در بخش قبلی، تعریف شخصیت و بعضی عوامل ترقی آن را بیان کردیم و در این بخش رابطه به خوشسلیقگی و تأثیر آن به شخصیت فرد مسلمان، بحث مفصلی خواهیم داشت؛ چون سلیقه و پاکیزهگی نفس، نقش مهمی برای تکامل شخصیت مسلمان دارد و او را در بلندای عزت و شرف میرساند. بناءً فرد با شخصیت؛ خوشذوق و نیکسلیقه میباشد و در زندگی فردی و اجتماعی به آنها سخت اهتمام میورزد؛ زیرا میداند که این دو پدیده نقش بارز و اساسی برای شخصیتسازی دارد و بدون آنها شخصیت و عزتنفس سیری به سوی تکامل نخواهد داشت.
سلیقه و نزاکت به معناهای پاکیزگی و ادب، خوش اخلاقی، رفتار پسندیده، نفس لطیف و شفاف و نیکسرشتی میآید.
خوشذوقی و نیکسلیقگی، فرد مسلمان را جذاب و دلکش جلوه میدهد و میان مردم یک شخص متفاوت و انگشتشمار نمایان میکند؛ چنانکه میگویند: افراد با سلیقه و نیکسرشت، افراد خوش برخوردی هستند؛ هیچگاه نشست و همراهی با ایشان شما را خسته و ملول نمیسازد، از صحبت، رفتار و روش ایشان لذت میبرید و دوری از ایشان باعث ناراحتی شما خواهد شد.
اسلام عزیز ما را به خوشسلیقگی و خوشذوقی در رفتار و کردار توصیه میکند؛ حالا به فرمودۀ پروردگار خویش توجه کن؛ خداوند متعال میفرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُیوتًا غَیرَ بُیوتِكُمْ حَتَّىٰ تَسْتَأْنِسُوا وَ تُسَلِّمُوا عَلَىٰ أَهْلِهَا ۚ ذَٰلِكُمْ خَیرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» (ای اهل ایمان، هرگز به هیچ خانه مگر خانههای خودتان تا با صاحبش انس و اجازه ندارید وارد نشوید و [چون رخصت یافته و داخل شوید] به اهل آن خانه نخست سلام کنید که این [ورود با اجازه و تحیّت، برای حسن معاشرت و ادب انسانیت] شما را بسی بهتر است، باشد که متذکر [شئون یکدیگر و حافظ آداب رفاقت] شوید.)
کلمۀ «تستأنسوا» بدین معناست که مطمئن شوید آنها آمادۀ استقبال و پذیرایی از شما هستند و «تستأنسوا» در قرن بیستویکم یعنی با تلفن با ایشان تماس بگیری، کلمۀ زیبایی که سرشار از ذوق و سلیقه است، «تستأنسوا» مطمئن باش که او با تو انس خواهد گرفت.
گاهی چنین اتفاقی رخ میدهد که کسی به دیدن فردی بدون گرفتن وقت، نزد وی میرود؛ ولی گاهی میشود که میزبان از وی معذرتخواهی میکند، از این نباید خشمگین شود؛ زیرا خوشذوقی و سلیقه این را تقاضا میکند که خشمگین نشود؛ چنانکه خداوند متعال میفرماید: «وَإِنْ قِیلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا ۖ هُوَ أَزْكَىٰ لَكُمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ» (واگر به شما [اجازه داده نشد و] گفتند برگردید، پس برگردید. این برایتان زیبندهتر و شایستهتر است). پس مسلمان با شخصیت و نیکسلیقه به این امر پروردگارش متوجه است و هیچگاه از چنین رویدادی خسته و ناراحت نمیشود و جانب مقابل را درک میکند.