امروزه عوامل و علل انحراف، گمراهی و فساد اخلاقی فرزندان ما به شکل غیرقابل تصوری بیشتر شده است. جوانان جامعۀ عصر حاضر، در منجلابی از گناه و فساد دست و پا می‌زنند، جاذبه‌های کاذب بر ذهن و روح آنان چیره شده و عوامل انحراف از هر سویی آنان را احاطه کرده است. والدین گرامی باید برای مقابله با این نابسامانی‌ها، دید روشنی از این علل و عوامل داشته باشند و در ارتباط با فرزندان خود احساس مسئولیت نمایند تا بتوانند با احساس تعهد و شناخت صحیح از این فاجعۀ دوران معاصر، پیشگیری کنند؛ در غیر این صورت نسل امروز دچار تبهکاری و گمراهی روزافزونی خواهد شد.
در اینجا، می‌پردازیم به مهمترین علل انحراف و گمراهی فرزندان:
۱. فقر؛
غذا و پوشاک از ابتدایی‌ترین نیازهای هر انسان است. طفلی که در خانه‌ای که فقر و محرومیت بر آن سایه افکنده است، به دنیا می‌آید و در منزلش از جهت پوشاک و غذا به حد کفاف تأمین نمی‌شود، به زودی به خارج از خانه‌اش پناه می‌برد و به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود تا ضروریات زندگی خود را فراهم کند. این موقعیت باعث می‌شود که در دام تبهکاران و مجرمین افتاده و هاله‌ای از گمراهی و انحراف او را احاطه کند. در نهایت، او در جامعه به عنوان یک فرد مجرم شناخته می‌شود که برای جان، مال، و ناموس دیگران خطرساز است.
تشریع عدالت گسترده و همه‌جانبۀ اسلام، روش‌های مشخصی را برای مبارزه با فقر و تأمین حداقل امکانات زندگی هر فرد در جامعه تعیین کرده است و برای رسیدن به این هدف، شیوه‌های عملی را به کار می‌گیرد تا برای هر انسان، حیات شایسته‌ای که حق اوست، فراهم شود؛ تأمین شغل برای هر عضو جامعه، رسیدگی به امور ایتام و افراد سال‌خورده و قوانین تأمین معاش برای خانواده‌ها، از اولین اقداماتی بود که اسلام به عمل آورد و هم‌چنان به آن پایبند است.
این مجموعه قوانین با ایجاد تعادل در نظام جامعه، شرایط مناسب زندگی را برای هر فرد فراهم خواهد کرد، به شرط آنکه اجرا شود و بر مراحل مختلف اجتماع از لحاظ زمانی و کیفی وفق داده شود. در صورت عدم رعایت این نکات، آثار منفی‌ای مانند: جرم و جنایت و تبهکاری در جامعه شکل خواهد گرفت و فقر و محرومیت با تمام مظاهرش از بین نخواهد رفت.
۲. اختلاف و نزاع پدر و مادر؛
یکی از عوامل بسیار مهم دیگری که باعث ایجاد انحراف در فرزند می‌شود، درگیری و اختلاف پدر و مادر است. در خانواده‌هایی که در اکثر اوقات آتش ویرانگر جدال و برخورد والدین، زبانه می‌کشد و تیرگی شوم اختلاف دایمی، بر افراد خانواده سایه افکنده است و از اولین لحظاتی که طفل چشم می‌گشاید و قدرت درک و فهم محیط پیرامونش را حاصل می‌کند، به‌جز خصومت و جنگ‌وجدال چیزی نمی‌بیند، برای به‌دست‌آوردن آرامش خاطر، از محیط خانه می‌گریزد تا دوستانی بیابد که بیشتر اوقات فراغتش را نزد آنان بگذراند و در همراهی و مصاحبت با آنان، گمشدۀ خویش را که همانا محبت و دوستی است باز یابد.
اگر این دوستان، رفقای بد و همراهان ناشایست باشند، فرزندِ بیزار را کم‌کم به انحراف می‌کشانند و به تدریج وی را به سوی اخلاق پست و عادات زشت سوق می‌دهند، تا آنجا که جوانی خواهد شد که در تبهکاری و ارتکاب جرم غرق شده و بلایی به جان مردم و ملت خود خواهد بود. علاج واقعه را باید از قبل انجام داد. اسلام با قوانین حکیمانه و حساب‌شده‌اش طریق روشنی را جهت انتخاب همسر، پیش پای زن و مرد قرار داده است، تا با گزینش درست و دقیق و منطبق بر اصولی از پیش تعیین شده، تحقق محبت و تفاهم زندگی آیندۀ خود را تضمین کنند و درنتیجه، از مشکلات متعدد خانوادگی و جنگ و جدال‌های فرسایندۀ داخل خانه به دور باشند.
۳. دوستان بد و مصاحبت‌های گمراه‌کننده؛
از جملۀ عوامل اساسی‌ای که منجر به انحراف فرزند می‌شود، یکی هم دوستان بد و همراهان فاسد است. زمانی که فرد از لحاظ ذهنی رشد مناسبی نداشته و از جهت عقیدتی ضعف داشته باشد، خیلی سریع تحت تأثیر رفیق بد قرار می‌گیرد؛ او به‌زودی از این دوستان فاجر و فاسق، اخلاق منحط و عادات زشت و ناپسند را کسب می‌کند و همراه آنان به سرعت به راه شقاوت و بدبختی گام می‌نهد؛ تا اینکه، جرم و خلاف‌کاری جزو طبیعت او می‌شود و تبهکاری برای او به عادتی تبدیل می‌شود که رهایی از این عادت بسیار مشکل خواهد بود.
یکی از نکات مهمی که والدین در تربیت فرزندان باید به آن توجه نمایند، نظارت و کنترل داشتن بر دوستان آن‌ها است و این موضوع در سن جوانی و نوجوانیِ فرزندان جدی‌تر می‌شود؛ باید به صورت مداوم روابط و اعمال فرزندان خود را تحت نظر داشته باشند و آن‌ها را راهنمایی کنند تا در انتخاب دوست دقت کرده و عادات پسندیده‌ای را کسب کنند. هم‌چنان، فرزندان خود را از نشست و برخاست با دوستان سوء و ناشایست برحذر دارند تا در دام گمراهی و انحراف گرفتار نشوند.
