نویسنده: عبیدالله نیمروزی
عوامل سازندۀ شخصیت علامه ندوی
عوامل سازندۀ شخصیت این بزرگ‌مرد قرن بیستم فراوان‌اند، که باید بیشتر در خصوص آن فکر و جست‌وجو شود؛ اما عامل سترگی که در زندگی ایشان بسیار نمایان می‌باشد، این است که ایشان در هر علم و میدانی، کامل‌ترین افراد را جست‌وجو می‌نمود و در برابر آنان زانوی تلمذ می‌زد و از تواضع و شکستگی در محضر آنان لذت می‌برد و تا آخرین دم، ارتباط با آن‌ها را قطع نمی‌کرد، ازاین‌رو بود که بسیاری از اهل دل و صاحبان بصیرت اذعان داشتند که حضرت سید ابوالحسن مجمع کمالات و خوبی‌های بسیاری از بزرگان دین است و به برکت اتباع رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم مصداق «آنچه خوبان همه دارند تو یکجا داری» می‌باشد.
بنابر همین کمالات و ویژگی‌های منحصر به فرد بود که ایشان تا آخرین لحظه‌های حیات و زندگی‌شان مرتباً در حال رشد و ارتقا و افاده و افاضه بودند و شعاع فیض و برکات‌شان همه جا را فرا گرفت.
و به همین دلیل بود که تمام اقشار امت اسلامی او را از آن خود می‌دانستند و همۀ گروه‌های معتدل و غیرمتعصب، یکسان از وجودش استفاده می‌کردند.
همه به وجودش می‌بالیدند و مباهات می‌کردند و همه در فراغش اشک ريختند و به عزا نشستند و فقدانش را ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر تلقی نمودند.
امام ندوی رحمه‌الله نیز در خیرخواهی و هم‌دردی با هیچ قشری دریغ نورزید، حکام را نصیحت کرد، خواص و نخبگان امت اسلامی را رهنمایی نمود، به فرهیختگان و تحصیل‌کردگان فیض بخشید و گروه‌ها و احزاب را راه نشان داد، نه تنها مسلمانان؛ بلکه غیرمسلمانان نیز از عنایت وی بی‌نصیب نماندند؛ او وقتی در یکی از همایش‌های بزرگ که در آن مسلمان و غیرمسلمان حضور داشتند به سخنرانی پرداخت، مردی فرهیخته از غیرمسلمانان، درحالی‌که سخت تحت تأثیر سخنان ایشان قرار گرفته بود، بی‌اختیار فریاد برآورد: «مولانا شما تنها مال مسلمانان نیستید».
یکی از معمولات سید رحمه‌الله این بود که هرگاه به سرزمین‌های اسلامی سفر می‌کرد، برای اموات آن دیار به‌طور خصوصی دعای خیر می‌کرد و برای آنان آمرزش می‌خواست، بدین طریق اموات و گذشتگان نیز از توجهاتش محروم نمی‌شدند. روزانه چند بار سوره مبارکۀ «یس» را ختم کرده، ثوابش را به بزرگان گذشته اهدا می‌نمود؛ لذا همان‌طور که وجود و تلاش‌های ایشان برای گذشته‌گان و معاصران مایۀ خیر و رحمت بود، إن‌شاءالله امید است که آیندگان نیز از فیض این سلالۀ خاندان نبوت، بهرۀ وافری ببرند.
به‌طور حتم، شناختن شخصیت، افکار و اندیشه‌های ناب علامه ندوی رحمه‌الله مستلزم تلاش‌های توان‌فرسای نویسندگان و اندیشمندانی است که ضرورت بررسی و شناساندن اندیشه‌های ایشان را احساس می‌کند؛ زیرا نقش نوشته‌ها و افکار سید «ندوی» در جهت‌دهی مثبت و هویت‌بخشی به جنبش بیداری اسلامی در عصر حاضر و تثبیت آرمان‌ها و شعائر دینی بسیار حائز اهمیت است و ضرورت دارد که همواره تلاش‌ها و اقدامات مؤثری در این زمینه صورت گیرد.
ازاین‌رو، پرداختن به تمام ابعاد وجودی شخصیت سید ندوی رحمه‌الله کاری بس دشوار و دور از توان نگارندۀ این مطالب است.
اما بخش‌هایی از سیرت این بزرگ‌مرد تاریخ را به صورت بخش‌بخش به وسیلۀ کتاب «جلوه‌هایی از زندگی، اندیشه و خدمات مولانا سید ابوالحسن ندوی رحمه‌الله» اثر گران‌قدر مولانا عبداللطیف نارویی، که در این بخش معلومات وافری دارند، تقدیم خواننده‌گان گرامی خواهم نمود. وما توفیقی الا بالله عليه توكلت وهو رب العرش العظيم.
بله! از لحاظ خاندان و خانواده می‌توان گفت که ایشان یکی از خاندان والاتبار و از سلالۀ ناب سیّدنا حسن بن علی ابن ابیطالب کرم‌الله‌وجهه و نوۀ آن‌حضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌باشد که از بدو طفولیت و آغاز نوجوانی، دارای یک سری اوصاف منحصر به‌فردی بودند که مستقبل روشن و شخصیت بزرگ ایشان را نشان می‌داد. صفاتی همچون: بی‌رغبتی به بازی‌های بچه‌گانه، شوق و ذوق وافر علمی و مطالعاتی، هم‌نشینی با علما و صالحان. و مسبب دیگر رشد و ترقی ایشان، مادر زاهده و مهربان و دل‌سوزشان بود که همواره با نصائح دل‌سوزانه و دعاهای عاجزانه‌اش سبب شد که فرزندش به قله‌های سعادت و خوشی و رشد و ترقی نایل گردد؛ سرانجام در روز مبارک جمعه و ماه مبارک رمضان، پرندۀ جانش به قرارگاه وصالش رسید. خدایش از او راضی باد.
By محمد فاتح