نویسنده: م. فراهی توجگی

جهان اسلام و رویکرد رسانه‌ها

امروزه غرب بدون فهمی صحیح از تاریخ اسلام یا با درک سطحی و سرسری، دشمن جدیدی را در برابر خویش شناسایی کرده است که جایگزین تهدیدات پرچم سرخ در دوران جنگ سرد به شمار می‌رود. این دشمن جدید، اسلام رادیکال است.
در این تصویر کلیشه‌ایِ تفکرات غربی، مسلمانان به‌عنوان «بنیادگرایان» یا «تروریست‌های بالقوه» معرفی می‌شوند. بخشی از این نظرات غربیان در مورد اسلام به دلیل رویکرد عمدی رسانه‌های غربی می‌باشد. علاوه‌براین، گزارشگران و تحلیل‌گران این رسانه‌ها که در حوزه‌ی کشورهای مسلمان فعالیت می‌کنند، اطلاعات اندکی در مورد آنجا دارند و منافذی فکری‌شان با شایعات کوچه و بازار پر شده است؛ لذا این رسانه‌ها تصویری تحریف‌شده و غیرواقعی از اسلام و مسلمانان ارائه می‌کنند که باعث ایجاد نگرشی نادرست در فرهنگ غرب در این موضوع شده است.
یک فاکتور اساسی مهم دیگر که در ایجاد این تصویر کلیشه‌ای دخیل است، استفاده از لغات و اصطلاحاتی است که برای توصیف مسلمانان به کار می‌رود. «افراطی‌ها» و «تروریست‌ها» اصطلاحاتی است که به‌صورت مکرر برای این منظور استفاده می‌شود. باید دانست که به کارگیری این لغات باعث ایجاد انحراف و کج‌فهمی در میان غربیان و بروز احساسات ضداسلامی شده است. همچنین این رسانه‌ها به ندرت از کلماتی نظیر، «انسان‌های پیشرو» یا «احیاگر» برای توصیف مسلمانان بهره می‌گیرند.
علاوه‌براین، رسانه‌های غربی از مسلمانان به‌عنوان افراد گذشته‌گرا و ارتجاعی نام می‌برند که در حال بازگشت به اسلام هستند. این اصطلاح چندان درست نیست، بلکه مسلمانان هیچ‌گاه از آرمان‌ها و اصول خویش روی‌گردان نبوده‌اند، بلکه همواره اسلام جزئی از زندگی آنان بوده است. می‌توان گفت که در سال‌های اخیر ما شاهد بازگشت اسلام و گسترش نفوذ و تأثیر آن در جهان امروز بوده‌ایم.
در دنیای غرب رسانه‌ها همواره نظریات غیردقیق خود را درباره‌ی اسلام منتشر می‌کنند و به دلیل تأثیر بسیار زیاد این رسانه‌ها، این نگاه کلیشه‌ای غرب به اسلام گسترس روزافزون‌تری در میان ملل و جوامع داشته است. توصیف مسلمانان به «بنیادگرایان» همواره با تفسیر ارائه‌شده‌ی رسانه‌ها از بنیادگرایی و نه اطاعت از موازین شرعی دین اسلام، یکی از این موارد است. همین انحراف در مورد لغت جهاد نیز وجود دارد. این کلمه در اسلام به معنای جنگ مقدس نمی‌باشد، اما رسانه‌ها جنگ‌طلبی و خشونت را به اسلام پیوند می‌زنند و با تعبیرکردن جهاد به جنگ مقدس، نشان می‌دهند که مسلمانان به فکر کشتن و بستن غیرمسلمانان هستند. اما باید دانست که در اندیشه‌ی اسلامی کارهایی نظیر تلاش دانش‌آموزان برای کسب نمره‌ی بهتر، تلاش برای عدالت و تساوی بین افراد جامعه، احترام به والدین، به‌دنیاآوردن فرزند و حتی غذاخوردن و خوابیدن برای خدمت بهتر، نوعی جهاد به شمار می‌رود.
در مورد پیوند اسلام و خشونت باید گفت که ابعاد این کج‌فهمی باید بیشتر بررسی گردد؛ به‌عنوان مثال: بسیاری از رسانه‌ها معتقدند که اسلام به‌وسیله‌ی شمشیر گسترش یافته است، اما در واقعیت امر اسلام به‌وسیله‌ی اخلاق‌مداری و حسن‌نیت مسلمانان و تازه‌مسلمانان و در پاره‌ای از موارد با جنگ گسترش یافته است. البته باتوجه به اینکه اکثریت غربیان و به‌ویژه‌ی مردم آمریکا، اطلاعات خود را تنها از طریق رسانه‌ها دریافت می‌کند، این امر چندان عجیب و غیرقابل هضم نیست. اخبار و گزارش‌های منتشرشده در این رسانه‌ها، به‌ویژه در مورد حوادث مربوط به جهان اسلام، اغلب به‌صورتی نادرست انعکاس یافته و درک و هضم شده است.
نکته‌ی مهم دیگر این است که رسانه‌های غربی در اکثر موارد اطلاعات مربوط به حوادث گذشته در مناطق مسلمانان را انعکاس نمی‌دهند و از سوی دیگر، آنان میان دین اسلام و حوادث سیاسی کشورهای مسلمان نیز تمایز قائل نمی‌شوند.
عامل مهم دیگر در این زمینه، به ماهیت منفعت‌طلبی رسانه‌ها بازمی‌گردد که اغلب به دنبال ارائه‌ی چهره‌ای نادرست و به دور از واقعیت هستند؛ لذا مدیران رسانه‌های غربی اخبار مربوط به مسلمانان و اسلام را به‌صورتی نامطبوع و ناخوشایند برای مخاطبان‌شان منتشر می‌کنند؛ بدین ترتیب، اسلام در بسیاری از موارد به‌صورت تهدید علیه غرب معرفی شده است؛ هرچند این نظرات تنها به گروه‌های خاصی از افراد تعلق دارد. این رسانه‌ها تعالیم اسلامی را به‌ شکل تحریف‌شده و نادرست به بینندگان خود منتقل می‌کنند. در این میان، رسانه‌های غربی در مورد وقایعی نظیر هواپیماربایی چند جوان فلسطینی با ارائه‌ی اخبار و تحلیل‌های نادرست و تحریف‌شده، به تخریب جهان اسلام و مسلمانان پرداخته‌اند.
از سوی دیگر، رسانه‌های غربی بسیاری از تحولات و پیشرفت‌های جهان اسلام را نادیده گرفته و اصولاً منتشر نمی‌کنند، اما در مورد موضوعاتی نظیر «جهاد» و «حقوق زنان»، با ارائه‌ی تفاسیر و تحلیل‌های نادرست، به دنبال اهداف پشت‌پرده خود هستند.
این وارونه‌اندیشی و رفتار مغرضانه‌ سبب شده است چهره‌ی اسلام و مسلمانان در جهان مخدوش جلوه داده شود و از مکنت و شوکت بیفتد، اما بازهم این شایعات و دروغ‌ها در برابر سیل حقایق توان ایستادن و نیروی مقابله را ندارد و شمشیر انداخته و سر خم کرده است. موج اسلام‌گرایی غربیان و گرویدن به دین اسلام حاکی و حامی این واقعیت است.
ادامه دارد…
بخش قبلی
Share.
Leave A Reply

Exit mobile version