نویسنده: عبیدالله نیمروزی
فرازهای معنوی زندگی علامه ندوی رحمه‌الله
عوامل امتیاز و مقبولیت در یک نگاه
حضرت شیخ‌الاسلام مفتی محمدتقی عثمانی رحمه‌الله در یکی از سخنرانی‌هایش در شهر دیوزبری انگلستان، برخی از عوامل موفقیت حضرت امام ندوی رحمه‌الله را برشمرده است:
-
ایشان معتقد بودند که حضرت امام ندوی رحمه‌الله علم را برای دانستن نیاموخته بود، بلکه علم را به‌منظور عمل کردن به آن، به‌دست آورده و با استفاده از این علم، جهانی را از این چشمۀ جوشان بهره‌ور کرده بودند. حضرت امام ندوی رحمه‌الله با عطا شدن چنین علمی از سوی خداوند، روح علم خشیت، انابت، تواضع، سادگی، عمل تقوی و تپیدن برای امت را به خوبی در خود جای داده بودند.
-
فیوضاتی که در گوشه‌های مختلف جهان از حضرت امام ندوی رحمه‌الله مشاهده می‌شود، نه تنها به دلیل علم حروف و نقوش بلکه به دلیل اثرپذیری و قبولیت زاییدۀ سوز درون و تپش قلب ایشان است که خداوند به اثر بی‌قراری‌ها و گریه‌های شبانۀ حضرت امام ندوی، این نعمت را به ایشان عطا کرده بود. هم‌چنین، ایشان پس از حاصل کردن تمام علوم برای اصلاح نفس و تزکیۀ باطن به عنوان یک طالب علم، در محضر بزرگانی چون مولانا احمد علی لاهوری، حضرت مولانا حسین احمد مدنی، حضرت مولانا شاه عبدالقادر رای‌پوری و حضرت مولانا محمدالیاس زانو زده بود و از آنان کسب فیض می‌کرد. هم‌چنین، حضرت امام ندوی رحمه‌الله همواره در اندیشۀ اصلاح امت و برای آن دردمند بود و به کنج عزلت نخزید.
-
خویشتن را به هیچ گروه و حزبی وابسته و مخصوص ننمود؛ بلکه با تمامی احزاب و گروه‌های اسلامی همکاری و تعاون داشت و از همین جهت است که هیچ گروهی نمی‌تواند بگوید: «او تنها مال ماست.» رابطه‌اش با هیچ گروهی چنان نبود که دیگران را غیر پندارد.
-
حضرت امام ندوی رحمه‌الله حق‌گویی و بی‌باکی را با حکمت و خیرخواهی آمیخته بود. خداوند عزوجل به ایشان سلیقۀ عجیبی عطا کرده بود که هر جا نیاز به گفتن کلمۀ حق باشد، کلمۀ حق آنجا گفته شود، اما نباید به وسیلۀ این کلمۀ حق، فتنه‌ای به پا کرده شود. حضرت امام ندوی رحمه‌الله هم‌چنین از گروه‌بندی‌ها پرهیز می‌کرد و در صدد آن هم نبود که به نام خود حزبی را تأسیس و پایه‌گذاری نماید. در مورد حضرت امام ندوی رحمه‌الله هیچ کسی انکار نمی‌کند که در گذشتۀ نزدیک نام ایشان سرفهرست داعیان حق بوده است و دعوت انقلابی‌اش اثرات مثبتی در میان عرب و عجم برجای گذاشت؛ اما حضرت امام ندوی هیچ‌گاه و در هیچ مرحله‌ای، دعوتش را با چنان نظریه‌ای وابسته نکرد که از جمهور علمای امت به‌دور باشد و همواره بر راه جمهور امت بود.
-
حضرت شیخ‌الاسلام مفتی محمدتقی عثمانی پس از آن به برخی دیگر از ویژگی‌های حضرت امام ندوی رحمه‌الله اشاره کرده است. بعضی از مردم به بهانۀ نیازها و تقاضاهای جدید، راهی جدا از جمهور علمای امت برمی‌گزینند و هیچ‌گاه از این طعنه خسته نمی‌شوند که این شخص مولوی است و از نیازهای عصر حاضر، ناآگاه می‌باشد، اما هیچ کس نمی‌تواند به حضرت امام ندوی رحمه‌الله چنین طعنه‌ای بزند که از حالات زمانه بی‌خبر است یا از نیازهای آن آگاهی ندارد. با این وجود، حضرت امام ندوی رحمه‌الله در هیچ امری راهی اختیار نکرد که از راه جمهور امت بدور باشد.
یکی دیگر از وباهایی که بسیار شیوع پیدا کرده است، این‌ست که برخی افراد به دلیل داشتن آگاهی و دانش در زمینه‌ای از شریعت، خود را عالم همۀ امور و عقل کل می‌پندارند و در زمینۀ مسائل فقهی به اظهار رأی و نظر می‌پردازند، با این حال ممکن است در آن مورد تخصصی هم نداشته باشند و با قوانین عمومی و مشخص شریعت و فقه که از سال‌ها جریان داشته، مخالفت کنند و به جای اتفاق و اتحاد، دروازۀ اختلاف و دو دستگی را باز کنند. اما حضرت مولانا ندوی رحمه‌الله با این که در علم و فضل مقام بلندی را احراز کرده بود و تنها در زمینۀ علم ادب، تاریخ، تفسیر و حدیث محدود نبود، بلکه علم فقه را نیز از اساتید بزرگواری فرا گرفته بود، اما در تمام عمر نسبت به مسائل فقهی بسیار احتیاط می‌کرد. مزاج مولانا در زمینۀ مسائل فقهی آن بود که از راه جمهور امت بیرون نرفت و با اظهار رأی خود، سبب ایجاد فتنه‌ای نشد و همواره بر راه اعتدال قدم می‌زد. معنای این مطلب آن نیست که مولانا تملق و مداهنه به خرج می‌داد، بلکه در گفتن کلمۀ حق از ملامت هیچ ملامت‌گری هراس نداشت؛ چنان‌که در راستای عقاید کفریۀ فرقۀ قادیانی کتابی تألیف کرد و حق را به‌طور واضح ابراز داشت.
ادامه دارد…
