جایگاه زن در اسلام (بخش سی‌ویکم)

نویسنده: ام‌عائشه

جایگاه مادر در پرتو احادیث پیامبر ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم}

از نظر علمی، نقش مادر در جنبۀ وراثتی و نیز در تکوین شخصیت فرزند از پدر بیشتر و مؤثرتر است؛ زیرا:

1. نقش پدر بعد از انتقال نطفه پایان می‌یابد، ولی نقش مادر تا نه ماه دوران زندگی جنینی کودک و پس از آن تا دو سال ادامه می‌یابد و کودک در این فاصله از راه خون و شیر با او در ارتباط است.

2. نقش پدر با عامل فیزیکی قابل جابه‌جا شدن است، ولی نقش مادر قابل تعویض نیست؛ یعنی هر جنینی برای رشد و پرورش نیازمند به رحم مادر است تا فرم و شکل بگیرد. (طفل در رحم مادر عضوی از او و تحت تأثیر او است) تحولات مادر، خوبی و بدی او، غذا و داروی او در جنین مؤثر است.

نقش مادر در زندگی انسان از همان ابتدای خلقت آغاز می‌شود و همواره در زندگی فرزند وجود دارد. مادر از تمام وجود خود برای پرورش، تربیت و رشد فرزندش مایه می‌گذارد و تلاش می‌کند. بااین‌وجود، اگر فرزند نسبت به مادر و پدر یا یکی از آن‌ها بی‌توجهی کند، سخت مورد ملامت قرار خواهد گرفت.

در مورد حضرت زین‌العابدین (ابوالحسن بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب) که یکی از بزرگان و سران تابعین است، گفته می‌شود که او به مادرش بسیار نیکی و احسان می‌کرد. به حدی که به او می‌گفتند: تو نیکوکارترین شخص نسبت به مادرت هستی؛ اما تا به حال او را ندیده بودند که با مادرش غذا بخورد. وقتی علت را جویا شدند، فرمود: «از این می‌ترسم که دست من به‌جایی رود که چشم مادر به آن قسمت از غذا نظر کرده باشد و با این کار جزء افرادی باشم که نافرمانی والدین را کرده‌اند.»

در حدیثی آمده است که مردی نزد رسول اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم} آمد و گفت: «ای رسول خدا ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم}، مادرم را بر شانه‌هایم گذاشتم و به حج بردم. آیا با این کار حقش را ادا کردم؟» رسول اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «خیر؛ حتی این همه، زحمت طواف بین صفا و مروه و همه افعال حج تو، جزئی از درد زایمان او را ادا نمی‌کند.»

از حضرت عائشه ^{رضی‌الله‌عنها} روایت شده است که پیامبر اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «وقتی وارد بهشت شدم، صدای خواندن قرآن شنیدم. پرسیدم: این چه کسی است؟ گفتند: «حارثه بن نعمان است.» رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند: «نیکی و احسان [به مادر] چنین است. نیکی و احسان [به مادر] چنین است. حضرت حارثه ^{رضی‌الله‌عنه} به مادرش خیلی نیکی می‌کرد.»

ابن‌عباس ^{رضی‌الله‌عنهما} می‌فرماید: «به نظرم، هیچ عملی نزد خداوند متعال، مقرب‌تر از نیکی و احسان به مادر وجود ندارد.»

حضرت کعب ^{رضی‌الله‌عنه} می‌فرماید: «کسی‌که نافرمان پدر و مادرش باشد، خداوند متعال او را زودتر از این دنیا می‌برد تا هرچه زودتر به او عذاب دهد؛ و هرگاه کسی نسبت به والدین خود محسن و نیکوکار باشد، خداوند متعال عمر او را درازتر می‌کند.»

شخصی نزد حسن بصری ^{رحمه‌الله} آمد و گفت: «من امسال به حج رفتم و مادرم به من اجازه داد.» حسن بصری ^{رحمه‌الله} فرمود: «یک‌بار نشستن تو با او بر سر سفره، نزد من از حجت بهتر و پسندیده‌تر است.»

با احادیث و اقوالی که در بالا بیان شد، هویدا می‌گردد که مادر جایگاه و مقام بس بالا و بلندی دارد؛ مقام شامخی که بسیار کم کسی می‌تواند به چنین مقامی برسد. از همین رهگذر بر ما لازم است تا مادران خویش را گرامی بداریم و احترام آنان را حفظ کنیم تا خداوند متعال نیز ما را گرامی بدارد. حق ایشان را ادا کنیم و از ایشان فرمان‌برداری و اطاعت نماییم؛ زیرا هر کس از ایشان اطاعت کند، وارد بهشت می‌شود و خداوند متعال نیز از او راضی می‌شود. کسانی‌که پدر و مادرشان در قید حیات هستند، باید آنان را گرامی بدارند و ارج بنهند و با احترام گذاشتن به آنان، موجبات رضایت پروردگار در دنیا و آخرت را برای خود فراهم نمایند و مسیر زندگی خود را با دعای نیک پدر و مادر روشن گردانند.

ادامه دارد…

بخش قبلی