خداوند تبارک و تعالی جهان آفرینش را بسی شگفت‌انگیز و زیبا آفریده است. و از میان همۀ مخلوقات انسان‌ها را زیباتر قرار داده است: «لقد خلقنا الانسان في أحسن تقويم.»[1] ترجمه: «ما انسان را ( از نظر جسم و روح) در بهترين شكل و زيباترين سيما آفريده‌ايم».
سپس از میان انسان‌ها پیامبران را در همۀ صفات، برتری و امتیاز بخشیده و الگوی جهانیان قرار داده است و از میان پیامبران، حضرت ختمی مرتبت، صاحب خلق عظیم، محمد مصطفی صلی‌الله‌علیه‌وسلم را بهترین پیامبران، سیدالاولین والآخرين و سیره و اخلاق او را نمونه‌ترین الگوی بشریت معرفی نموده است. چنان که می‌فرماید: « وإنك لعلی خلق عظیم.»[2] ترجمه: «همانا تو دارای برترین اخلاق هستی».
حقا که حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وسلم رسول بر حق، گل سرسبد انسانیت، جوهر كاينات، خاتم الرسل، مولای کل، دانای سبل بوده و سیرۀ پاکیزه‌اش راه‌گشای هر مشکل، راهنمای هر راه‌گم‌کرده و رمز هر پیروزی و کلید هر خوشبختی واقعی است: «لقد كان لكم في رسول الله أسوة حسنة.»[3] ترجمه: «همانا رسول خدا بهترین الگوی زندگی شما است».
اکنون می‌سزد که بشريت على العموم و مسلمانان على الخصوص، به سیرۀ پیامبر عطوفت و مهربانی، بازگشت نمایند و وجود و کیان خویش را از سرنو، تعالی و ارزش بخشیده و به خوشبختی جاودانه و رستگاری دایم نایل آیند. علامه اقبال در همین زمینه چه جالب گفته است:
غنچه‌ای از شاخسار مصطفی گل شو از باد بهار مصطفی
از بهارش رنگ و بو باید گرفت بهره‌ای از خلق او باید گرفت
مرشد رومی چه خوش فرموده است آنکه یم در قطره اش آسوده است
مگسل از ختم رسل ایام خویش تکیه کم کن بر فن و برگام خویش
آنکه مهتاب از سر انگشتش دو نیم رحمت او عام و اخلاقش عظیم
کلیدواژگان: پیامبر، خلق، عظیم، نمونه.
ارتباط آن حضرت با الله
حضرت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم علی‌رغم این که پروردگارش او را به مقام رسالت و محبوبیت و اصطفاء مشرف نموده و لغزش‌های گذشته و آینده‌اش را مورد عفو قرار داده بود؛ اما با این وجود، او بیش از هر کسی در عبادت الهی مجاهدت می‌فرمود و شدیداً در آن منهمک بود و به آن عشق می‌ورزید.
حضرت مغیره بن شعبه رضی‌الله‌عنه می‌گوید: رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم چنان عبادت و شب‌زنده‌داری می‌فرمود که پاهای مبارک متورم می‌شد. گفته شد، یا رسول الله! خداوند متعال تمام گذشته و آیندۀ شما را عفو فرموده است؟ فرمود: «أفلا أكون عبداً شكوراً؟»[4] ترجمه: «آيا من بندۀ سپاس‌گزاری نباشم؟»
ام المؤمنين عائشه صديقه رضی‌الله‌عنها می‌گوید: «قام النبي بآية من القرآن ليلة.»[5] ترجمه: حضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم با یک آیه تمام شب قیام نمود».
ابوذر رضی‌الله‌عنه می‌گوید: رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم با آیه‌ای تا صبح، قیام نمود و آن آیه این بود: «إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ إِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمِ.»[6]
«عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ‌اللَّهُ‌عَنْهَا قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى‌اللَّهُ‌عَلَيْهِ‌وَسَلَّمَ يَصُومُ حَتَّى نَقُولَ لَا يُفْطِرُ وَيُفْطِرُ حَتَّى نَقُولَ لَا يَصُومُ.»[7] ترجمه: «ام‌المؤمنين عائشه صديقه رضی‌الله‌عنها روایت می‌کند: «رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم طوری روزه می‌گرفت که ما خیال می‌کردیم دیگر افطار نمی‌کند و وقتی افطار می‌کرد می‌گفتیم دیگر روزه نمی‌گیرد.»
عبدالله بن شخیر رضی‌الله‌عنه می‌گوید: «من خدمت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم شرف‌یاب شدم درحالی‌که آن حضرت مشغول نماز بود و از سینه‌اش بر اثر گریه، صدایی مانند صدای دیگ در حال جوشیدن، به گوش می‌رسید».[8]
به غیر از نماز با چیز دیگری آرام نمی‌گرفت، و همیشه بعداز ادای یک نماز مشتاق و منتظر نماز دیگر بود و می فرمود: «و جعلت قرة عيني في الصلاة.»[9] ترجمه: «روشنی چشم من در نماز است».
صحابۀ کرام می گویند: «كان إذا حزبه أمر صلى»[10] ترجمه: «هرگاه مشکلی پیش می آمد، به نماز می‌پرداخت».
رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم به نماز سخت عشق و علاقه می‌ورزید و منتظر آن می‌ماند. اصلاً آرام و قرار نمی‌گرفت تا این که متوجه به نماز می‌شد. گاهی به مؤذنش بلال می‌فرمود: «يا بلال! أقم الصلاة، أرحنا بها»[11] ترجمه: «ای بلال! نماز را بر پا دار، ما را به وسیلۀ آن، آرامش و راحت بده.»
