نویسنده: شکران احمدی
جستارهایی بر علم مقاصد شریعت
بخش پنجاه‌وهفتم
مقاصد عبادات:
۴. حج
حج خانۀ کعبه که در طول عمر انسان یک‌بار ادا می‌گردد، نیز آثار و نتایج بسیار عمده و اساسی دارد که بعضی از آثار و نتایج خوب آن را می‌توان در چند نکته بیان کرد:
-
حج، مظهر عملی اخوت و وحدت اسلامی است، طوری‌که عملا دیده می‌شود هرگونه امتیازهای رنگ، ملیت، نژاد، زبان، وطن، اقشار و طبقات، از بین رفته، حقیقت عبودیت و بندگی اخوت و برادری تبارز می نماید، همه با پوشیدن یک لباس و بلند نمودن یک شعار به طرف قبلۀ واحد روی گردانیده، معبود و الله واحد را عبادت و پرستش می‌کنند.
رسول الله صلى‌الله‌وعلیه‌وسلم در خطبۀ حجة الوداع به همین نکته اشاره نمودند: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ، أَلَا إِنَّ رَبَّكُمْ وَاحِدٌ، وَإِنَّ أَبَاكُمْ وَاحِدٌ، أَلَا لَا فَضْلَ لِعَرَبِي عَلَى عَجَمِي، وَلَا لِعَجَمِي عَلَى عَرَبِي، وَلَا أَحْمَرَ عَلَى أَسْوَدَ، وَلَا أَسْوَدَ عَلَى أَحْمَرَ، إِلَّا بِالتَّقْوَى.»[1] ترجمه: «ای مردم! بی‌گمان پروردگارتان یکی است و بی‌گمان پدرتان یکی است، آگاه باشید که عربی را بر عجمی و عجمی را بر عربی، سرخ را بر سیاه و سیاه را بر سرخ هیچ فضل و برتری‌ای نیست، مگر به تقوی.»
-
حج، یک مدرسه و کانون آموزشی است که به مسلمان صبر و تحمل و بردباری را تلقین و در عین‌حال، یک زمینۀ بسیار خوبی برای لذت بردن از عبادت و بندگی است و نیز حج وسیلۀ شناخت عظمت و بزرگی الله و به‌یاد آوردن قیامت و سختی‌های آن است.
-
حج یک فرصت بسیار خوبی برای کسب اجر و فضیلت است؛ چون حسنات و نیکی‌ها در حج چند برابر می‌شود و سیئات و گناه‌های انسان می‌ریزد و بنده بسیار با عجز و فروتنی پیش پروردگارش ایستاده از اشتبا‌هات و تقصیرهایش تقاضای عفو و گذشت را می‌کند و بالاخره از گناهانش پاک و صاف بیرون می‌آید، طوری‌که تازه از مادر تولد شده باشد.[2]
-
حج زمینۀ بسیار خوبی برای آشناشدن با عبادات، اخلاق و جهاد پیامبران گذشته بوده، در عین وقت، انسان را به جدایی از خانواده، فرزند و وطن، آموزش و تربیت می‌دهد.
-
حج، فرصت بسیار خوبی است برای شناختن و بررسی احوال عمومی مسلمانان از نگاه علم و جهل، غنا و فقر، صحت و مرض، توانمندی و ناتوانی، استقامت و انحراف و سایر امور دیگر.
-
یکی از آثار دیگر حج این است که مُحرِم، لباس مخصوص و کفن‌مانندی را به تن می‌کند که برای به‌خاطرآوردن مرگ و حوادث بعدی آن است و حاجی بدین وسیله برای آخرت خود با انجام دادن اعمال نیک و صالح آمادگی می‌گیرد، طوری‌که الله تعالی می‌فرماید: «وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى.»[3] ترجمه: «شما برای خویش توشه بگیرید و بدانید که بهترین توشه تقوی و پرهیزگاری است.»[4]
