نویسنده: مناظر اسلام حضرت مولانا محمد نافع محمدیمترجم: سید مصلح الدین
چهار دختر محبوب رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم
بخش پنجم
فرزندان حضرت خدیجه و رسول خد صلی‌الله‌علیه‌وسلم:
حضرت خدیجه کبری رضی‌الله‌عنها، به اتفاق تمام مورخان، اولین همسر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم بودند و در این ویژگی (همسری رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم) از تمامی همسران دیگر پیشتازند. جالب اینجاست که تمام فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم، به جز ابراهیم، از حضرت خدیجه رضی‌الله‌عنها هستند.[1]
اکنون پس از بیان گوشه‌ای از فضایل حضرت خدیجه رضی‌الله‌عنها، به معرفی فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم که از حضرت خدیجه رضی‌الله‌عنها متولد شده‌اند، می‌پردازم.
فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم از دیدگاه محدثین:
محدثین گرامی مباحث مربوط به فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم را با عناوین مختلفی مطرح کرده‌اند و هر کدام بنا به سلیقه و ذوق خود، به شرح حالات آن بزرگان پرداخته‌اند. به عنوان مثال، علامه هیثمی درباره تربیت فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم می‌گوید: نخستین فرزند آن حضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم که از حضرت خدیجه رضی‌الله‌عنها متولد شد، قاسم بود و بعد از او حضرت زینب، سپس عبدالله (که به او طیب و طاهر هم می‌گویند) متولد شدند. او در دوران بعثت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم به دنیا آمد و در کودکی وفات کرد. بعد از آن، ام کلثوم و سپس حضرت فاطمه و در نهایت حضرت رقیه متولد شدند. این ترتیب مورد قبول برخی از مورخان است. قاسم در حالی که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم هنوز در مکه بودند، وفات نمود.[2]
البته از خوانندگان عزیز عذر می‌خواهم که در بیان فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم تنها به روایت علامه هیثمی اکتفا کردم. به منظور رفع هر گونه سوء تفاهم و اطلاع عزیزان، عرض می‌کنم که بسیاری از محدثین، از جمله صاحبان صحاح سته و دیگران، در بخش‌های متعددی از کتاب‌هایشان به این موضوع پرداخته‌اند. بنده به دلیل اختصار، تنها به این روایت بسنده نمودم.
فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم از نگاه مورخان:
علامه ابن هشام در سیرت نبوی، بحث مستقلی در مورد فرزندان حضرت خدیجه کبری رضی‌الله‌عنها مطرح کرده و می‌فرماید: تمام فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم به جز ابراهیم، از حضرت خدیجه کبری رضی‌الله‌عنها متولد شده‌اند. نخست قاسم بود (که کنیه‌ی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم از نام او گرفته شده است) و سپس به ترتیب طیب، زینب، رقیه، ام کلثوم و در آخر حضرت فاطمه رضی‌الله‌عنهم بودند.[3] گرچه روایت مذکور حاوی اختلاف جزئی در ترتیب فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم است، اما در اینکه اولاد رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم چهار فرزند بوده‌اند و به جز ابراهیم، دیگر فرزندان از حضرت خدیجه رضی‌الله‌عنها متولد شده‌اند، هیچ اختلافی وجود ندارد.
حافظ ابن قیم رحمه‌الله، یکی از مورخان بزرگ که تاریخ خود را بر اساس دیدگاه فقهی مرتب کرده است، بحث مستقلی درباره فرزندان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم ترتیب داده است. او قاسم را به عنوان نخستین فرزند رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم از حضرت خدیجه کبری رضی‌الله‌عنها معرفی کرده و افزوده است که این فرزند در کودکی وفات یافت و کنیه‌ی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم از او گرفته شد.
برخی مورخان می‌گویند قاسم در سنی وفات کرد که می‌توانست بر الاغ یا اسب سوار شود و بعد از قاسم، حضرت زینب متولد شد. گروهی دیگر از علما معتقدند حضرت زینب رضی‌الله‌عنها بزرگترین فرزند رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم بوده است و پس از او حضرت رقیه رضی‌الله‌عنها، سپس ام کلثوم و فاطمه رضی‌الله‌عنهم متولد شدند. همه این فرزندان از حضرت خدیجه رضی‌الله‌عنها متولد شدند. رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم در مکه از هیچ‌کدام از همسرانشان صاحب فرزند نشدند تا اینکه به مدینه آمدند و در سال هشتم هجری از ماریه قبطیه رضی‌الله‌عنها، که مقوقس او را به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم هدیه کرده بود، صاحب فرزندی به نام ابراهیم شدند. وقتی حضرت ابورافع خبر این تولد را به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم رساند، ایشان برده‌ای را به عنوان خوش‌خبری به او هدیه دادند. ابراهیم هنوز شیر می‌خورد که دار فانی را وداع گفت.[4]
[1] ـ مجمع الزوائد، هيثمى، ج ۹ ، ص۲۲۰، باب فضل خديجه بنت خویلد رضی الله عنها.
[2] ـ رواه الطبرانی و رجاله ثقات – مجمع الزوائد، همثمی، ج ۹ ، ص ۲۱۷ ، باب في الأولاد رسول الله^.
[3] ـ سیره نبوی، ابن هشام، ج ۱، ص ۱۹۰ ، بحث تزويج رسول الله صلی الله علیه وسلم و خدیجه رضی الله عنها و اولاده صلی الله علیه وسلم من خديجه رضی الله عنها. ٢ ـ كتاب الثقات، ابن حبان، ص۴۶ و ۴۷ ، ج اول، چاپ دار المعارف العثمانيه، حیدر آباد دکن بحث ذكر خروج النبي صلی الله علیه وسلم إلى الشام.
[4] ـ زاد المعاد، ابن قیم، ج اول، ص ۲۵ و ۲۶، فصل في أولاده صلی الله علیه وسلم.
