قرآن؛ معجزه‌ای فراتر از زمان «بخش شصت‌ونهم»

نویسنده: دوکتور نورمحمد محبی

قرآن؛ معجزه‌ای فراتر از زمان

بخش شصت‌ونُهم

قانون شناوری

از شگفت‌ترین قوانین الهی در دریاها، «قانون دفع یا شناوری اجسام در آب» است. بر اساس این قانون، هر جسمی که در آب فرو رود، از سوی پایین با نیرویی عمودی و رو به بالا فشرده می‌شود که مقدار آن برابر با وزن آبی است که جسم جابه‌جا کرده است.

این قانون، که بعدها توسط «ارشمیدس» کشف و توصیف علمی شد، در حقیقت بخشی از نظام دقیق خلقت خداوند متعال است. بدون این قانون، نه ماهی می‌توانست در آب شنا کند و نه کشتی‌ای می‌توانست بر سطح دریا روان شود.

خداوند متعال در قرآن کریم به این حقیقت اشاره کرده و آن را نشانه‌ای از تسخیر طبیعت برای انسان دانسته است:

“ٱللَّهُ ٱلَّذِی سَخَّرَ لَكُمُ ٱلبَحرَ لِتَجرِیَ ٱلفُلكُ فِیهِ بِأَمرِهِۦ“[1] ترجمه: «خداوند همان كسی است كه دریا را رام شما كرده است، تا كشتی­ها برابر فرمان و اجازۀ او (كه به مادۀ كشتی­ها و خود آب­ها و دیگر عوامل طبیعی داده است) در دریا روان شوند.»

امروزه کشتی‌هایی وجود دارند که وزن بار آن‌ها به بیش از یک میلیون تُن می‌رسد و با آرامش بر سطح دریا حرکت می‌کنند. این شگفتی تنها به سبب نیرویی است که خداوند متعال در آب نهاده؛ نیرویی که قانون آن از سوی پروردگارِ دانا و حکیم جاری است.

بدون این «دفع رو به بالا یا شناوری» هیچ ماهی در آب زنده نمی‌ماند، هیچ کشتی بر دریا روان نمی‌شد و انسان از نعمت عظیم دریاها بهره‌مند نمی‌گشت. به همین سبب، قرآن بارها در آیات گوناگون به حرکت کشتی‌ها بر روی آب اشاره کرده و آن را از نشانه‌های عظمت الهی دانسته است:

“أَلَم تَرَ أَنَّ ٱلفُلكَ تَجرِی فِی ٱلبَحرِ بِنِعمَتِ ٱللَّهِ لِیُرِیَكُم مِّن ءَایَٰتِهِۦۤۚ إِنَّ فِی ذَٰلِكَ لَآایَٰتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ.”[2] ترجمه: «آیا ندیده­ای كشتی­ها بر صفحۀ دریاها به فرمان الله، و در پرتو نعمت خدا حركت می‌كنند، تا او گوشه­ای از نشانه­های (قدرت) خود را به شما بنمایاند. قطعاً در این (گشت­وگذار كشتی­ها در گسترۀ دریاها) نشانه­های بزرگی (بر قدرت خدا) است برای كسانی‌كه بس شكیبا و بسیار سپاسگزار باشند.»

“وَمِن ءَایَٰتِهِ ٱلجَوَارِ فِی ٱلبَحرِ كَٱلأَعلَٰمِ.”[3] ترجمه: «و از جملۀ نشانه­های (شناخت خدا و قدرت) او كشتی­هائی است همچون كوه­ها كه بر صفحۀ دریاها به حركت درمی­آیند.»

هر بار که انسان اجناس، خوراک یا وسیله‌ای را می‌بیند که از کشوری دوردست از راه دریا به او رسیده، باید به یاد آورد که این نعمت تنها به برکت آن قانون الهی است که آب را مسخر انسان ساخته است.

رنگ کوه‌ها و نقش آب در آن

قرآن کریم در سورۀ فاطر، از رابطۀ شگفت میان آب، گیاهان و رنگ کوه‌ها سخن گفته است: “أَلَم تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَاءِ مَاءً فَأَخرَجنَا بِهِۦ ثَمَرَٰتٍ مُّختَلِفًا أَلوَٰنُهَاۚ وَمِنَ ٱلجِبَالِ جُدَدُ بِیضٌ وَحُمرٌ مُّختَلِفٌ أَلوَٰنُهَا وَغَرَابِیبُ سُود”[4] ترجمه: «(ای عاقل!) مگر نمی­بینی كه خداوند از آسمان آب سودمندی را می­باراند و با آن محصولات گوناگون و میوه­های رنگارنگ را به وجود می­آورد؟ (و مگر نمی­بینی كه) كوه­ها خطوط و جاده­هائی است (كه بر سطح زمین كشیده شده است. خطوط و جاده­هائی) كه برخی­ها سفید و برخی­ها سُرخ و بعضی­ها سیاه پُررنگ است، و هر یك از آن­ها به رنگ­های مختلفی و در طرح­های متفاوتی (با دست تقدیر پروردگار، بر چهرۀ زمین ترسیم گشته) است”

در نگاه نخست، پیوند میان باران و رنگ کوه‌ها عجیب به نظر می­رسد؛ اما تحقیقات زمین‌شناسی امروز نشان داده‌اند که آب، عامل اصلی در «اکسید شدن مواد معدنی» است، و همین اکسیدها رنگ‌های گوناگون کوه‌ها را پدید می‌آورند؛ از سفید و سرخ تا سیاه و کبود.

بدین‌سان، آنچه قرآن در قرن‌ها پیش بیان کرده، امروز به عنوان حقیقتی علمی اثبات گردیده است. هر قطره باران که بر زمین می‌بارد، نه تنها گیاه را می‌رویاند، بلکه در گذر زمان چهرۀ سنگ‌ها و رنگ زمین را نیز دگرگون می‌کند.

در پایان آیه، خداوند متعال می‌فرماید: “إِنَّمَا یَخشَى ٱللَّهَ مِن عِبَادِهِ ٱلعُلَمَٰؤُاۗ“[5] ترجمه: «تنها بندگان دانا و دانشمند، از خدا، ترس آمیخته با تعظیم دارند.»

یعنی تنها دانایان‌اند که از روی شناخت به عظمت خداوند متعال پی می‌برند و او را از سر معرفت می‌پرستند. هرچه علم انسان به اسرار آفرینش افزون‌تر گردد، خشیت و خضوع او در برابر خالق یکتا نیز عمیق‌تر می‌شود.

دریاهای مسجور و راز آتش در عمق آب

از دیگر جلوه‌های اعجاز الهی، آیۀ شگفت ذیل است: “وَٱلبَحرِ ٱلمَسجُورِ”[6] ترجمه: «و سوگند به دریای سراپا آتش!»

کلمۀ «مسجور» در لغت به معنای «افروخته و گداخته» است؛ و در نگاه اول، جمع شدن آب و آتش در یک مفهوم متناقض به نظر می‌رسد. اما امروزه علم ثابت کرده است که در اعماق اقیانوس‌ها، شکاف‌هایی وجود دارد که از آن‌ها مواد مذاب و گازهای سوزان به بیرون فوران می‌کند.

این پدیده که در قرن بیستم کشف شد، نشان می‌دهد که بستر اقیانوس‌ها در حقیقت «افروخته» است؛ همان‌گونه که قرآن کریم در هزار و چهارصد سال پیش بیان کرده بود.

بدون این گرما و فعالیت آتش‌فشانی در قعر دریا، حیات در آن اعماق تاریک ممکن نبود؛ چراکه این حرارت، منبع انرژی برای انواعی از موجودات زنده در بستر اقیانوس‌ها است.

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی