نویسنده: عبدالحمید نوروزی
ﻋﺮﺻﻪﻫﺎی نظم
ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﻨﻲ، ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﻢ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑـﻪ ﺑُﻌـﺪﻱ ﺍﺯ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ. در ادامه به برخی از اینعرصهها میپردازیم ﻭ ﺳـﺨﻦ ﺍﺯ ﻧﻈـﻢ ﺷﺨـﺼﻲ ﺭﺍ ﺑـﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ.
-
نظم ﺷﺨصی (فردی)
ﻛـﺮﺩﺍﺭ ﻭ ﮔﻔﺘـﺎﺭ ﻓـﺮﺩ ﺩﺭ ﺯﻭﺍﻳـﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠـفی ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺷﺨـﺼﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺎ ﺍﻭﻟﻮﻳـﺖ ﻭ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﺁﻥ ﻧﻈﻢ ﺷﺨﺼﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺘﻬﺎﻱ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻭ ﺣـﺎﻝ ﻭ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖﺁﻳﻨﺪﻩ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻗﺪﻣﻬﺎﻱ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻈﻢ، ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻭ ﻧﻈﻢﻳﺎﻓﺘﮕﻲ ﺫﻫﻦ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨـﺪ، ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱ ﺷﺪﻩ ﻭ اولویتها ﺭﻭﺷﻦ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ. ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻈـﻢﻳـﺎﻓﺘﮕﻲ ﺑـﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﻃﺮﺍﻑ، ﮔﻔﺘﺎﺭ، ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ. ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺩﻗﻴﻖ ﺟﻬﺖ ﺍﻣﻮﺭ ﺷﺨﺼﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺁﻥ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﻧﻈﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﺸﺎﻧﺪ. ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺳـﺎﺩﻩﺗـﺮﻳﻦ ﺍﻣـﻮﺭ ﺗـﺎ حساسترین ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ. ﻣﻄﺎﻟﻌۀ ﺯﻧﺪﮔﻲ انسانهای ﻣﻮﻓﻖ ﻭ ﺻﺎﺣﺐِ ﺗﺄﺛﻴﺮ، ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺍﻣﻮﺭ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧـﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘـﻪ، بحرانها ﺭﺍ ﺑـﻪ ﺳـﺎﺩﮔﻲ ﭘـﺸﺖ ﺳـﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ.
-
ﻧﻈﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎعی (جمعی)
ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﻣﺎﺩﻱ ﻭ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ، ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ »ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ« ﻛﺸﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳـﺖ. ﻭﻱ ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ، ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ آنهاست.
ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﺍﻡ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺟﻤﻌﻲ، ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺿﺎﺑﻄﻪ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺭﻭﺍﺑـﻂ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ. ﺑﺪﻭﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭ ﻧﻈﻢ ﻭ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻱ ﺑﻪ ﺁﻥ، ﺷـﺎﻟﻮﺩﺓ ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﺍﺯ ﻫـﻢ ﺧﻮﺍﻫـﺪ ﭘﺎﺷﻴﺪ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ؛ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺭﻭ، ﻣﻌﺎﺷﺮﺗﻲ ﺍﻧﻀﺒﺎﻁﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻣﺮﻱ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎ، ارزشها ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﻧﻈﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﻀﺒﺎﻁ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ، ﺳﻴﺎﺳﺖ، ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻈﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻌﺎﺩ، ﻧﻈﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ. ﺍﻧﻀﺒﺎﻁ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ، ﺍﻧﻀﺒﺎﻃﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﻭ ﻣﺴﻴﺮ ﺍﻟﻬﻲ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻭ ﻣـﺎﻧﻌﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﻱ ﺍﻧـﺴﺎﻥ ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﻧﻜﻨـﺪ.
-
ﻧﻈﻢ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﺎﺭ
ﻧﻈﻢ ﺩﺭ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺟﻠﻮﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻧﻈﻢ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﺓ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﻳـﻦ ﻧﻈـﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻗﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ؟ ﻛﻲ ﺑﮕـﻮﻳﻢ؟ ﻭ ﭼـﻪ ﻣﻘـﺪﺍﺭ ﺑﮕـﻮﻳﻢ؟ ﺭﺍﻡ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﻧﻈﻢ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﻳـﺸﻪ ﻭ ﺳـﺨﻦ ﭘـﻴﺶ ﺍﺯ ﮔﻔﺘـﺎﺭ، ﺍﺯ تراوشهای ﺫﻫـﻦﹺ ﻧﻈﻢﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
-
نظم در ﺟﺎﻣﻌﻪ
ﻧﻈـﻢ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌـﻪ، ﻋﺒـﺎﺭﺕ ﺍﺳـﺖ ﺍﺯ ﺍﻃﺎﻋـﺖ ﻫﻤــﺔ ﺍﻋـﻀﺎﻱ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻗـﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫـﺎ ﻭ ارزشهایی ﻛﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ. ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨا ﻣﻔـﺎﻫﻴﻤﻲ ﭼـﻮﻥ ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ، ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﻭ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ. ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﻢ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﭼﻮﻥ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭ ارزشهای ﺣـﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﺍﺧﻼﻕ، ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ.
علتهای بینظمی
ﻧﻈﻢ ﺭﺍ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﭼﺎﺭ ﻣﺸﻜﻞ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ.
ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ موانع ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ:
-
ﭘﻴﺮﻭﻱ ﺍﺯ ﻫﻮﺍ ﻭ ﻫﻮﺱ
تربیتهای ﻏﻴﺮ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﺍﺯ ﻫﻮﺍ ﻭ ﻫـﻮﺱ، ﺯﻣﻴﻨـﻪﺳـﺎﺯ ﺑـﺮﻭﺯ ﺑـﻲﻧﻈﻤـﻲ ﺩﺭ ﺯﻧـﺪﮔﻲ ﺍﺳﺖ.
-
ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖﮔﺮﻳﺰﻱ
ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺯﻧﺪﻩ نگه ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ، ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﻓـﻀﺎﻱ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﻣـﻞ ﺑـﻲﻧﻈﻤـﻲ ﺩﺭ ﺭﻓﺘـﺎﺭ ﺷـﺨﺺ ﻭ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﺩ.
-
ﺍﻭﻟﻮﻳﺖﮔﺮﻳﺰﻱ
ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻣﻮﺭ، ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﻲﻧﻈﻤﻲ ﺍﺳـﺖ؛ ﭼـﺮﺍ ﻛـﻪ ﻓﻜﺮ، ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻭ ﻓﺮﺻﺖ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﻫﻤﺔ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭﻗﺘﻲ ﺷﺨﺺ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺑـﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﻣﻬﻢ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ، ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﻣﺎﻧـﺪ ﻭ ﺑـﻪ ﺩﺭﻫـﻢﺭﻳﺨﺘﮕـﻲ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ.
-
ﺍﻓﺮﺍﻁ ﻭ ﺗﻔﺮﻳﻂ
اﻓﺮﺍﻁ ﻭ ﺗﻔﺮﻳﻂ، ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻗﻮﻱ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻱ ﺍﺯ ﻧﻈﻢ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ.
ادامه دارد…
