مسلمان با شخصیت و خوشسلیقه، آرام و سرشار از وقار و ادب راه میرود؛ چنانکه هنگام رفتن و قدم زدن اعتدال را رعایت نموده و به جلو خویش نظر میکند و هر جانب نگاه نمیاندازد.
پروردگار عالم برای ما سلیقۀ راه رفتن و قدم زدن سرشار از ادب و وقار را تعلیم میدهد، آنجا که میفرماید: «وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِینَ یمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا» (بندگان خوب خدای رحمان کسانیاند که آرام، فروتن و با وقار راه میروند و هنگامی که نادانان با ایشان برخورد میکنند به سلامتی آنان را ترک میگویند.)
و همچنان فرد خوشسلیقه در راه رفتن میانهروی اختیار نموده، نه میشتابد و نه کُند میرود و نه با کبر و فخرفروشی راه میرود. خداوند متعال میفرماید: «واقصد فی مشیك» یعنی: «و در راهرفتن خود میانهرو باش!» نقل است که حضرت عمر رضیاللهعنه مردی را دید که مُردهوار راه میرود و به بیحالی و بیرمقی تظاهر میکند، گویی میخواهد تا بر تواضع خویش بیافزاید، پس به او گفت: «لاتمت علینا دیننا اماتک الله: دین ما را بر ما نمیران، خدا تو را بمیراند.» همچنین نقل است که: عمر رضیاللهعنه مردی را دید که سرش را فرو انداخته و خود را بیرمق و خاکسار نشان میدهد، پس به وی گفت: «إرفع رأسک فإن الاسلام لیس بمریض: سرت را بردار؛ زیرا اسلام بیمار نیست.» یعنی: با نشاط، نیرومند، سرحال و سرزنده باش؛ از این معلوم میشود که مسلمان باید در همۀ حالات با نشاط و سرحال باشد تا شخصیتاش خوب و زیبا نمایان گردد؛ چنانکه از سنت ثابت شده است که پیامبر صلیاللهعلیهوسلم با شتاب و سرحال راه میرفتند. پس معنای «واقصد فی مشیك» این است: در راه رفتنت خرامان و متکبر مباش. عطاء رحمهالله میگوید: « یعنی با وقار و سکینه راه برو».
و همچنان میفرماید: «ولا تمش فی الأرض مرحًا إنك لن تخرق الأرض ولن تبلغ الجبال طولاً» یعنی: (و در [روى] زمین به نخوت گام برمدار؛ چرا كه هرگز زمین را نمىتوانى شكافت و در بلندى به كوهها نمىتوانى رسید.)
بانظرداشت آیات مزبور، به رفتنها و قدمزدنهای خویش یک تأمل بکنیم؛ آیا ما با وقار و آرام راه میرویم و سلیقۀ راه رفتن را درست مراعات میکنیم؟ آیا گاهی متوجه شدید که رفتن خیلیها در جامعۀ ما، مایۀ شگفتی و تعجب است!
یک روز پیامبر صلىاللهعلیهوسلم به اصحابش فرمود: «إیاكم والجلوسَ على الطرقات» فقالوا: ما لنا بد، إنما هی مجالسنا نتحدث فیها. قال صلىاللهعلیهوسلم: «فإذا أبیتم إلا المجالس؛ فأعطوا الطریق حقها». قالوا: وما حق الطریق؟ قال صلىاللهعلیهوسلم : «غض البصر، وكف الأذى، ورد السلام، وأمر بالمعروف و نهى عن المنكر» یعنی: «از نشستن در راهها بپرهیزید.گفتند: یا رسول الله صلىاللهعلیهوسلم ما چارهای از این نشستنهایمان نداریم که در آن صحبت میکنیم. رسول الله صلىاللهعلیهوسلم فرمود: پس هرگاه ناگزیر از نشستن شدهاید، حق راه را بدهید. گفتند: حق راه چیست یا رسول الله صلىاللهعلیهوسلم ؟ فرمود: پوشیدن چشم، خودداری از اذیت و آزار و جواب دادن سلام و امر به کارهای پسندیده و نهی از کارهای بد.» از جملۀ آداب شایسته و سلیقۀ نیکو برای شخص مسلمان این است که باید در مسیر راه بدون حاجت ننشیند و برای مردم مزاحمت ایجاد نکند؛ چون مخصوصاً زنان از این ناحیه کمی به مشکل مواجه میشوند و به راحتی و با اطمینان تمام نمیتوانند از راه مرور نمایند؛ ازاینرو خوشسلیقگی این را تقاضا میکند که بدون ضرورت نباید بر سر راه و سرکها تجمع کرد.
نمونههای از خوشسلیقگی پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوسلم حین راه رفتن
پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوسلم بهترین و خوشسلیقهترین فرد در حین راه رفتن بود؛ چنانکه باتواضع، با وقار و آرام راه میرفت، و راه رفتن ایشان پر از نشاط و تحرک و سرعت معتدل بود. حضرت علی رضیاللهعنه میفرماید: «إذا مَشى تَكفَّأَ تَكفُّؤًا، كأنَّما ینحَطُّ مِن صَبَبٍ» (وقتی پیامبر صلیاللهعلیهوسلم راه میرفت، چنان زیبا راه میرفت، گویا که از یک بلندی پایین میشود) [به جانب پیشرو مایل شده راه میرفت، همچون متکبران خود را پشت سر انداخته قدم نمیزد].
و آنحضرت صلیاللهعلیهوسلم هنگام راه رفتن با اصحاب خود، از پشت سر ایشان راه میرفت و میگفت این روش مسئول و راعی از رعیتش است، (یعنی شخص مسئول و راعی از پشت سر رعیتش راه میرود تا ایشان را از تمام جانب کنترول کند و در نظر داشته باشد). و این را ناپسند میدانست که از پیشروی ایشان راه برود؛ چنانکه سلاطین و پادشاهان همین روش را دارند و پیروانشان همچو خادم از عقب ایشان راه میروند؛ چنانکه آنحضرت صلیاللهعلیهوسلم برای اصحاب خود میگفت: «أمشوا أمامی» (از پیشروی من راه بروید)؛ ازاینرو اصحاب کرام رضواناللهعلیهماجمعین از جانب راست و چپ و همچنان از پیشروی ایشان راه میرفت. چرا پیامبر صلیاللهعلیهوسلم از پشت سر اصحاب و یاران خود راه میرفت؟ در این باره علمای کرام میفرمایند: اول اینکه، این روش دلالت بر کمال تواضع آنحضرت صلیاللهعلیهوسلم میکند و دوم اینکه، از عقب پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوسلم ملایکه و فرشتگان حرکت مینمایند؛ چنانکه میفرمودند: «خَلُّوا ظَهری للملائكة» (عقب من را برای فرشتگان خالی کنید.) و سوم اینکه تا از حالات و حرکات یاران خود باخبر باشد و ایشان را تعلیم و ادب دهد و طبق شریعت اسلامی تربیت نماید.