در شریعت اسلامی، امور دینی به دو نوع تقسیم می‌شوند: یکی آن دسته که با عقل و خرد و بدون نیاز به بیان کسی، فهمیده می‌شود؛ و دیگری آن دسته که به غیب مرتبط است و با عقل و خرد درک نمی‌شوند، بلکه از طریق نصوص شرعی مانند آیات قرآن و احادیث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فهمیده می‌شوند. یکی از این مسائل، مسئلۀ عذاب قبر، سؤال نکیر و منکر و سایر احوال مرتبط با آن است. مسئلۀ عذاب قبر و سؤال نکیر و منکر از مسائلی هستند که بیشتر معتزله آن را انکار می‌کنند. ما در این بخش تلاش می‌کنیم تا دیدگاه هر یک از اهل سنت و معتزله را در پرتو دلایل آنان بیان کنیم.
دیدگاه معتزله در مورد عذاب قبر
فرقۀ معتزله دربارۀ عذاب قبر به دو گروه تقسیم شده‌اند: گروه اول آن را انکار می‌کنند و عده‌ای نیز با اهل سنت و جماعت هم‌نظر هستند. ما در این بخش نظر منکران عذاب قبر را بیان نموده و به آنان پاسخ می‌دهیم.
ابن‌حزم در کتاب «الفصل» می‌نویسد: «ضرار بن عمرو یکی از شیوخ معتزله، منکر عذاب قبر است.» البته باید دانست که تنها ضرار بن عمرو بر این باور نیست، بلکه کسان دیگری از معتزله نیز بر همین باور هستند. صاحب کتاب شرح مواقف می‌نویسد: «ضرار بن عمرو، بشر مریسی و بسیاری از متأخرین معتزله منکر عذاب قبر هستند.»
علامه اشعری رحمه‌الله می‌فرماید: «معتزله، عذاب قبر را انکار کرده‌اند.»
علامه تفتازانی در مورد دیدگاه معتزله چنین می‌نویسد: «بعضی از معتزله و روافض عذاب قبر را انکار کرده و چنین می‌گویند: میت، جماد است نه حیاتی دارد و نه هم درک و فهمی، پس تعذیب آن محال است.»
امام قرطبی رحمه‌الله می‌فرماید: «گروهی از معتزله مانند ضرار بن عمرو، بشر مریسی، یحیی بن کامل و…، عذاب قبر را کاملاً انکار کرده‌اند و چنین می‌گویند: کسی‌که بمیرد، او در قبرش برای همیشه تا روز برانگیخته‌شدن (روز قیامت) مرده است.»
