یکی دیگر از راهکارهای مصونیت از آسیبهای تهاجم فرهنگی، علمافزایی و زدودن جهل است.
مهاجمان فرهنگی برای رسیدن به اهداف خویش در مواردی از جهل و نادانی میکنند و با تحریف واقعیات و شبههافکنی در فضای رسانهای مردم را دچار تحیّر، سرگردانی و انحراف میکنند و آنان را نسبت به فرهنگ مردم و ارزشهای راستین بدبین مینمایند؛ بنابراین، به هر میزان که علم و آگاهی آحاد جامعه نسبت به فرهنگها و ارزشهای راستین، متون دینی، احکام و دستورات الهی و سابقهی درخشان تمدن اسلام بیشتر شود، آسیبپذیری آنان در برابر تهاجم فرهنگی کاهش پیدا میکند؛ بنابراین، دین مبین اسلام جهل و نادانی را نکوهش کرده و آن را موجب انحراف بسیاری از افراد تلقی کرده است؛ چنانکه خداوند علت انحراف عدهای از بنیاسرائیل را جهل و نادانی آنان تلقی نموده و میفرماید:
«فَأَتَوا عَلى قَوْمٍ يَعْكَفُونَ عَلى أصْنامِ لَهُم قالوا يا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إلها كَما لَهُمْ آلِهَةً قالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُون؛ بنیاسرائیل در مسیر خود به جمعیتی رسیدند که اطراف بتهایشان با تواضع و خضوع گرد آمده بودند. در این هنگام بنیاسرائیل به موسی گفتند: تو هم برای ما معبودی قرار ده، همانگونه که آنها معبودان و خدایان دارند. گفت: شما جمعیتی جاهل و نادان هستید.» (اعراف: ۱۳۷) بنیاسرائیل با اینکه معجزات بزرگی همچون شکافتهشدن دریا و غرقشدن فرعونیان را با چشمان خویش دیدند، اما کمی بعد از آن عدهای از آنان دچار انحراف شدند و تحت تأثیر فرهنگ بتپرستان قرار گرفتند و تقاضای پذیرش آن فرهنگ پوشالی را نمودند. البته این کارشان به دلیل جهل و نادانی آنان بود. پس با توجه به آیهی فوق جهل و نادانی باعث میشود که مردم و آحاد جامعه بهراحتی پذیرای فرهنگ غیرارزشی شوند و تحت تأثیر تهاجم فرهنگی دشمنان قرار گیرند.
در آیهی دیگر نیز علت انحراف قوم لوط را جهل و نادانی آنان تلقی نموده است و در این زمینه میفرماید:
«و لُوطاً إذْ قالَ لقومه أتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُونَ. أَ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةٌ منْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْم تَجْهَلُونَ؛ و لوط را به یاد آور هنگامی که به قومش گفت: آیا شما به سراغ کار بسیار قبیح میروید، در حالی که زشتی و نتایج شوم آن را میبینید؟ آیا شما بجای زنان به سراغ مردان از روی شهوت میروید؟ شما قومی جاهل هستید.» (نمل: ۵۴-۵۵)
برایناساس، جهل و نادانی از منظر اسلام و قرآن کریم مورد نکوهش قرار گرفته است و موجب انحراف و دورشدن از مسیر حق و سبب پذیرش فرهنگهای غیرارزشی تلقی شده است.
از سوی دیگر، اسلام بر اهمیت علمآموزی، دانشافزایی و افزایش سطح آگاهی آحاد جامعه تأکید نموده و تعلیم را یکی از اهداف ارسال رُسل و فرستادهشدن انبیای الهی تلقی کرده است؛ قرآن کریم در این زمینه میفرماید:
«هُوَ الَّذى بَعَثَ فِى الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُم يَتْلُوا عَلَيْهم آياته و يُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الكتابَ وَالْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفى ضَلال مُبين؛ او کسی است که در میان جمعیت درسنخوانده رسولی از خودشان برانگیخت تا آیاتش را بر آنها بخواند و آنها را پاکیزه کند و کتاب و حکمت بیاموزد؛ هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند.» (جمعه: ۲)
در آیهی فوق یکی اهداف بعثت نبی مکرم اسلام تعلیم کتاب و حکمت بیان شده است که بیانگر اهمیت نقش تعلیم و علمآموزی در هدایتگری آحاد جامعه است؛ بنابراین، عدم برخورداری از تعلیم و تربیت موجب ضلالت و گمراهی و دورشدن از مسیر حق و تعلیم و تربیت موجب هدایت و آسیبناپذیری در برابر انحرافات میگردد. در ضمن، فقط علم و دانش دینی و شناخت صحیح پیرامون دین حق و ارزشهای دینی و باورهای راستین میتواند انسان را در برابر انحرافات آسیبناپذیر کند نه هر علم و دانشی؛
در واقع علم حقیقی علم به کتاب و حکمت و علم به ارزشهای راستین الهی است که همچون نور انسان را به مسیر حق و سعادت رهنمون میکند. البته مشروط بر اینکه با تزکیه و عمل همراه باشد.
در آیهی دیگر متذکر شده است که برخورداری از علم و دانش راستین سبب میشود که انسان در مسیر الهی گام بردارد و خداترس باشد و دچار انحراف نگردد؛ چنانکه قرآن کریم میفرماید:
«إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عباده الْعُلَماءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُور؛ از میان بندگان خدا تنها دانشمندان از او میترسند. خداوند عزیز و غفور است.» (فاطر: ۲۸) علم و دانش راستین انسان را از آسیبها و انحرافات حفظ میکند و در مسیر الهی ثابت قدم نگه میدارد. علم راستین آن است که انسان را به مسیر حق رهنمون کند و عالمان راستین نیز کسانی هستند که در مسیر الهی حرکت کنند و خداترس باشند و دچار انحراف نگردند.
در آیهی دیگر به تفاوتهای فاحش بین عالمان و جاهلان اشاره نموده و میفرماید: «قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْباب؛ بگو: آیا کسانی که میدانند و کسانی که نمیدانند یکسانند؟ تنها خردمندان متذکر
میشوند و پند میپذیرند.» (زمر: ۹)
طبق آیهی فوق افراد جاهل و عالم یکسان نیستند و تفاوتهای زیادی بین آنها وجود دارد؛ چرا که افراد عالم از نور علم برخوردار است و لذا این این علم او را در برابر آسیبها حفظ میکند؛ اما افراد جاهل به دلیل محرومیت از علم دچار ضلالت و گمراهی میشوند؛ بنابراین، علم راستین در صورتی که با عمل همراه باشد میتواند انسان را در برابر آسیبهای تهاجم فرهنگی دشمنان مصون نگهدارد و او را از انحراف حفظ کند.
موارد مذکور مهمترین عوامل و راهکارهای مصونیت از آسیبهای تهاجم فرهنگی است که بهکارگیری آنها میتواند ما را در برابر تهاجمات فرهنگی رسانههای معاند و دشمنان واکسینه و آسیبناپذیر نماید.