در بخش قبلی، جایگاه مادر در پرتو آیات قرآن کریم بیان شد. در این بخش، تلاش می‌کنیم تا جایگاه، مقام و منزلت مادر را در پرتو احادیث نبوی بررسی کنیم.
جایگاه مادر در پرتو احادیث پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم
بدون شک، مادر نعمتی است که با وجود او انسان همواره در زندگی احساس خوشبختی و آرامش می‌کند و از برکت دعایش قله‌های بلند افتخار را یکی پس از دیگری می‌پیماید. وجود مادر مایۀ افتخار، سربلندی، و موفقیت است. مادر، مربی گران‌قدر و ارزشمندی است که با نبودش، هر لحظه ممکن است فرزند راه نادرست و منحرف را انتخاب کند. خداوند متعال، انسان را با وجود (مادر) و عدمش مورد آزمایش و امتحان قرار می‌دهد؛ با وجود مادر، انسان باید به او خدمت کند، احترامش را داشته باشد و رضایت او را به دست آورد، و با نبودش، صبر و تحمل داشته باشد و در حقش دعای خیر کند. مادر نعمتی بس عظیم و بزرگ است که دارای جایگاهی خاص و ویژه در دین مبین اسلام است. از نخستین روز خلقت بشر تاکنون، در هر کجای دنیا و در میان هر قوم و نژاد و ملتی، با هر آداب و آیینی، وقتی نام مادر برده می‌شود، کوچک و بزرگ، همه و همه سرشار از شور و حرارت و مهر و الفت می‌شوند و قلب‌شان پر تپش‌تر می‌زند. اسلام نیز برای مادر، مقام و جایگاه و ارزش فوق‌العاده‌ای قائل شده است، تا آنجا که رسیدن به بهشت را با رضای مادر میسر می‌داند.
اسلام، رضایت مادر و مهربانی با او را راهی به‌سوی بهشت قرار داده است. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌فرماید: «الجنة تحت أقدام الأمهات»؛ «بهشت زیر پای مادران است.» یعنی رسیدن به آخرین مرحلۀ کمال انسانی با جلب رضای مادر تأمین می‌شود.
جنان، در زیر گام مادران است بکش بر دیده، خاک زیر گامش
مکن بر روی او تندی که بر تو خدا فرموده واجب احترامش
تا زمانی که مردم حقوق مادران را بشناسند، در خیر و خوبی خواهند بود. خداوند متعال دوست ندارد که چشم بصیرت آنان این خوبی‌ها را نادیده بگیرد و قلب‌ها آن را انکار کنند؛ زیرا این امر با ایمان منافات دارد.حضرت مغیره رضی‌الله‌عنه از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم روایت می‌کند که فرمودند: «خداوند متعال نافرمانی مادران را بر شما حرام قرار داد.»
زمانی که نافرمانی والدین، سنگ‌دلی نسبت به آن‌ها، و نادیده گرفتن حقوق‌شان افزایش یابد، زمانۀ هلاکت و نابودی فرامی‌رسد؛ زمانی که خیر و خوبی رخت بربسته و ایمان در زمین فرو رفته است. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در مورد یکی از نشانه‌های قیامت فرمودند: «أن تلد الأمة ربتها»؛ «یعنی زن، و مادر فرزندی متولد می‌کند که با او مانند رفتار مولا با کنیزش، رفتار می‌کند.» این زنگ خطری است که نباید به مادر دست‌درازی، ستم یا دشمنی صورت گیرد. دین مبین اسلام در مورد به‌جا آوردن حق ایشان در مهربانی، نیکی و وفاداری تأکید فراوان کرده است. یکی از این حقوق این است که حتی اگر مادر مشرک باشد، واجب است که به او مهربانی شود. حتی اگر مادر به مرحله‌ای برسد که به کفر دعوت دهد و آن را بر فرزندش تحمیل کند، کفر او نباید مانع نیکی به او شود و نباید به او ضرری برسد یا حقوقش ضایع شود.
خداوند متعال می‌فرماید: «وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَى أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا»؛ «هرگاه آن دو تلاش کنند که چیزی را شریک من قرار دهی که کم‌ترین آگاهی از بودن آن (و کوچک‌ترین دلیل بر اثبات آن) نداری، از ایشان فرمان‌برداری مکن (زیرا در مسئلۀ عقاید و کفر و ایمان، همگامی و همراهی جایز نیست و رابطۀ با خدا مقدم بر رابطۀ انسان با پدر و مادر است، و اعتقاد مکتبی برتر از عواطف خویشاوندی است.) اما بااین‌حال، با ایشان در دنیا به طرز شایسته و به‌گونه‌ای بایسته رفتار کن.»
