خانه کعبه (به عربی: الكعبة) یا خانه خدا (به عربی: بيت الله)، بنای مقدسی است که در مرکز مسجد الحرام، واقع در شهر مکه در کشور عربستان سعودی قرار دارد. کعبه، که به مربع شکل بودن ساختارش اشاره دارد، از مقدس‌ترین مکان‌ها در اسلام شناخته می‌شود. بر اساس آموزه‌های قرآن کریم، کعبه توسط ابراهیم (علیه‌السلام) و پسرش اسماعیل (علیه‌السلام) بازسازی شده است، در حالی که نخستین بنای آن به فرشتگان و آدم (علیه‌السلام) نسبت داده می‌شود. کعبه حتی پیش از گسترش اسلام، به عنوان یکی از مکان‌های مقدس اعراب شناخته می‌شد، جایی که بادیه‌نشینان عرب به صورت سالانه تفرقات قبیله‌ای را کنار گذاشته و برای پرستش خدایان خود گرد هم می‌آمدند. مسجد الحرام، که کعبه در مرکز آن قرار دارد، مسجدی است که مسلمانان سراسر جهان هنگام نماز، رو به آن می‌ایستند. این جهت‌گیری در حین نماز به «رو به قبله ایستادن» شهرت دارد. بر اساس اصول اسلام، هر مسلمانی که از توان مالی و جسمی برخوردار است، باید حداقل یک بار در طول زندگی خود به حج برود و مناسک خاصی را انجام دهد.
مقدمه
مکه مکرمه، به عنوان سرزمین و حرم خداوند، نمونه‌ای از طهارت و پاکی، مرکز قداست‌ها و دوست‌داشتنی‌ترین سرزمین‌ها نزد خداوند متعال و پیامبر اوست. این سرزمین از سوی خداوند برگزیده شده تا محلی برای نخستین خانه عبادت باشد، همانطور که ابراهیم خلیل (علیه‌السلام) نخستین بنایی را برای پرستش خداوند بر روی آن بنا نهاد.
این بخش از زمین، که به آسمان نزدیک‌تر است، در دل مؤمنان محبت و اشتیاق به آن نهاده شده است. هیچ کس نیست که وارد این مکان شود و بدون اینکه شوق آن در قلبش نفوذ کند و با اندوه و تأسف از آن خارج شود، یا بدون اینکه برای بازگشت به آن لحظه‌شماری کند. این حقیقت، آنچنان که خداوند در کلام ابراهیم خلیل (علیه‌السلام) بیان می‌کند، شگفت‌انگیز نیست: «فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِى إِلَيْهِمْ»، یعنی «پس دل‌هایی از میان مردم را متوجه آنان گردان».
بنابراین، مکه که خداوند آن را پاس دارد، بسان خورشید در میان ستارگان است و قبله‌ی مسلمانان و ام‌القرای جهان است و الله تعالی به آن سوگند یاد کرده است و خداوند جز به امر عظیم سوگند یاد نمی‌کند. فرموده است: «وَلَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَد»؛ «سوگند، به این شهر (مکه که کعبه در آن است.)»
پروردگار این نقطه را محلی برای نزول رسالتش قرار داده و در آن گرامی‌ترین پیامبر و بهترین آفریده و آخرین رسولش (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) را مبعوث گردانید و خداوند زنده و پایدار این نقطه را دوست دارد، از این‌رو هر آن کس را که نسبت به آن سوء قصد داشته باشد، به نابودی و هلاکت تهدید کرده است.
مکه، مرکز قسمت خشکی زمین، محل نزول وحی و فرودگاه قرآن عظیم است. فرمانروای هستی به هنگام آفرینش آسمان‌ها و زمین آن را حرم امن قرار داد و مردم در آن در امنیت و آسایش بسر می‌برند، و بلکه پرندگان و حیوانات وحشی نیز احساس آرامش می‌کنند و در این شگفتی نیست، چرا که خداوند آنان را از گرسنگی رهانیده و خوراکشان داده و از خوف و هراس راهزنان و ستمگران ایمنشان ساخته است.
در این شهر، کعبه‌ی مشرفه، حجر اسود و مقام ابراهیم قرار دارد. ابراهیم خلیل (علیه‌السلام) در آن برای انجام مناسک حج، بانگ برآورد و به دنبال آن کاروان‌هایی از پیامبران و نیکان و انسان‌های پس از آنان به سوی آن راه افتادند. در عین حال خداوند عزوجل با ولادت برترین آفریدگان، حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) در آن برکت آفرید و این قداستش ادامه دارد تا این که الله تعالی وارث زمین و موجودات بر پشت آن گردد.
خداوند این سرزمین را گرامی داشت و فضیلت نماز خواندن در مسجد آن را به صد هزار بار افزایش داد و ورود دجال را در آن حرام گردانید و هیچ احدی بر روی زمین نتوانسته آن را در تصرف و مالکیت خود در آورد و پیوسته به سوی الله تعالى منسوب خواهد بود. آری، این شهر، مکه، قبله‌ی هستی و توشه‌ی پرهیزگاران است.
عز فيک الضعيف و هو أجير
فله فی حماک کف نصیر
«انسان درمانده و ضعیف در درون تو هر چند که اجیر باشد، اما عزیز و سربلند است، و او در پناه تو بازویی یاریگر دارد.»
سخن آخر این که آیا شهری با چنین فضایل و ویژگی‌ها و سرزمینی با این جایگاه و منزلت، سزاوار نیست که دوستش بداریم و به سویش علاقه‌مند باشیم؟ حال آن که هر بخش و بلکه هر وجب آن، ما را از قدم زدن برترین مخلوقات (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) خبر می‌دهد که مردم را به سوی توحید، صلاح، سلامتی و امنیت، خیر و خوبی، رحمت و مهرورزی فرا می‌خواند؟!
بقول شاعر:
لم يحل لى من بعد وجهک منظر
كل الدنيا عرض و أنت الجوهر
«پس از مشاهده‌ی سیمای تو، تماشای هیچ منظری برایم روا نیست، همهی هستی عرض است و تو جوهری.»
