پیش درآمد: بعد از اینکه اصول خمسۀ معتزله که مهم‌ترین اصول و قواعد نزد آنان بودند، بیان شدند؛ هم‌چنان دلایل آنان و دیدگاه «اهل سنت و جماعت» در مورد هر یکی از این اصول همراه با دلایل آنان بیان گردید، در بخش‌های آتی به موارد متفرقه‌ای می‌پردازیم که بین اهل سنت و معتزله مختلف‌فیه هستند که از آن جمله: مسئلۀ وزن اعمال، پل صراط و عذاب قبر را می‌توان نام برد، در این بخش از مقاله می‌خواهیم به مسئلۀ «میزان و وزن اعمال» بپردازیم:
مسئلۀ میزان و وزن اعمال
مسئلۀ میزان و وزن اعمال یکی از مسائل مهم در روز قیامت است، این مسئله در آیات متعدد قرآنی و احادیث نبوی بیان شده است و علما راجع به این موضوع کتاب نوشته‌اند.
علامه قرطبی رحمه‌الله در مورد وزن اعمال می‌فرماید: «اعمال مؤمن متقی و پرهیزگار به این خاطر وزن می‌شود، تا فضیلت و جایگاه او نمایان گردد، همان‌طوری که اعمال کافر به خاطر رسوایی و ذلت او وزن می‌شود»؛ بنابراین، وزن اعمال در اظهار جایگاه و مرتبۀ مسلمان و آبروریزی کافر نقش مهم و ارزنده‌ای دارد.
یکی از مسائل مختلف‌فیه بین «اهل سنت و جماعت» و معتزله مسئلۀ وزن اعمال است، هر گروه برای اثبات و یا رد این مسئله دلایل مختلفی ارائه داده‌اند، ما در پایین دیدگاه هر گروه را با دلایل آن بیان می‌کنیم:
دیدگاه اهل سنت و جماعت
علمای اهل سنت و جماعت اجماع دارند که اعمال بندگان روز قیامت وزن می‌شود؛ چنانچه قرآن کریم در چندین جا این موضوع را بیان نموده و احادیث بی‌شماری بر ثبوت آن دلالت دارند.
علامه نسفی رحمه‌الله در کتاب عقیده‌اش دربارۀ وزن اعمال چنین می‌نویسد: «وزن اعمال حق است».
علامه طحاوی رحمه‌الله می‌فرماید: «ما به میزان ایمان داریم؛ میزان چیزی است که اعمال مؤمنان اعم از خیر و شر و طاعت و معصیت به وسیلۀ آن وزن می‌شود».
