نویسنده: ابوعائشه
زلزله از دیدگاه اسلام و نقد شبهات معترضین
بخش سیزدهم
مشکل ناآگاهی به زندگی آخرت
ذاتی که زمین و تمام آنچه در زمین وجود دارند را آفرید و بشر را در آن جای داد، به طور بسیار صادقانه، جدی و بدون شک و تردید خبر داده است که وجود بشر در این زمین یک مرحلۀ بسیار کوتاه و اندک نزد رب‌العالمین است تا بندگان در آن، مرحلۀ امتحان و آزمایش را در زندگی بی‌ارزش دنیا که مالامال از درد، غم و رنج و پر از درگیری، حسادت و سلطۀ شیطان‌هاست را سپری نمایند؛ سپس هر یکی از انسان‌ها دورۀ مختصری را که برایش از جانب پروردگار جهانیان، تعیین شده است می‌گذراند و در نهایت همه می‌میرند و به مکان دیگر و سرای متفاوت با این زمین، منتقل می‌شوند؛ سرایی که باشندگان تا الله بخواهد زنده و ماندگار هستند و آن سرا، سرای ابدی و همیشگی است که در آن موت به سراغ کسی نمی‌آید و آن دار، دار نعمت، کرامت و جنتی است که خداوند به وسیلۀ آن بندگان مطیع و فرمانبردار و کسانی‌که موفق شدند امتحان دنیا را به خوبی سپری نمایند، را اکرام و نوازش می‌کند و یا [آن که آن سرا] سرای ذلت، خفت، خواری و عذاب برای کسانی است که در امتحان دنیا ناکام شده و پروردگارش را نافرمانی کرده و از خواهشات نفسانی پیروی نموده و شیطان آنان را گمراه و اغوا کرده باشد.[1]
خداوند متعال می‌فرماید: “لا یغرنك تقلب الذین کفروا في البلاد متاع قلیل ثم مأواهم جهنم وبئس المهاد لکن الذین اتقوا ربهم لهم جنات تجری من تحتها الأنهار خالدین فیها نزلا من عندالله وما عندالله خیر للأبرار”[2] ترجمه:«فریب ندهد تو را حرکت و رفت و آمد (رونق اقتصادی) کسانی‌که کافر شدند در شهرها. این بهرۀ اندک است، سپس جایگاه‌شان جهنم است و چه بد جایگاهی است. اما کسانی‌که از پروردگارشان پروا داشتند، برای آنان باغ‌هایی است که نهرها از زیرشان جاری است. در آن جاودانه‌اند. این مهمان‌نوازی است از جانب خدا و آنچه نزد خداست، برای نیکوکاران بهتر است.»
خداوند متعال می‌فرماید: “اعلموا أنما الحیاة الدنیا لعب ولهو وزینة وتفاخر بینکم وتکاثر في الأموال والأولاد کمثل غیث أعجب الکفار نباته ثم یهیج فتراه مصفرا ثم یکون حطاما وفي الأخرة عذاب شدید ومغفرة من الله ورضوان وما الحیاة الدنیا إلا متاع الغرور سابقوا إلی مغفرة من رّبکم وجنة عرضها کعرض السماء والأرض أعدت للذین آمنوا بالله ورسله ذلك فضل الله یؤتیه من یشاء والله ذوالفضل العظیم”[3] ترجمه: «بدانید که زندگی دنیا تنها بازی و سرگرمی و زینت و فخرفروشی در میان شما و افزون‌طلبی دراموال و فرزندان است، همانند بارانی که گیاه آن کشاورزان را به شگفت آورد، سپس خشک می‌شود و آن را زرد می‌بینی، سپس خاشاکی می‌گردد و در آخرت یا عذاب سخت است یا آمرزش و خشنودی الله و زندگی دنیا چیزی جز متاع فریبنده نیست. بشتابید به سوی آمرزشی از پروردگارتان و به سوی بهشتی که پهنای آن همچون پهنای آسمان و زمین است؛ آماده شده برای کسانی‌که به الله و پیامبرانش ایمان آورده‌اند. این فضل الله است، آن را به هر که بخواهد می‌دهد و خداوند متعال صاحب فضل بزرگ است.»
خداوند متعال می‌فرماید: “وبشر الذین آمنوا وعملوا الصالحات أن لهم جنات تجري من تحتها الأنهار کلما رزقوا منها من ثمرة رزقا قالوا هذا الذي رزقنا من قبل واتوا به متشابها ولهم فیها أزواج مطهرة وهم فیها خالدون”[4] ترجمه: «و بشارت ده کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، که برای آن‌ها باغ‌هایی است که نهرها از زیر آن جاری است؛ هرگاه میوه‌ای از آن باغ‌ها به آنان داده شود، می‌گویند: این همان است که قبلا بهروزی ما شده بود؛ در حالی‌که همانند آن به آنان داده شده است؛ برای آنان همسرانی پاکیزه است و در آنجا جاودانه خواهند بود.»
خداوند متعال می‌فرماید: “إن المتقین في جنات و نهر في مقعد صدق عند ملیک مقتدر”[5] ترجمه: «بی‌گمان پرهیزگاران در باغ‌ها و نهرها خواهند بود در جایگاه راستین نزد پادشاهی مقتدر و توانمند.»
بی‌خبری از حکمت خداوند متعال و آنچه در این زمین تدبیر می‌کند
ایمان به الله متعال به عنوان پروردگار، خالق و معبود مقتضی ایمان به حکمت خداوند متعال در آنچه تدبیر و فیصله می‌کند، است. ایمان بنده تا مادامی که به تقدیر، خیر و شر آن ایمان نداشته باشد تکمیل نمی‌شود. ما ایمان کامل داریم به این‌که هر آنچه در این زمین واقع می‌شود به علم الله متعال، امر و ارادۀ رب‌العالمین است و در زمین هیچ چیزی از قبیل خیر و شر بدون علم، امر و حکمت خداوند متعال واقع نمی‌شود گرچه از دید بشر، مصیبت و بحران باشد بازهم برای بندگان به‌طور عاجل در دنیا و یا با تأخیر در آخرت خیر و منفعت است. اصلاً امکان ندارد بدون اراده و خواست خداوند متعال چیزی رخ بدهد و این است معبود حقیقی و ذاتی که مستحق عبادت و بندگی است.[6] الله متعال در این‌باره می‌فرماید: “إنا کل شیء خلقناه بقدر”[7] ترجمه: «همانا ما هر چیزی را به اندازه و تقدیر آفریدیم.»
و در جای دیگر می‌فرماید: “وما أصاب من مصیبة إلا بإذن الله ومن یؤمن بالله یهد قلبه والله بکل شیء علیم”[8] ترجمه: «هیچ مصیبتی نمی‌رسد مگر به اذن خدا؛ و هر کس به خدا ایمان آورد، دلش را هدایت می‌کند، و الله به هر چیزی داناست.»
بحران‌ها و مصیبت‌ها عذاب‌هایی هستند که خداوند بر کفار و منافقینی که بخواهد نازل می‌فرماید و الله متعال به وسیلۀ آن اجر مؤمنین را افزایش داده و گناهان‌شان را معاف می‌کند. این عذاب‌ها یا از بالای سرشان است مانند طوفان‌ها، باران‌ها و صاعقه‌ها و… و یا از زیرزمین مانند زلزله‌ها، آتش‌فشان‌ها و فرورفتن در زمین و… و یا بین خود مردم باشد با مخالفت در دل‌های‌شان، نزاع و درگیری تا بعضی بعضی دیگر را از بین ببرند، الله متعال این مورد را در کتاب مبارکش صراحتاً بیان نموده است آنجا که می‌فرماید: “قل هو القادر علی أن یبعث علیکم عذابا من فوقکم أو من تحت أرجلکم أو یلبسکم شیعا ویذیق بعضکم بأس بعض انظر کیف نصرف الآیات لعلهم یفقهون(65) وکذب به قومک وهو الحق قل لست علیکم بوکیل لکل نبأ مستقر وسوف تعلمون” [9] ترجمه: بگو: (ای پیامبر) او توانایی دارد که از بالای سرتان یا از زیر پاهای‌تان عذابی بر شما بفرستد، یا شما را دسته دسته (و گروه گروه) کند و عذاب بعضی از شما را بر بعضی دیگر بچشاند. بنگر چگونه آیات (خود) را گوناگون بیان می‌کنیم، شاید بفهمند و قوم تو آن (قرآن) را دروغ شمردند، با این‌که حق است؛ بگو: من نگهبان و مسئول شما نیستم. برای هر خبری، زمان (و جایگاه) معینی است، و به زودی خواهید دانست.
در نتیجه باید گفت کسانی‌که از این امور بی‌خبر و ناآگاه هستند، شبهات را مطرح نموده و برکارهای خداوند متعال اعتراض می‌کنند. اگر کسی از این امور؛ آگاهی داشته باشد هیچ‌گاه به خود جرئت نمی‌دهد کارهای خداوند متعال را زیر سؤال ببرد و یا بر آن‌ها ایرادی وارد سازد.
ادامه دارد…
بخش قبلی | بخش بعدی
[1]. العقیل، عقیل بن عبدالله، شبهات حول الزلازل والبراکین والکوارث، ۱۴۳۱ هـ.ق، ص ۱۸-۱۹.
[2]. سورۀ آل عمران: ۱۹۷-۱۹۸.
[3]. سورۀ حدید، آیه: ۲۰-۲۱.
[4]. سورۀ بقره، آیه: ۲۵.
[5]. سورۀ قمر، آیه: ۵۴-۵۵.
[6]. العقیل، عقیل بن عبدالله، شبهات حول الزلازل والبراکین والکوارث، ۱۴۳۱ هـ.ق، ص ۱۹.
[7]. سورۀ قمر، آیه: ۴۹.
[8]. سورۀ تغابن، آیه: ۱۱.
