نویسنده: ابوعائشه
آیین شینتو
بخش بیستوپنجم
جایگاه معابد در آیین شینتو
یکی از مهمترین اماکن و جاهای عبادت در آیین شینتو، معابد و ایزدکدههایشان هستند. ارتباط مردم با این اماکن از دیرباز بوده است، ایزدکدهها و دیرهای شینتو دارای دیرینهای کهن هستند که مردم از همان زمان تا حال به این اماکن روی میآورند و نذر و هدیههای خود را به کامیهایشان تقدیم میکنند. مدار اعتبار ایزدکدههای شینتو بستگی به کامیای دارد که در آنجا دفن است، اگر کامی نزد مردم برتری و مقام داشته باشد، ایزدکده نیز قابل حرمت و احترام است. جایگاه و منزلت معابد و ایزدکدهها تنها منحصر به گذشته نیست، امروزه نیز مردم به این مکانها توجه دارند و معابد در زندگیشان نقش بسزایی دارند. «معابد [آیین شینتو] این روزها در حمایت از امور اجتماعی، رفاه اجتماعی و انجمنهای خیری در درون مناطقی که آنجا وجود دارند، سهم بسزایی دارد؛ موضوعی که باعث تقویت عقیدۀ ایمان به کامی میشود.»[1]
ایزدکدهها و معابد شینتویی
ایزدکدهها که پرستشگاههای ربالنوعهای آیین شینتو هستند، اصلیترین عنصر مادی آیین شینتو و فرهنگ آن به شمار میروند. حدود ۸۰ هزار ایزدکدۀ شینتویی بزرگ و کوچک در سرتاسر جاپان وجود دارد و از اهمیت تاریخی بسیاری برخوردار هستند. پیروان شینتو بر این باروند که ارواح ایزدان یا ربالنوعها در اشیای مقدسی که در ایزدکدهها نگهداری میشوند، حلول کرده است. موقعیت این ایزدکده به تقدس طبیعی مکان و یا مراسم مقدسی که در گذشته در آنجا برگزار میشد، بستگی دارد.[2]
معابد شینتو که به نام جینجا شناخته میشوند، محلهای مقدسی هستند که کامیها در آنجا مورد پرستش قرار میگیرند. این معابد به طور معمول در محیطهای طبیعی ساخته میشوند و اغلب با دروازههای قرمز رنگ مشخص میگردند که نماد ورود به مکان مقدس است. در معابد، مردم با قربانی کردن غذا، نوشیدنی و هدایای دیگر، کامیها را احترام میکنند و از آنها درخواست برکت، محافظت یا خوشبختی میکنند.[3]
معابد شینتو در نیمههای سدۀ هفدهم، با حمایت امپراتور تنمو (۶۷۳-۶۸۶) و ملکه جیتو (۶۸۶-۶۹۷) از مقام والاتری برخوردار شدند. او معبدهای عمده را تحت حمایت امپراتوری قرار داد و در سال ۶۷۴ شخصاً به زیارت معبد ایسه به عنوان معبد اجدادیش رفت… .[4]
دلیل فراوانی معابد شینتو
یک نکتۀ بسیار مهم را که باید دربارۀ معابد آیین شینتو بدانیم این است که در این آیین همانگونه که کامیان «خدایان» زیادی وجود داشت، معابدشان نیز به همینسان فراوان و گسترده است، تا جاییکه برخی از معابد در کنار معبدبودنشان ضریح و گورستان خدایانشان نیز هستند. اهمیت ایزدکدهها بر اساس کامی که در آن، جای گرفته ردهبندی میشوند. در میان ایزدکدههای معتبر مهمترین این معابد، معبد ایزه یا ایسه است.
مقایسهای بین معابد شینتو و مساجد
با آنچه دربارۀ مساجد و ایزدکدهها و معابد شینتو بیان داشتیم جایگاه هریکی بهخوبی نمایان گردید. با بررسی و تحقیق در این مورد به خوبی درک کردیم که هر کدامشان برای پیروان آیین مذکور چه جایگاه و ارزشی دارند. در ذیل مختصراً میخواهیم بین معابد دو آیین مقایسهای انجام بدهیم:
۱. مساجد در اسلام برای عبادت خداوند متعال ساخته میشوند و به دستور خداوند متعال و رسول گرامی اسلام صلیاللهعلیهوسلم باید تنها خداوند در آن مورد عبادت و بندگی قرار گیرد و هیچ کس در آن اجازه ندارد برای غیر خدا عبادت کند و یا کاری انجام دهد که منافی قداست و حرمت این مکان مبارک باشد؛ بههمین خاطر میبینیم که هیچ عکس یا تصویری از هیچ پادشاه، رئیس و یا شخص معتبری در آن نصب نمیشود، برعکس معابد و ایزدکدههای شینتو که برسر مزارها و قبرهای کامیها درست شده و کامیها در آن عبادت میشوند و برای آنان هدایا و نذورات تقدیم میشود، به همین خاطر مجسمههای کامی و خدایانشان در آن نصب میشوند؛
۲. به خاطر حرمت مساجد و برتری آن در اسلام، به مسلمانان توصیه شده است کارهای دنیوی خود را در مساجد انجام ندهند، بلکه مسجد باید محل عبادت، نیایش، تعلیم دینی، اجتماع مسلمانان برای امور مهم از قبیل مشوره برای جهاد، دعوت به سوی خدا، اقامۀ نمازهای جماعت و جمعه و پایگاهی برای برخی از امور اجتماعی باشد، در حالیکه در معابد آیین شینتو بیشتر مراسم فصلی خانوادگی، جشنوارهها و مراسم ملی برگزار میشود که این کارها با هدف اصلی ساخت معابد در تضاد است؛
۳. گسترش مساجد در سراسر جهان و روی آوردن مسلمانان به این جایگاه مقدس برای تعلیم و تربیت، کسب آرامش روحی و روانی، رازونیاز و مناجات با پروردگار جهانیان، این روزها دین اسلام با احکام و فرامین مفید و انسانساز خود در اکثر جهان در حال رشد و پیشرفت است حتی در جاپان که آیین شینتو، آیین مردم منطقه و سران حکومتی بوده و فعلاً نیز بسیاری به این آیین اعتقاد و باور دارند، دین اسلام دارد دلها را فتح میکند و راهی به سوی قلبهای مردم این دیار باز میکند. «به گفتۀ اکونومیست، اسلام در حال حاضر سریعترین دین در حال رشد در جاپان است و تا سال ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۱۱۰ مسجد در سراسر کشور وجود داشته است»[5]؛ اما در آیین شینتو از آنجایی که ایزدکدهها و معابد در جنگلها، در طبیعت و جاهای باز و برای کامیها درست میشوند؛ لذا ساختشان منوط و وابسته به کامی است؛ اما در اسلام، مسجد فقط برای خداوند متعال درست میشود “وأن المساجد لله فلا تدعوا مع الله أحدا”[6] ترجمه: «و اینکه مسجدها و عبادتگاهها از آنِ الله هستند؛ پس نخوانید با الله هیچ کسی را.»
۴. از سوی دیگر تمام فضایلی که برای مساجد در آیات قرآن و احادیث پیامبر صلیاللهعلیهوسلم ذکر شدند، هیچ کدامشان برای معابد در آیین شینتو ثابت نیستند، گرچه معابد شینتو شاید بتوانند بین پیروان این آیین پیوند ایجاد کنند و آنان را کنار یکدیگر قرار دهند؛ اما هرگز نمیتوانند بهسان مساجد باشند؛ زیرا مراسم نیایش و عبادتشان فصلی بوده و برای همگان نیست این در حالی است که عبادت مسلمانان در مساجد همه روزه بوده و همۀ مسلمانان در رفتن و آمدن به آن یکسان هستند.
ادامه دارد…
بخش قبلی | بخش بعدی
[1]. عبدربه، ایمان بدیع، الإسلام فی الیابان، بیتا، ص ۱۲.
[2]. سایت پایگاه تخصصی تحلیلی جامعه و فرهنگ ملل، عنوان مقاله: نگاهی به شینتو و بودا، دو آیین پرطرفدار در ژاپن، تاریخ نگارش: ۱۴۰۰.
[3]. سایت (مجلۀ) روشنایی، گروهی از نویسندگان، تاریخ نشر مقاله ۱۴۰۳ هجری شمسی، عنوان مقاله: داستان آماتراسو، ایزدبانوی خورشید در اساطیر ژاپن.
[4]. فرهنگ ژاپن، نگاشته شده توسط برخی اندیشهورزان انسانشناسی و فرهنگی، نویسندۀ مقالۀ مذکور: امیریزدانی، حمیده، بیتا، ص ۱۱۶.
[5] . سایت شفقنا، افزایش تعداد مسلمانان و مساجد در ژاپن، تاریخ نشر ۲۶/۲/ ۱۴۰۴ هـ.
[6] . سورة الجن، آیۀ ۱۸.
