این‌جاست که در چنین شرایطی پدیده‌ی دین‌گریزی و دین‌فریبی -و اگر تعبیری درست باشد، بحران تدیُّن- در جوامع متعددی ظهور می‌نماید، این پدیده اگرچه کم‌تر مورد توجه دعوت‌گران و مصلحان قرار گرفته است؛ ولی یکی از عمده‌ترین مشاکل امت اسلامی محسوب می‌شود که در پی غفلت از مبادی عقیده و اصول اساسی اسلام و پررنگ‌نمودن مسائل جانبی و فرعی به‌وجود آمده است.
در چنین جوامعی عده‌ی زیادی با سوءاستفاده از دین و تظاهر به اسلام، هول‌ناک‌ترین جنایات را انجام می‌دهند و چه بسا با پوشش اسلامی و پوسته‌ی دینی سخت‌ترین ضربات را بر پیکره‌ی دین وارد می‌آورند، باید توجه داشت که بحران تدیّن، اغلب در بین توده‌ی کم‌سواد و نادان، افرادی که از مبادی عقیده بی‌اطلاع‌اند و شناخت کافی از دین ندارند و در عوض، در ظواهر دینی غلو می‌نمایند، پدید می‌آید. این‌گونه افراد چون دیانت‌شان توأم با شناخت نیست و عمل‌شان تهی از یقین و باور می‌باشد و حرکت‌شان نیز بر پایه‌ی قوی و محکم بنا نشده است، هیچ‌گاه نمی‌توانند صلاحیت و شایستگی مطلوب را داشته باشند.
عقیده نخستین هدف در روش تربیتی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم
به همین دلیل است که در روش تربیتی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم که خود روشی الهی و خدایی است و انجام مأموریتی است از جانب الله، نخست، اصلاح عقیده و ایجاد تغییر در افکار و باورهای موجود مورد هدف قرار می‌گیرد، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم طبق مأموریتی که از جانب الله به وی داده می‌شود، مدت مدیدی از تلاش‌های خویش را بعد از بعثت، صرفاً منحصر در تحکیم پایه‌های عقیده و تصحیح باور مردم می‌گرداند و در این مدت غیر از این موضوع به هیچ‌گونه حکم و تکلیفی دیگر مردم را دستور نمی‌دهد؛ حتی فرایض اصلی و ارکان اساسی دین مانند: نماز، روزه، حج و غیره؛ هر کدام سال‌ها بعد از بعثت فرض شدند، نماز دوازده سال و روزه پانزده سال و حج بیست‌ودو سال بعد از بعثت فرض گردیدند.
روشن است که در طول این سالیان طولانی که مسلمانان به انجام فرایض و احکام خاصی مکلف نشده بودند، پیامبر و یاران تازه‌مسلمانش مشغول پیرایش قلب‌ها و شست‌وشوی مغزها و فراهم نمودن زمینه‌ی پذیرش احکام و دستورات اسلام در وجود افراد بودند و چون تغییر باورها و ایجاد تحول در افکار و عقاید انسان‌ها کاری بس دشوار و طاقت‌فرسا است، می‌بینیم مدت‌زمان نسبتاً طولانی از دعوت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم به انجام این مهم، اختصاص داده می‌شود و در این مدت، نزول احکام و صدور قوانین از جانب الله تا زمان مساعد شدن بستر مناسب جهت پذیرش احکام شرع به تعویق می‌افتد و پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در این فرصت مجدانه در تحکیم عقیده‌ی صحیح و ترسیخ ریشه‌های توحید و ایجاد رابطه‌ی قوی و عمیق بین انسان‌ها و خالق‌شان و تشریح مفاهیم «لا إله إلا الله» و اصلاح اساسی باطن می‌کوشد.
