حج رکن پنجم اسلام بوده و معنای لغوی آن قصد و عزم به سوی امری بزرگ و با عظمت است.
حج در اصطلاح فقها عبارت است از قصد به سوی بیت‌الله‌الحرام در وقت معین، جهت ادای مناسک حج.
فرضیت حج از دیدگاه قرآن
حج بعد از فراهم‌شدن شروط آن بر هر فرد مسلمان فرض عین بوده و فرضیت آن از قرآن و سنت نبوی و اجماع امت اسلامی ثابت شده است.
«وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِين»؛ «و مردم را حجّ و زیارت آن خانه به امر خدا بر هر کسی که توانایی رسیدن به آنجا را دارد واجب است و هر که کافر شود (به خود زیان رسانده و) خدا از جهانیان بی‌نیاز است.»
این آیه به بلیغ‌ترین وجه، فرضیت و لزوم حج را برای کسی‌که توانایی ادای آن را داشته باشد اثبات می‌نماید؛ زیرا در دنبالۀ آیۀ کریمه می‌فرماید: «ومن كفر…» این فرضیت و لزوم را هرچه بیشتر و تمام‌تر، تأکید و تثبیت می‌نماید.
فرضیت حج در احادیث نبوی
علاوه بر قرآن کریم، احادیث نبوی نیز فرضیت حج را با صراحت تمام، تأیید و تأکید می‌نماید و از آن جمله این حدیث پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وسلم است که می‌فرماید: «بُنِي الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ، وَاقام الصَّلاة وإيتاء الزَّكَاةِ وَحَجِّ الْبَيْتِ وَصِيَام رَمَضَانَ»؛ )اسلام بر پنج پایه بنا شده است: گواهی و اقرار بر اینکه جز خدای یگانه معبود دیگری نیست و حضرت محمد صلى‌الله‌عليه‌وسلم پیامبر برحق اوست، برپا داشتن نماز، دادن زکات، حج بيت‌الله‌الحرام و روزۀ ماه مبارک رمضان.(
فرضیت حج از دیدگاه اجماع مسلمین
علما و فقهای عالم اسلام در مذاهب مختلف، از صدر اسلام تا امروز به فرضیت حج بر شخصی که توانایی آن را داشته باشد، برای یک بار در عمر اجماع و اتفاق داشته و منکر فرضیت این رکن اسلامی را مرتد و خارج از دین اسلام دانسته‌اند. علاوه بر آن گفته‌اند: «کسی‌که مکان دیگری را به غیر از بیت‌الله‌الحرام برای خود و یا دیگران حج قرار داده و آن را به جای کعبۀ مشرفه بداند نیز کافر و مرتد است.»
