نویسنده: م. فراهی توجگی

از مباحث مهمی که باید در مورد آن قلم زد، بحث توهین به مقدسات است که در همه ادیان و مذاهب، عملی ناشایست محسوب می‌شود. امروزه به مشاهده می‌رسد که در پوشش “آزادی بیان” به مقدسات دیگران توهین گردیده، درحالی‌که این عمل مخل امنیت و صلح جهانی است. بر اساس مندرجات کنوانسیون‌ها و اسناد منشور بین‌المللی حقوق بشر از جمله کنوانسیون آمریکایی آن، “توهین” مصداق نقض حقوق بشر است؛ اما غرب در این مورد دچار سیاست دوگانه است. برخی از کشورهای غربی که خود را مهد آزادی و حقوق بشر می‌دانند در موضوعات یکسان، مواضع مختلف دارند. احترام به مقدسات و حفظ حرمت‌ها، باعث گسترش ارتباطات و تحکیم همزیستی مسالمت‌آمیز پیروان ادیان و مذاهب مختلف است.
احترام به عقاید، مقدسات و ارزش‌های جوامع بشری یکی از ابتدایی‌ترین حقوق آنان است.
اسلام اهانت به مقدسات خویش را نکوهش کرده و بر پرهیز از اهانت به مقدسات دیگران نیز تأکید دارد.
توهین به مقدسات از نظر مذاهب اسلامی و نظام حقوقی آن به هیچ‌وجه جواز ندارد، اما در میثاق‌نامه حقوق مدنی و سیاسی بین‌المللی جهانی، این موضوع به‌صورت ضمنی آمده است.
در این اعلامیه نص صریحی در باره منع توهین به مقدسات نیامده است، لذا شاید بسیاری از اصل آزادی بیان این را بدانند، به‌نظر می‌رسد اصل آزادی بیان از اصول دو لبه است؛ زیرا چنانچه بیان عقیده آزاد باشد، لازمۀ آن تأمین چنین آزادی‌ای است.
به هرحال در اسناد جانبی اعلامیۀ جهانی حقوق بشر تحت عنوان دیگری به موضوع توهین به مقدسات پرداخته شده‌است: مادۀ ۲۰ «میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی» به‌شرح ذیل آمده‌است:
۱. هرگونه تبلیغ برای جنگ به موجب قانون ممنوع است؛
۲. هر گونه دعوت و «ترغیب» به کینه و «تنفر» ملی یا نژادی یا مذهبی که محرک تبعیض یا مخاصمه یا اعمال زور باشد، به موجب قانون ممنوع است.
با توجه به نص فوق در حقوق بین‌الملل معاصر نهادها، این موضوع تحت عنوان منع «سخنان نفرت‌زا» و «یا بیان نفرت‌زا» مطرح شده و از موارد مستثنیات آزادی بیان به شمار می‌رود.
بنابراین آزادی بیان، یک آزادی مطلق نیست و از محدودیت‌های آزادی بیان، احترام به عقاید ادیان و مذاهب مختلف است؛ حتی رسانه‌ها و مطبوعات هم باید این محدودیت‌ها را رعایت کنند.
لازم به‌ذکر است که در برخی از کشورها با استناد به همین ماده از میثاق برای نقض آن جرم‌انگاری کرده‌اند؛ در بند ۵ مادۀ ۱۳ کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر آمده‌است: «هرگونه تبلیغ جنگ یا حمایت از تنفر ملی، نژادی یا دینی که تحریکی است به خشونت‌هایی غیر قانونی یا هر عمل مشابه بر ضد هر فرد یا گروهی از افراد به هر دلیل از جمله نژاد، رنگ، زبان یا منشاء ملی تخلفی است که به‌موجب قانون قابل مجازات خواهد بود.»
لذا مقدسات، اعتقادات و آزادی‌ها حق انسان است. انسان براساس آن وضعیت ذاتی که دارد، از این حقوق برخودار است؛ البته این چیزی است که بسیاری از غربی‌ها بدان اعتقاد دارند، اما از نگاه اسلامی حق یک امری اعتباری است که از سوی خداوند به انسان اعطا شده است.
آزادی بیانی که موجب نفرت‌انگیزی و خشونت شود و ضرر مادی به‌وجود آورد، در هیچ کدام از کنوانسیون‌هایی که غربی‌ها خودشان وضع کرده‌اند، مجاز شمرده نشده، لذا نباید به مقدسات توهین شود.

توهین به مقدسات بر اساس میثاق‌های بین‌المللی به بهانه آزادی بیان، که موجب ایجاد
تنش قومی و نژادی و مذهبی و تهدید صلح جهانی است ممنوع است. از نظر برخی نظام‌های قضایی غربی، امری که موجب تنش‌های مذهبی می‌شود نیز ممنوع است.
Share.
Leave A Reply

Exit mobile version