرترین منابع عقیدتی اهل سنت و جماعت به شمار می‌آید، آمده است: «وَمَنْ أَحْسَنَ الْقَوْلَ فِي أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} وَأَزْوَاجِهِ الطَّاهِرَاتِ مِنْ كُلِّ دَنَسٍ، وَذُرِّيَّاتِهِ الْمُقَدَّسِينَ مِنْ كُلِّ رِجْسٍ وَقَدْ بَرِئَ النِّفَاقِ»؛ ترجمه: «و آن کس که بهترین سخنان را دربارۀ اصحاب پیامبر ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم}، همسران پاکیزه‌شان که از هر آلودگی دورند، و فرزندان مقدس آن‌ها که از هر پلیدی پاک‌اند، بگوید، از نفاق بری است.»

بنابراین، با استناد به احادیث و روایات متعددی که فضایل و مناقب اهل‌بیت را بیان می‌کنند، محبت و احترام به اهل بیت پیامبر ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} در میان اهل سنت و جماعت یک وظیفۀ ضروری و مورد تأکید است.

اصحاب پیامبر

اهل سنت و جماعت بر این باورند که اصحاب پیامبر اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} معصوم از خطا نیستند و هم‌چنین به آن‌ها تهمت فسق و فجور نمی‌زنند. این ممکن است که آن‌ها مانند سایر انسان‌ها دچار خطا شده باشند، اما آنان هنگامی که از خطای خود آگاه شدند، به سوی خداوند بازگشته و توبه کرده‌اند و خداوند متعال نیز از آن‌ها درگذشته است. بنابراین، با وجود اشتباهات، آن‌ها به عنوان فاسق شناخته نشده‌اند.

در «العقيدة الطحاوية» نیز آمده است: «وَنُحِبُّ أَصْحَابَ رَسُولِ اللَّهِ ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم}، وَلا نُغْلُو فِي حُبِّ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَلا نَتَبَرَّأُ مِنْ أَحَدٍ مِنْهُمْ، وَنَكْرَهُ مَنْ يَكْرَهُهُمْ وَلا يَذْكُرُهُمْ إِلَّا بِخَيْرٍ، وَلا نَذْكُرُهُمْ إِلَّا بِخَيْرٍ»؛ ترجمه: «و ما اصحاب پیامبر خدا ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} را دوست داریم، در محبت هیچ یک از آنان افراط نمی‌کنیم و از هیچ یک برائت نمی‌جوییم. کسانی‌که آن‌ها را دشمن می‌دارند و به جز نیکی از آن‌ها یاد نمی‌کنند را دوست نداریم و ما نیز فقط به نیکی از آن‌ها یاد می‌کنیم.»

ادامه دارد…

بخش قبلی