حکم برگزاری شب یلدا و تاریخچه آن «بخش دوازدهم»

نویسنده: خالد یاغی‌زهی

حکم برگزاری شب یلدا و تاریخچۀ آن

بخش دوازدهم

دلیل حرمت جشن یلدا

۲ـ اسراف در مال و خوراک

شب یلدا شب اول زمستان است و شبی است سرد و فقیران در آن شب بدون سرپناه مناسب و خوراک خوب و کافی آن شب را می­‌گذرانند، لباس خوب ندارند! و آب گرم در اختیار ندارند! و جای گرم برای خوابیدن ندارند! لباس­‌های کهنه…! جایی سرد…! در این شب شما دور هم جمع می‌­شوید ولی این فقیران تنهای تنها کنار دیوارهای شهر در سوز سرمای اول دی می­‌خوابند، شاید روی کارتن و یا حصیر کوچکی! در این شب شما انواع میوه‌­ها و آجیل­‌ها و شکلات‌­ها می­‌خورید ولی فقیران شاید در کل آن روز یک لقمه غذا نیز نخورده­‌اند!! سبحان‌الله چگونه بر شما راحت می­‌گذرد در حالی‌که فقرا و درماندگان در این حال هستند؟ علاوه بر آن چگونه با وجود این همه فقیر اسراف کرده و ریخت‌وپاش می­‌کنید؟ مگر نشنیده‌­اید که خداوند می‌فرماید: “إنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا” ترجمه: «به راستی که اسراف‌کنندگان؛ برادران شیاطین هستند، و شیطان نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس است.»^[1]

آیا دوست دارید با اسراف و تبذیر خود برادرانی باشید برای شیاطین؟ در حالی‌که شما از روی ادعای پوشالین خود برای دفع شیاطین جمع شده‌­اید، ولی با این محرمات و اسراف‌­ها و گناهان شما و اهریمن­‌ها بر یک سفره و در یک مجلس نشسته‌­اید! چرا این همه غذا و میوه و خوراکی و… را حیف و میل کرده و نصف را میل کرده و نصف باقی را به زباله می­‌اندازید؟ و یا بیشتر از قدر حاجت خود استفاده می‌­کنید؟ بشنوید که خداوند علیم چه می‌­فرماید: “وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ” ترجمه: «و اوست که باغ­‌هایی (که درختانش برافراشته) بر داربست و باغ‌هایی (که درختانش) بدون داربست است، و درخت خرما، و کشتزار با میوه­‌های گوناگون، و زیتون، و انار را شبیه و بی­‌شباهت پدید آورد. از میوۀ آن به هنگامی که رسید، بخورید، و حق (زکات) آن را در روز درَوش بپردازید، و اسراف نکنید، بی‌­گمان او اسراف­کنندگان را دوست ندارد.»^[2]

خداوند این همه میوه را ذکر کرده و سپس فرموده است؛ اسراف نکنید چرا که الله اسراف‌کاران را دوست ندارد! چرا بیش از حد نیاز خود میوه و آجیل و خوراکی می‌­خرید؟ چرا این میوه­‌ها و آجیل‌­ها را در موضع و زمان مناسبش نمی­‌خرید؟ آیا می‌­دانید که خریدن آجیل و میوه و شکلات و پشمک و حلوا و این همه خوراکی در شب یلدا اساسش بر اسراف است؟ شاید تعریف اسراف را نمی‌­دانید، راغب اصفهانی می‌­گوید: «السرف تجاوز الحد في كل فعل يفعله الانسان» «اسراف به معنی تجاوز از حد و معیار در هر کاری است که از انسان سر بزند.»^[3]

تجاوز در هرکاری اسراف است و اگر کاری را در جای خود انجام ندهی آن کار تجاوز محسوب می‌شود و تعریف اسراف را نیز به خود می‌­گیرد! خداوند نیز می­‌فرماید: “يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ” ترجمه: «ای فرزندان آدم! به هنگام رفتن به مسجد (و در هر نمازی) زینت خود را بر گیرید (و لباس­‌های شایسته بپوشید) و (نیز) بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید، بی‌­گمان الله اسراف­کاران را دوست نمی­‌دارد.»^[4]

الله متعال حتی در سیاق زکات و صدقه نیز از اسراف و باد دستی و زیاده­‌روی نهی کرده است چه رسد به این مسائل؟! خداوند می­‌فرماید: “وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا إنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا” ترجمه: «و حق خویشاوندان را بپرداز، و (همچنین حق) مسکین، و در راه مانده را (بپرداز) و هرگز اسراف (و تبذیر) نکن. به راستی که تبذیرکنندگان، برادران شیاطین هستند، و شیطان نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس است.»^[5]

ولی اساس مشکل اینجاست که کسانی‌که؛ اسراف می­‌کنند همیشه گمان می‌­کنند که کار خوبی می‌کنند! گمان می­‌کنند که با اسراف‌­های خود انسان‌­های دست و دل بازی هستند! و یا انسان‌­های کریم و بزرگواری می­‌باشند و عطا کرده و انفاق زیاد می­‌کنند! گمان می­‌کنند که به خوبی توانسته‌­اند همه چیزها را برای خانوادۀ خود فراهم کنند! گمان می‌­کنند که کارشان پسندیده است و هیچ عیب و شرمی در آن نیست! بله اساس مشکل اینجاست که کار اسراف‌کاران همیشه برای‌شان زینت داده شده جلوه می‌­شود: “كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ” ترجمه: «این­گونه برای اسراف‌­کاران، آنچه می­‌کردند (در نظرشان) زینت داده شده است.»^[6]

انسان‌­هایی که اسراف می­‌کنند ثبات شخصیتی نداشته و لایق مشورت نیستند، پس هیچ‌­گاه نباید با آنان هم‌فکری کرد و از آنان رایی را پذیرفت! خداوند می‌­فرماید: “وَلا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ” ترجمه: «و فرمان اسراف‌کاران را اطاعت نکنید.»^[7]

خداوند حتی در انفاق کردن اسراف را نهی می‌­کند! کجا هستند انسان‌­هایی که به اصطلاح خود را دست و دل باز معرفی می‌کنند تا اسراف‌­های خود را توجیه کنند؟ اسراف در انفاق و صدقه و زکات نیز مذموم است چه رسد به این امورات پوچی که در جشن شب یلدا انجام می­‌دهید و از اساس مشکل دارد؟؟ خداوند در مورد بندگان خاص خود این‌چنین می­‌فرماید: “وَاَلَّذِينَ إذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا” ترجمه: «و کسانی‌که چون انفاق کنند، اسراف نمی‌­نمایند و سخت­‌گیری نمی­‌کنند و بین این دو (روش) اعتدال دارند.»^[8]

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی