نویسنده: شکران احمدی
وظایف علما و حکام در حفظ دین
علمای دین، وظیفۀ تبلیغ و حفاظت از دین را برعهده دارند. اگر در این امر کوتاهی کنند، مرتکب ظلمی بزرگ خواهند شد. حاکمان نیز وظیفه دارند که دین را بر پایۀ اصول ثابت و اجماع علما حفظ کنند. امام ماوردی می‌گوید: «ده چیز بر حاکم فرض است که یکی از آن‌ها حفظ دین بر اساس اصول ثابت آن و مقابله با بدعت‌ها و انحرافات است. اگر کسی بدعتی را در دین وارد کند یا از مسیر حق منحرف شود، وظیفۀ حاکم است که با دلیل و حجت، راه درست را نشان داده و در صورت نیاز، حدود الهی را اجرا کند تا دین از هرگونه انحراف و خدشه محفوظ بماند.»
دعوت به دین، ابزاری ضروری برای بقای اسلام و مقابله با انحرافات است. این دعوت باید همراه با بصیرت، آگاهی و شجاعت باشد. حفظ دین نیز مستلزم مقابله با بدعت‌ها و افکار انحرافی است. علما و حاکمان به‌عنوان مسئولان حفظ دین باید با جدیت وظایف خود را انجام داده و مانع تحریف و نابودی دین شوند.
برای حفظ دین، اسلام راهکارهای سلبی متعددی ارائه کرده که به‌عنوان موانع در برابر انحرافات و تهدیدات دینی عمل می‌کنند. این راهکارها در چند محور اصلی خلاصه می‌شوند:
-
برحذر داشتن از شرک
شرک، بزرگ‌ترین گناه در اسلام است که موجب بطلان اعمال عبادی و محرومیت از مغفرت الهی می‌شود. الله متعال می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا»؛ (به‌راستی، خداوند این را که به او شرک ورزیده شود، نمی‌آمرزد و آنچه جز این باشد، برای هر که بخواهد می‌آمرزد؛ و هر که به خدا شرک آورد، بی‌شک دچار گمراهی دور و درازی شده است.)
شرک، عقل را از کار انداخته، نگرش انسان را فاسد می‌کند و او را از مسیر اعتدال و سعادت دنیا و آخرت منحرف می‌سازد.
-
منع از ارتداد
خروج از دین (ارتداد) در اسلام به‌عنوان عاملی مخرّب شناخته شده و ممنوع است. اسلام با دعوت به حق و روشن‌گری، افراد را به ایمان پایدار ترغیب و از افتادن در شک و تردید جلوگیری می‌کند. الله متعال در توصیف توطئۀ اهل کتاب برای ایجاد شک در مسلمانان می‌فرماید: «وَقَالَت طَائِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنزِلَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهَارِ وَاكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»؛ (و گروهی از اهل کتاب گفتند: به آنچه بر مؤمنان نازل شده، در آغاز روز ایمان بیاورید و در پایان روز کافر شوید؛ شاید آنان برگردند.)
این توطئه، هدفی جز گمراه ساختن مؤمنان و ایجاد شک در حقانیت اسلام نداشت، اما الله متعال دل‌های مؤمنان را به ایمان پایدار استوار گردانیده است. ارتداد، سبب فروپاشی نظم جامعه و گسترش فساد می‌شود و ازاین‌رو اسلام آن را به‌شدت منع کرده است.
-
مبارزه با اهل بدعت و انحراف
بدعت به معنای افزودن امور جدید به دین است که به قصد تقرب به خدا انجام شود، اما مبنای شرعی ندارد. بدعت در حوزۀ اعتقادات، عبادات و اعمال دینی ممکن است رخ دهد. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند: «وَإِيَّاكُمْ وَمُحْدَثَاتِ الْأُمُورِ، فَإِنَّ كُلَّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ، وَكُلَّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ»؛ (از امور نوپدید در دین بپرهیزید؛ زیرا هر امر نوپدیدی، بدعت است و هر بدعتی گمراهی است.)
مبارزه با بدعت، از مهم‌ترین وظایف علما و مسئولان است تا از انحراف دین و جامعه جلوگیری شود.
-
اقامۀ حدود بر اهل معصیت
