در یادداشت قبل دربارهی انواع اعتیاد رسانهای و نشانههای آن بحث شد، در این بخش به سایر آسیبهای فردی رسانهها پرداخته خواهد شد.
ج: عواقب و پیامدهای ناگوار اعتیاد رسانهای؛
اعتیاد رسانهای عواقب و پیامدهای بسیار بد و ناگواری دارد که برخی از آنها به قرار ذیل میباشد:
۱. اتلاف سرمایهی عمر؛
مهمترین پیامد ناگوار اعتیاد رسانهای اتلاف سرمایهی عظیم عمر است. اعتیاد رسانهای موجب میشود که انسان بخش اعظم عمر شریف خویش را که ارزشمندترین سرمایهی انسان است، هدر دهد و آن را در تماشای برنامههای تلویزیونی که ممکن است بعضاً غیرمفید و بلکه مضر باشد، صرف نماید یا عمر خود را در گشتزنی بیهدف در فضای مجازی و سرککشیدن به سایتهای مختلف و شبکههای مختلف اجتماعی صرف نماید. اتلاف سرمایهی عمر و صرف آن در استفادهی غیرمفید از رسانه از چند جهت مورد نکوهش شدید قرار گرفته است، از جمله:
اول: عمر بزرگترین و مهمترین سرمایهی انسان محسوب میشود که با هیچ سرمایهای قابل مقایسه نیست و اگر کسی که این سرمایهی بزرگ را بهراحتی و آسانی هدر بدهد، حقیقتاً بیخرد است.
دوم: سرمایهی عمر از بزرگترین نعمتهای الهی است و در قیامت از انسانها سؤال خواهد شد که این سرمایهی عظیم را در کجا و در چه راهی مصرف نموده است. اگر کسی این سرمایهی بزرگ را در استفادهی غیرهدفمند از رسانه و در جهت گشتزنی بیهدف در فضای مجازی هدر بدهد، باید در دادگاه عدل الهی پاسخگو باشد؛ چنانکه خداوند میفرماید:
«ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ؛ سپس در آن روز همهی شما از نعمتهایی که داشتهاید، بازپرسی خواهید شد. (تکاثر: ۸)
از آیهی فوق چنین میشود که در روز قیامت از همهی نعمتهای الهی سؤال خواهد شد و بدیهی است که هرچه نعمت بزرگتر باشد، سؤال و بازپرسی از آن نیز سختتر خواهد بود. از آنجایی که عمر بزرگترین نعمت الهی است، قطعاً مورد بازپرسی دقیق قرار خواهد گرفت.
سوم: اتلاف و هدردادن عمر و صرف آن در استفادهی غیرهدفمند از رسانه و فضای مجازی از مصادیق بارز اسراف است که در آموزههای دینی بهشدت نکوهش شده است.
قرآن کریم اسراف را بهشدت مورد نکوهش قرار داده و از آن نهی کرده است؛ چنانکه در این زمینه میفرماید: «وَلا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِين؛ و اسراف نکنید که خداوند اسرافکاران را دوست نمیدارد.» (انعام: ۱۴۱.)
آیهی فوق دو مرتبه در قرآن کریم تکرار شده است و بیانگر آن است که اسراف از گناهان کبیره است و اسرافکاران مورد تنفر خداوند است و پروردگار عالم از اسرافکاران بیزار است. اگر خداوند کسی را دوست نداشته باشد و از او بیزار باشد، قطعاً جهنمی خواهد بود و گرفتار عذاب الهی خواهد شد.
خداوند متعال در جای دیگر اسرافکاران را برادران شیطان تلقی نموده است که بیانگر بزرگی گناه اسراف است؛ چنانکه خداوند متعال میفرماید:
«وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذِيرا، إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوانَ الشَّيَاطِينِ وَ كانَ الشَّيْطَانُ لربه كَفُوراً؛ و هرگز ریختوپاش و اسراف مکن، همانا اسرافکاران برادران شیطانهایند و شیطان نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس بود.»
هرچه مورد اسراف باارزشتر و بیشتر باشد، قطعاً گناهش نیز سنگینتر خواهد بود. از آنجایی که عمر بزرگترین نعمت الهی و مهمترین سرمایهی انسان محسوب میشود؛ ازهمینرو، اسراف عمر و صرف آن در استفادهی ناصحیح از رسانه و فضای مجازی، گناهش از اسراف بقیهی نعمتها بیشتر است.
بنابراین اگر کسی از رسانه استفادهی صحیح ننماید، با توجه به جذابیتهای که در فضای رسانهای وجود دارد، ممکن است دچار اعتیاد رسانهای شود و بخشی از سرمایهی بسیار باارزش عمر خویش را در این فضاها هدر بدهد و دچار خسران و زیان جبرانناپذیر شود و در زمرهی اسرافکاران قرار بگیرد.