یکی از موضوعات مهم در اسلام، شناخت جایگاه و اهمیت موضوعات مختلف از منظر دینی است. برای تعیین مقام و منزلت هر مقوله‌ای در اسلام، مراجعه به منابع اصلی دین یعنی قرآن و سنت ضروری است؛ بنابراین، در این متن سعی می‌شود تا با استناد به آیات قرآنی و احادیث نبوی، جایگاه امنیت در اسلام روشن گردد. در این بخش از مقاله، تمرکز بر آیات قرآنی و تفسیر آن‌ها خواهد بود.
جایگاه امنیت در قرآن
مطالعۀ دقیق و تحقیقی آیات قرآن کریم که یکی از کتب آسمانی و برترین آن‌ها به شمار می‌رود، ما را به شگفتی وا می‌دارد که این کتاب الهی چه ارزش والایی به مفهوم امنیت اختصاص داده است. در بسیاری از آیات، امنیت به‌عنوان نعمتی بی‌نظیر توصیف شده که خداوند به بندگان خود ارزانی داشته و به آن‌ها احسان نموده است؛ به‌عنوان‌مثال، دربارۀ قریش که از ترس و هراس رهایی یافته بودند، این‌گونه بیان شده است: «الَّذِي أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَآمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ»؛ «کسی‌که آن‌ها را از گرسنگی سیر کرد و از ترس، امنیت بخشید»؛ در این آیه، امنیت و آرامش با طعام و غذا مقایسه شده‌اند که نشان‌دهندۀ اهمیت و ارزش بالای امنیت است. همان‌گونه که غذا برای زندگی ضروری است، امنیت نیز برای زندگی انسانی حیاتی و گران‌بها می‌باشد. بدون امنیت، زندگی سخت و دشوار می‌گردد.
قرآن کریم هرگاه به موضوع امنیت می‌پردازد، بلافاصله به شاخص‌های توسعه‌ای مانند تولید و فراوانی کالاها، توسعۀ ارتباطات، پیشرفت‌های علمی و فنی، مسکن، شهرسازی، آسایش و رفاه و رهایی از غم و اندوه، ترس و وحشت اشاره می‌کند. در فرهنگ قرآنی، امنیت مفهومی وسیع و جامع دارد که تمامی جنبه‌های زندگی بشری را شامل می‌شود، چه در بعد مادی و معنوی، فردی و اجتماعی، داخلی و بین‌المللی، سیاسی و اقتصادی.
بنابر فرمودۀ قرآن، تحقق امنیت در سایۀ تقوا، توکل بر خدا، احترام به حقوق دیگران، اجرای قسط و عدالت، برقراری برابری و برادری، حمایت از مظلوم و محروم، مقابله با فساد و جرم، ریشه‌کن کردن فقر و بی‌نوایی، تأمین نیازهای اساسی و رفاه، حفظ آزادی‌های مشروع مردم و حکمرانی بر اساس ارزش‌های انسانی و الهی میسر است.
قرآن‌کریم مفهوم امنیت را در قالب واژگان متفاوت مورد استفاده قرار داده است تا شبکۀ گسترده‌ای از معنا را در این موضوع ترسیم کند. امن، ایمان، استیمان، مأمن و قالب‌های دیگر در این ماده در کنار مفاهیم محوری «سلام»، «اطمینان» و «عدم خوف» روابط معنایی ویژه‌ای را ترسیم می‌کند که برآیند آن نوع خاصی از جهان‌بینی در چگونگی تلقی جامعه از مفهوم امنیت و فرایندِ رسیدن به جامعۀ امن است.
به کارگیری فراوان کلمۀ امن و مشتقات آن در قرآن کریم، شاهدی بر اهمیت ویژه‌ای است که این کتاب آسمانی به مقولۀ امنیت داده و آن را یکی از مسائل کلیدی و بنیادین تلقی کرده است.
واژۀ امنیت و مشتقات آن در آیات قرآن به صورت پراکنده و در موارد مختلف، در بیست‌ودو فرم مختلف به کار رفته‌اند که عبارت‌اند از: «أمن، أمنتکم، آمنوا، آمنکم، تأمنا، تأمنه، یأمن، یأمنوا، یأمنوکم، آمنا، آمنة، آمنوا، آمنین، أمنا، أمنة، مأمنه، مأمون، آمنهم». این کلمات به‌طور جداگانه در بیست‌وچهار سوره از قرآن کریم آمده‌اند.
