نویسنده: محمد اکبر عمری
مقدمه
هدف‌ها و اهداف یکی از ارکان اساسی در زندگی هر فرد و سازمانی به شمار می‌روند. در واقع، تعیین هدف به ما کمک می‌کند تا نقشه‌راه مشخصی برای دستیابی به موفقیت و پیشرفت در زمینه‌های مختلف ترسیم کنیم. هدف‌گذاری نه تنها ما را قادر می‌سازد تا مسیر زندگی‌مان را مشخص کنیم، بلکه انگیزه‌ی لازم را برای چالش‌ها و سختی‌ها فراهم می‌آورد.
در دنیای پرشتاب امروز، که با تغییرات مداوم و رقابت شدید همراه است، هدف‌گذاری به عنوان ابزار مدیریتی و روان‌شناختی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. با داشتن اهدافِ روشن و مشخص، می‌توانیم انرژی و منابع خود را به‌طور محسوسی مدیریت کنیم و از هر فرصتی به بهترین نحو بهره‌برداری کنیم. به همین دلیل، مهم است که هر فرد و سازمانی به طور دقیق تشخیص دهد که چه اهدافی را دنبال می‌کند و چگونه می‌تواند به آن‌ها دست یابد.
در این راستا، هدف‌گذاری نه تنها به تحقق رؤیاها و آرزوها کمک می‌کند، بلکه به ما امکان می‌دهد تا در فرآیند یادگیری و رشد شخصی بهتر عمل کنیم و به‌طور مؤثرتری با چالش‌های زندگی مواجه شویم. تعیین اهداف درست، از دلایل کلیدی برای پیشرفت و موفقیت در هر زمینه‌ای می‌باشد. در نتیجه، اهمیت هدف و هدف‌گذاری را نمی‌توان نادیده گرفت، زیرا این دو عنصر کلیدی مسیر زندگی ما را تعیین می‌کنند و ما را به سوی آینده‌ای روشن و موفق هدایت می‌کنند.
به طور کل، هدف، معنابخش و اساس زندگی ما است. با هدف است که انسان می‌تواند میان درد‌ها و بغرنج‌ها امیدی برای ادامه داشته باشد و میان تبه‌کارترین تاریکی‌ها دنبال چراغ راهنما‌گر او باشد.
در این مقاله ما به دنبال آن هستیم تا اهمیت هدف‌گذاری و شیوه‌ی آن را در چندین بخش برای شما ترسیم کنیم. پرسش‌هایی چون هدف چیست و چگونه هدف‌گزاری کنیم؟ ویژه‌گی‌های بارز و شاخص هدف چیست؟ چه نکاتی را در تعیین هدف باید مد نظر بگیرم؟ و دیگر پرسش‌های مشابه شما در سلسله این مقاله پاسخ خواهد شد.
۱– چیستی هدف و هدف‌گزاری:
هدف در لغت به معانی مانند تیر نشانه، تعمیر بلند، مرد ستبر وبزرگ، و… آمده است.
در اصطلاح هرچند تعریف دقیقی از هدف که همه بر آن اتفاق داشته باشند، تا کنون ارائه نشده است، اما بطور کلی می‌توان چنین گفت که هدف عبارت است از یک نیاز یا خواسته برای حرکت از نقطه‌ی فعلی به وضعیت مطلوب. به تعبیر دیگر، هدف بيانيه‌ای است که نتیجه‌ی آموزشی مورد انتظار دانشجو را توصیف می‌کند. در تعریف دوم دایره‌ی هدف برای قشر دانشجو تخصیص داده شده است و این از آن جهت است که هدف برای همه مهم است ولی برای قشر دانشجو و محصل مهم‌تر است.
شاید مهم‌ترین مسئله در فرایند تعیین اهداف، درک دقیق و کامل جزئیات و مراحل هدف‌گذاری باشد. بنابراین، قبل از این‌که به بررسی روش‌های هدف‌گذاری بپردازیم، لازم است که ماهیت و مفهوم هدف‌گذاری را به خوبی بشناسیم که در ادامه به آن می‌پردازیم.
هدف‌گذاری، رویه‌ای سازمان‌یافته و قاعده‌مند برای نیل به آرزوها، برآورده کردن نیازها و دستیابی به آنچه در ذهن پرورانده‌ایم، است. این آرزوها و نیازها می‌توانند در حوزه‌های متنوعی چون فردی، تجاری، اقتصادی، اجتماعی و حتی در سطح جهانی مطرح باشند. هدف‌گذاری به ما امکان می‌دهد تا مسیر دقیق و واضحی را برای دستیابی به این آرزوها تعیین کنیم و از این رهگذر، بهبود کیفیت زندگی و تسهیل موفقیت‌های خود را تضمین کنیم.
ما باید در فرآیند هدف‌گذاری خود با دقت تعیین کنیم که در هر یک از دوره‌های آموزشی، تا تاریخ مشخصی چه میزان آموزش ارائه دهیم و انتظارات ما پس از اتمام هر دوره چه باشد: به این میزان درآمد دست یابیم، درآمد خود را در این بخش‌ها صرف کنیم، در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری انجام دهیم، به این تعداد کاربر در وب‌سایت و شبکه‌های اجتماعی خود دست یابیم و موارد مشابه دیگری از این دست.
به طور خلاصه، هدف‌گذاری یک روش سیستماتیک است که به منظور رسیدن به اهداف تعیین شده به کار می‌بریم.
تفاوت‌های هدف با مفاهیم مشابه
یکی از نکاتی که درک آن در همین آغاز حایز اهمیت است شناخت تفاوت اصطلاح هدف با اصطلاحات مشابه دیگری است که عموما مردم آن‌ها را با هم خلط می‌کنند که در ذیل برای روشن شدن این مطلب و حل این معضل ما هدف را از اصطلاحات مشابه آن جدا می‌سازیم
-
تفاوت هدف و رؤیا
هدف و رؤیا دو مفهوم مجزا با خصوصیات منحصر به فرد خود هستند:
هدف: نقطه‌ای است که فرد می‌کوشد به آن برسد و دو ویژگی عمده زیر را داراست:
-
قابل دستیابی و واقع‌بینانه است.
-
باید به صورت مشخص و دقیق تعریف شود تا ابهامی در آن نباشد.
رؤیا: هدفی بلندپروازانه که فرد آرزومند دستیابی به آن است. تحقق آن اغلب غیرممکن یا بسیار دشوار به نظر می‌آید و به شکلی کلی و نامشخص بیان می‌شود.
نمونه‌هایی از اهداف:
-
من تصمیم دارم دوره‌ای در زمینه‌ی طراحی گرافیک را شروع و به پایان برسانم.
-
پس از اتمام دوره، هر روز تمرین خواهم کرد تا مهارت‌هایم را طی شش ماه بهبود ببخشم.
-
امسال در نظر دارم خود را در زمینه‌ی مهارت‌های جدیدم بازاریابی کنم و اولین درآمدم را کسب کنم.
نمونه‌هایی از رؤیاها:
-
آرزو دارم روزی با هواپیمای ایرباس به مریخ سفر کنم.
-
امیدوارم در جهانی زندگی کنم که در آن کسی احمق یا پست نباشد.
-
آرزو دارم بتوانم برنامه‌نویسی را بدون هیچ تلاشی یاد بگیرم.
