میزان مطالعه و گرایش به خواندن از مهمترین شاخص‌های رشد و توسعه است. مطالعه یکی از عوامل موثر برای شکوفایی استعدادهای بالقوه انسانی برای رسیدن به کمال است. در پرتو مطالعه انسان می‌تواند با عقاید و افکار گذشتگان آشنا شود، فضاهای فکری، ذهنی و ادراکی جدیدی پیدا کند و از این موارد برای بهبود زندگی خویش و جامعه استفاده کند.
بررسی سطح علمی و فرهنگی کشور بیان‌گر آن است که جایگاه مطالعه در کشور ما افغانستان نسبت به سایر ممالک پیشرفته وضعیت مطلوبی ندارد و باید اقداماتی برای ایجاد راه های مناسب ترویج مطالعه و فرهنگ کتابخوانی در کشور فراهم آید. این درحالی است که، کتابخوانی و بالا بودن میزان مطالعه در جهان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی و رشد شناخته شده است.
از سوی دیگر همه اطلاعات به طور مداوم نتایج مثبت مطالعه را مورد تایید قرار می‌دهند این که آیا مردم، مطالعه میکنند یا نه و این که به چه میزان و چند وقت به چند وقت مطالعه میکنند منعکس کننده نگرش آنان به اهمیت مطالعه و تاثیر آن بر شیوه زندگی است. تمام اطلاعات نشان می‌دهد که مطالعه بطور قوی زندگی افراد و حتی شرایط اجتماعی آنان را تغییر می‌دهد. مطالعه منظم نه تنها احتمال موفقیت اقتصادی و تحصیلی را افزایش می‌دهد بلکه به نظر می‌رسد حس اجتماعی و شعور شهروندی را نیز بیدار می کند. همچنین مطالعه با میزان رفتار اجتماعی و شخصی مثبت همبسته است. مهارت‌های مطالعه ضعیف نیز با سطوح پایین موفقیت شغلی و اقتصادی رابطه خطی قوی دارد.
واژگان کلیدی: اهمیت مطالعه، فواید، روش علاقه مندی، جوامع اسلامی.
مقدمه
اهمیت بررسی جایگاه مطالعه از آنجا ناشی می‌شود که کتاب به منزله گنجینه‌های عظیم دانش بشری اعم از آثار جدید و قدیم به عنوان یک منبع معتبر و قابل استفاده همواره مورد توجه قرار گرفته است. میزان مطالعه یکی از شاخص‌های مهم رشد وتوسعه هر کشور است. سازمان آموزش علمی و فرهنگی ملل یونسکو، در بسیاری از کنفرانس‌های خود اساس توسعه اقتصادی را گسترش کتاب و برنامه ریزی دراز مدت آموزش دانسته است و شورای اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل نیز کتاب را یکی از وسایل لازم عمران و پیشرفت ملتها دانسته است.
کتاب ومطالعه از جمله موضوعاتی است که پیشینه آن به قدمت آفرینش انسان است و هیچ‌گاه انسان از آن بی‌نیاز نبوده است. کتاب انبار علم و اندیشه بشر بوده و خواهد بود، و اقوام انسانی نیازمند استفاده از تجربیات و اندوخته‌های یکدیگرند. آدمی از راه کتاب و مطالعه با بهترین انسان‌ها دیدار و گفتگو می‌کند و از هم کلام‌شدن با آنها بهره‌ها می‌برد و در دریای اندیشه‌های بزرگ مرواریدهای رخشان صید می‌کند. با عالمان، ادیبان، دانشمندان، سیاستمداران، نویسندگان، پژوهشگران و بزرگان در فنون مختلف روبرو می‌نشیند و از تجارب، نصایح و سخنان حکیمانه‌شان فایده‌ها می‌برد. از این روست که آورده‌اند: «مطالعه مکالمه با نجیب‌ترین اشخاص قرون است». کتاب عامل پیشرفت است. کتاب عامل شناخت انسان‌ها و جوامع پیشرفته است. (مطالعه؛ چرا وچگونه:3)
آری، اهمیت کتاب، فرهنگ کتابخوانی، و جایگاه والای کتاب بر کسی پوشیده نیست. کتاب از دیرباز یکی از مهمترین ابزارهای آگاهی و بصیرت به شمار آمده است. یکی از معیارهای سنجش رشد فرهنگی و فکری هر کشور در تعداد کتابخانه‌ها، کتاب فروشی‌ها، کتاب‌های چاپ شده و کتابخوان‌های آن جامعه است. کتابخوانی و بالا بودن میزان مطالعه در جهان یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی و رشد شناخته شده است.
مطالعه به عنوان ابزار یادگیری وعامل مهم در جهت گسترش علم و دانش از دیرباز مورد توجه عام و خاص بوده است، حتی با پیدایش وپیشرفت ابزارهای مختلف مانند رادیو، تلویزیون، رایانه و سایر وسایل سمعی وبصری هنوز جایگاه خود را نه تنها ازدست نداده بلکه بر اهمیت آن افزوده شده است. چرا که پیشرفت و ترقی در زمینه‌های علمی و تکنولوژی، بدون مطالعه حاصل نخواهد شد و بکارگیری و استفاده از علم وفن موجود بدون داشتن مطالعه و اطلاع از فنون آن میسر نیست. اولین و موثرترین عامل رشد و توسعه فرهنگی اجتماعی و به تعبیری اقتصادی، داشتن جامعه‌ی اهل کتاب و مطالعه است. دست یابی به چنین جامعه‌ای به برنامه‌ریزی هدفمند و آزموده و استمرار آن نیازمند است.
از طرفی، ترقی یک کشور وابسته به دستاوردهای علم و دانش بوده و افراد جامعه در اثر مطالعه در یافته های دیگران و استفاده از تجارب آنها در پیشرفت و توسعه، گامی فراتر می نهند و در حل معضلات و کشف پدیده ها می کوشند.
عادت به مطالعه مستمر و مفید برای همه افراد جامعه نیازی اساسی است. هر مطالعه‌ای که انجام شود، کمترین اثرش فعال شدن سیستم فکری فرد می باشد که این خود هدفی بزرگ است، که به موجب آن فرد هر چیزی را به سادگی نپذیرد و یا آن را بدون علت رد نکند.
