زنان در نمازهای جمعه و جماعت‌ها در مسجد نبوی حاضر می‌شدند و آن‌حضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم آن‌ها را تشویق می‌کرد تا در صف‌های آخر پشت‌سر مردان بایستند. در ابتدای اسلام، مردان و زنان از هر دری که می‌خواستند وارد مسجد می‌شدند، به همین خاطر در موقع ورود به مسجد نوعی ازدحام به وجود می‌آمد. آن‌حضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: «لو أنکم جعلتم هذا الباب للنساء»؛ ترجمه: «ای کاش این در را برای زنان اختصاص می‌دادید.» بعد از این ماجرا دری برای ایشان اختصاص دادند و از آن روز به بعد آن در به «باب النساء» معروف گردید.
زنان عصر نبوی از حضور در مسجد، که محل تصمیم‌گیری‌های مهم حکومتی بود و نیز نماز جمعه که از شعارهای سیاسی-عبادی به شمار می‌رفت، منع نشدند. ام عطیه رضی‌الله‌عنها نقل می‌کند که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم به مادران و دختران بالغ اجازه داد تا در روزهای عید فطر و قربان در جماعات حضور پیدا کنند. البته زنان حائضه نباید وارد مصلی شوند، بلکه فقط در مجالس خیر و دعوت شرکت کنند. ام عطیه رضی‌الله‌عنها می‌گوید: «من گفتم: ای رسول خدا! اگر یکی از ما روپوشی برای حجاب نداشت، چه کار کند؟» فرمودند: «خواهرش از روپوش خود به او بدهد.» طبق روایاتی، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم در اعیاد، دختران و زنانش را به همراه می‌برد. از ام حبیبه و خوله بنت قیس رضی‌الله‌عنهما نقل شده است که روز جمعه در آخر صف زنان بوده‌اند و خطبه و قرائت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم را می‌شنیده‌اند.
فاطمه بنت قیس رضی‌الله‌عنها می‌فرماید: «وقتی عده‌ام به پایان رسید، صدای منادی رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم را شنیدم که ندا می‌داد: «الصلوة جامعة (به نماز جماعت حاضر شوید).» به مسجد رفتم و پشت سر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم نماز خواندم و در صف اول زنان حاضر شدم.»
حضرت عائشه رضی‌الله‌عنها می‌فرماید: «رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم نماز صبح را می‌خواندند و سپس زنان از مسجد به سوی خانه برمی‌گشتند، درحالی‌که لباس‌های ابریشمی خود را به تن پیچیده بودند و از شدت تاریکی شناسایی نمی‌شدند.».
چه بسا زن، بچۀ خردسالش را در مسجد به همراه داشت و از این کار او ممانعتی به عمل نمی‌آمد. در حدیث صحیح آمده است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌فرماید: «من به نماز برمی‌خیزم و می‌خواهم آن را طولانی بخوانم، اما گریۀ بچه را می‌شنوم و به همین خاطر نمازم را کوتاه می‌کنم، چون دوست ندارم مادرش را به زحمت بیندازم.»
با برشمردن این نوع از احادیث رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم، می‌توان اطمینان حاصل کرد که برخلاف تصور برخی‌ها، در زمان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم، مساجد تنها به مردان اختصاص نداشته بلکه مکانی بوده که مردان و زنان در آن شریک بوده‌اند. همان‌گونه که مساجد آکنده از صفوف مردان بوده، از صفوف زنان نیز پر بوده است. پیداست که اجتماع مسلمانان در مسجد برای برگزاری نماز جماعت، سرچشمۀ حرکت به‌سوی فعالیت‌های مختلف اجتماعی بوده است. شاید به همین دلیل بوده که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌فرماید: «نماز جماعت انسان بر نماز انفرادی‌اش، 25 درجه برتری دارد.»
گرچه بعداً علمای کرام به‌خاطر کثرت فتنه‌ها به عدم حضور زنان در مساجد فتوا دادند؛ ولی بازهم حضورشان در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم نشان می‌دهد که اسلام زنان را فراموش نکرده و آنان نیز قشر فعال جامعۀ آن زمان محسوب می‌شدند و در بسیاری از موارد می‌توانستند نظر بدهند.
