زلزله از دیدگاه اسلام و نقد شبهات معترضین «بخش دوم»

ابوعائشه

زلزله از دیدگاه اسلام و نقد شبهات معترضین

بخش دوم

پیشینۀ زلزله از دیدگاه اسلام چیست؟

زلزله مخلوق و پدیدۀ الهی است، هم‌چون سایر حوادث زمینی و آسمانی، مانند: کسوف و خسوف، به دستور خداوند متعال، زمین شروع به لرزش می‌کند و ناآرامی به وجود می‌آید؛ گرچه زلزله‌ خانه‌ها را ویران می‌کند، انسان‌ها را از بین می‌برد، حیوانات را نابود می‌کند، کشاورزی‌ها و مزارع را محو می‌کند و خسارت‌های سنگین و کلانی به جا می‌گذرد؛ اما این حادثه، هشداری است برای بندگان تا بیدار شوند و از غفلت، سهل‌انگاری و بی‌توجهی دست بردارند و به سوی پروردگارشان رجوع نموده و با تضرع و زاری به درگاه او پناه ببرند، در این حادثه، مصالح و منافعی نهفته ‌است؛ زیرا این حادثه از سوی پروردگار است و همان‌طوری که همۀ ما می‌دانیم که هیچ‌کار خداوند متعال بدون مصلحت، منفعت و حکمت نیست؛ زیرا او ذات حکیمی است و ذات حکیم هیچ‌گاه بی‌تدبیر و بیهوده کاری انجام نمی‌دهد. برهمین اساس در زلزله عمل بر مصالح و حکمت‌هایی است که در پی  آن تحقق می‌یابد، زلزله حکمت‌‌هایی زیادی می‌تواند داشته باشد، که برخی از آن‌ها به شرح زیر است:

۱. تخویف که خداوند متعال می‌فرماید: «وما نرسل بالآیات إلا تخویفا»^[1]؛ ترجمه: وما معجزات و آیات را جز برای آنکه (مردم) از یاد الله بترسند و (هدایت شوند) نمی‌فرستیم؛ [و این معنی با لفظ خود زلزله نیز مناسبت بسیار نزدیکی دارد همان‌گونه که قبلا بیان شد عده‌ای از علمای لغت یکی از معانی زلزله را تخویف و هشدار ذکر کرده بودند.]

۲. رحمت دانستن آن، پیامبر اکرم ^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} می‌فرماید: «أمتي هذه أمة مرحومة لیس علیها عذاب في الأخرة عذابها فی الدنیا الفتن والزلازل والقتل»^[2]؛ ترجمه: امت من، امتی است که مورد رحمت و مرحمت خداوند متعال قرار گرفته‌است و بر این امت در آخرت هیچ عذابی وجود ندارد، بلکه عذاب‌شان در دنیا: فتنه‌ها، زلزله‌ها و قتل است؛

۳. به سبب زلزله حرص دنیا و چسپیدن به دنیا از دل زدوده می‌شود؛

۴. بازگشت به الله. منقول است: «إن ربکم یستعینکم» خداوند بر اثر زلزله می‌خواهد شما را به سوی خشنودی بکشاند؛

۵. از این زلزله‌های کوچک باید به یاد زلزلۀ بزرگ قیامت افتاد: «إن زلزلة الساعة شيء عظیم»^[3]؛ ترجمه: ای مردم! از پروردگار خود بترسید، چرا که زلزلۀ رستاخیز امری هولناک است.

۶. باید به قدر نعمت ثبات و استقرار زمین پی برد؛

۷. کثرت زلزله یکی از علائم قیامت است که در احادیث به آن پیش‌گویی شده است.^[4]

هدف از زلزله چیست؟

زلزله در حقیقت برای مؤمنان، رحمت الله سبحانه و تعالی می‌باشد و برای کفار غضب الله سبحانه و تعالی است.

زلزله یعنی: ای مسلمان! هشدار است برای تو که این گناه را انجام دادی بار دیگر آن را انجام نده و توبه نما و به سوی پروردگارت برگرد.

هنگام زلزله و تکان خوردن زمین به شدت، الله تعالی برای مؤمنان فرصت دوباره می‌دهد، تا آنچه که خلاف الله عزوجل انجام داده بودند، توبه نموده و به صراط مستقیم روی آورند.

الله عزوجل می‌فرماید: «وما نرسل بالآیات إلا تخویفا»^[5]؛ ترجمه: و ما معجزات و آیات را جز برای آنکه (مردم) از یاد الله بترسند و (هدایت شوند) نمی‌فرستیم. زلزله نیز یکی از آیات و نشانه‌هایی است که خداوند متعال به وسیلۀ آن بندگانش را تخویف می‌کند.

هر چند که امروزه دانشمندان برای زلزله تفسیر و تحلیل‌های طبیعی ارائه می‌دهند که بر اثر فعل و انفعالات به‌وقوع می‌پیوندد، اما شکی نیست که زلزله بر خشم و غضب الهی دلالت دارد و برای انسان‌ها همانند یک زنگ و آژیر خطری است تا این‌که از خواب غفلت بیدار شده و به خود آیند، بنابراین زلزله برای مؤمنان پند و عبرتی است و برای عاصیان و نافرمانان شکنجه و عذابی است.

پیامبر اکرم^{صلی‌الله‌علیه‌وسلم} می‌فرمایند: قیامت برپا نمی‌شود مگر این که زمین لرزه‌های بسیار رخ دهد.^[6]

و در حدیث دیگری می‌فرمایند: قبل از قیامت مرگ‌ومیر بسیار خواهد بود و بعد از آن سال‌های پر زلزله بسیار خواهد آمد.^[7]

امام ابن حجر عسقلانی در فتح‌الباری شرح صحیح بخاری ^{رحمهم‌الله} می‌نویسد: «به‌درستی که زمین لرزه‌های بسیاری در سرزمین‌های شمال و مشرق و مغرب صورت گرفته است ولیکن ظاهر آنچه که مراد این حدیث است، این است که زیاد و همه‌جا پی‌درپی باشد.^[8]

شیخ ابو محمد امین‌الله می‌فرمایند: عوامل بسیاری دارد، بعضی آن شرعی و بعضی حسی می‌باشند. و اما عوامل حسی آن:

زلزله در حقیقت نمایش قدرت الله سبحانه و تعالی می‌باشد و الله برای بندگان خود قدرت نمایی می‌کند و آن‌ها را می‌ترساند که چه کسی مانع این قدرت می‌شود!.

زلزله زمانی به وقوع می‌پیوندد که انسان‌های گناهکار در جامعه زیاد شوند و زلزله به هدف بیداری آنان می‌باشد.^[9]‌

ادامه دارد…

بخش قبلی | بخش بعدی