حکم برگزاری شب یلدا و تاریخچه آن «بخش هشتم»

نویسنده: خالد یاغی‌زهی

حکم برگزاری شب یلدا و تاریخچۀ آن

بخش هشتم

یلدا در میزان شریعت: (ادامه)

انس بن مالک ^{رضی‌الله‌عنه} می‌­فرماید: «قدم رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} المدينة ولهم يومان يلعبون فيهما فقال «ما هذان اليومان». قالوا كنا نلعب فيهما فى الجاهلية. فقال رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} “إن الله قد أبدلكم بهما خيرا منهما يوم الأضحى ويوم الفطر”  «رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} به نزد ما در شهر مدینه آمد، اهل مدینه نیز دو روز داشتند که در آن‌ها مشغول جشن و پایکوبی بودند، پس رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند؛ این دو روز چیست؟ گفتند؛ ما در جاهلیت این دو روز را جشن گرفته و در آن مشغول بازی بودیم! پس رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} فرمودند؛ همانا خداوند دو روز بهتر از این دو روز را برای‌تان جایگزین کرده است؛ عید قربان و عید فطر رمضان.»^[1]

اگر توجه کنید می­‌بینید که نبی اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} هنگامی که وارد مدینه شدند اهل مدینه را از جشن گرفتن دو روزی که نیاکان‌شان جشن می­‌گرفتند نهی کرده و گفت که در دین شما دو روز دیگر به‌­عنوان عید تعیین شده است و صحابۀ کرام ^{رضوان‌الله‌علیه‌اجمعین} هیچ نوع مخالفتی نکردند و نگفتند؛ نه! ما قبول نداریم، این فرهنگ ماست و از آداب و رسوم نیاکان ما می‌باشد و نمی­‌توانیم آن را فراموش کنیم! بلکه همگی در مقابل امر رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} گردن نهادند و دست از عید ملی خود برداشته و به اعیادی که اسلام برای آن­‌ها بیان نمود کفایت کردند و حتی رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} به آنان آموخت که؛ اعیاد و جشن­‌ها جزو مسائل خاص هر دینی است؛ لذا آن­‌ها را از عید و جشن ملی خود نهی کرد و گفت که به بهتر از آن که الله برای‌تان جایگزین کرده است چنگ زنید! ایشان کلمۀ (ابدلکم) را به کار برد که با (تبدیل) هم ریشه است، یعنی یک چیزی را واگذاری و چیز دیگری را به جای آن برداری، چیزی را ترک کنی و چیزی دیگر را به جای آن عملی کنی، امری را رها کنی و امری دیگر را بگیری، عید ملی خود را رها کنی و عید اسلامی خود را برپا کنی، جشن نوروز و یلدا را رها کنی و فقط به عید فطر و عید قربان کفایت کنی!

رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} می­‌فرماید: “إن لكل قوم عيدا وهذا عيدنا”  «هر قومی عید مخصوص خود را دارد و این عید ماست.»^[2]

رسول الله ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} به صراحت در این حدیث فرموده است که اعیاد و جشن­‌ها در محدودۀ خصوصیت‌­های هر دین است و کسی حق ندارد از خصوصیات ادیان دیگر تبعیت کند؛ بلکه در موضوع جشن و عید؛ دین اسلام نیز جشن خاص خود را دارد همان‌طوری‌که در این حدیث و حدیث قبلی بیان شده است، پس پرواضح است که نمی­‌توان از دین زرتشتی در جشن­‌هایش پیروی کرد، همان‌طور که در باقی خصوصیاتش نمی‌توان از آن‌­ها پیروی کرد و این مسالۀ خطیری است که هر کسی باید از آن دوری کند، شاید برخی گمان کرده و بگویند؛ شب یلدا که عید نیست! جواب چنین کسی بسیار ساده است:

اولاً: همین شخص و امثالش به‌صورت اغلبِ غالب به نوروز عید می­‌گویند و آن را با لفظ «عید نوروز» خطاب می­‌کنند! حال چگونه نوروز را در اصطلاح عید می‌­دانید ولی یلدا را عید نمی­‌خوانید؟

ثانیاً: کلمۀ «عید» یک لفظ عربی است و به معنای تکرار می­‌باشد ازاین­رو کلمۀ عید و عودت و عاید همگی هم ریشه­‌اند و همگی در لغت فارسی یک معنای مشترک دارند و آن هم؛ تکرار می­‌باشد، لذا عید از این جهت عید نامیده می‌­شود که مراسمی می­‌باشد که هر ساله تکرار می‌­شود؛ لذا عید گفته می‌­شود، ابن الاعرابی یکی از لغت‌­شناسان عرب می­‌گوید: “سمي العيد عيدا لأنه يعود كل سنة بِفَرَحٍ مُجَدَّد” «عيد از این جهت عید گفته شده است که در هر سال با خوشحالی تازه تکرار می‌­شود.»^[3]

پس گمان کسی‌که می‌­گوید: شب یلدا عید نیست باطل است چرا که یلدا نیز همچون نوروز به‌صورت سالیانه تکرار می‌گردد و آن هم داخلش خوشحالی‌­ها و فرح و سرور بسیار رخ می‌­دهد و مردم از روی جهل و نادانی خود به آن ارج و ارزش می‌نهند! در حالی‌که خوشحالی به چنین امورات پوچ و بیهوده­‌ای یک امر بی‌ارزش است و خوشحالی حقیقی خوشحالی به حلال خدا و اوامر ایشان است که می‌­فرماید: “قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ” ترجمه: «بگو: به فضل الله و به رحمت او، پس باید بدان خوشحال شوند، که آن از آنچه می اندوزند؛ بهتر است.»^[4]

خوشحالی اساسی برای دین خدا و انجام دادن اوامر خداست و خوشحالی اساسی برای دوری از کفر و حرام و بدعت است “فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُوا” ترجمه: «پس به این خوشحال باشند!»، نه برای برپایی اعیادی که با دین خدا مخالف است و الله و رسولش از آن نهی کرده­‌اند نه خوشحالی برای جشن­‌هایی که جزو دین­‌های غیر اسلامی بوده و حاوی حرام­‌های بسیاری است.

عید یعنی خوشحالی به همین نعمت‌­ها، خوشحالی به دین و دوری از بدعات و خرافات، امام ابن عابدین ^{رحمه‌الله‌تعالی} می‌فرماید: “سُمِّيَ الْعِيدُ بِهَذَا الِاسْمِ لِأَنَّ لِلَّهِ -تَعَالَى- فِيهِ عَوَائِدَ الْإِحْسَانِ” «عید به این اسم نام­‌گذاری شده است چرا که در آن احسان و نعمت­‌های الهی هر سال تکرار می­‌شود.»^[5]

پس خوشحالی حقیقی خوشحالی به پایبندی و زنده کردن سنت­‌های رسول اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} است.

و روزی که در آن معصیت الهی را انجام ندهید آن روز برای شما عید است.

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی