نویسنده: م. فراهی توجگی
اهداف نظام سياسی اسلام
هدف اصلی در نظام سياسی اسلام، توسعۀ بستر تقرب الهی است كه تنها موجودی به نام انسان به‌عنوان جزئی از نظام هستی و اشرف مخلوقات، در مسير او (إنا للّه) و به‌سوی او (إليه راجعون) راه طی می‌كند و منزلگاه نهايی‌اش راه‌يافتن به جوار قرب الهی است.
قرآن كريم در بيان اين حقيقت می‌فرمايد: «انّ المتقين فی جنات ونهر فی مقعد صدق عند مليك مقتدر؛ به‌راستی كه تقواپيشگان در باغ‌های خرم و باشكوه و با نهرهای روان، در جايگاهی راستين نزد پادشاهی بااقتدار، منزل می‌كنند.»
كمال اين منزلت و موقعيت مرتبه‌ای است كه انسان محبوب خدا قرار می‌گیرد و عملش رنگ خدایی می‌گیرد.
در جامعۀ اسلامی همه چيز در خدمت متعالی‌شدن انسان قرار دارد. اين روند متعالی‌شدن با تقرب به خداوند حاصل می‌شود و حكومت نيز زمينه‌ساز اين تقرب و تعالی‌بخشی است.
البته تحقق اين مورد مهم به اين معنا نيست كه اختيار و آزادی انسان‌ها سلب می‌شود و جبر و زور حكومت حاکم، همگان را به سمت‌وسوی معين می‌کشاند؛ زیرا در اين صورت قربی حاصل نمی‌شود و مقصود به دست نمی‌آید، چون جایگاه تقرب نزد انسان و پذيرش اختياری قرب‌جویی بيش از آنكه جسمی و فكری باشد، روحی و درونی است. تقرب با دوستی حاصل می‌شود و اين، رفتاری قلبی و پيرو اراده و اختيار انسان است؛ بنابراين، حكومت دينی با گسترش سازوكارها و شرايط انتخاب مطلوب و تضييق و محدودسازی زمينه‌های آلوده‌ساز، بستر ارادۀ خير و انتخاب شايسته را توسعه می‌بخشد كه منجر به تقرب به خداوند می‌شود.
اهداف و دسته‌ای از عملكردهای نظام سياسی در این پیمانه و سنجه قرار می‌گيرند که عبارت‌اند از:
۱. تکامل همه‌جانبۀ انسان
اولین و مهم‌ترین هدف بعثت انبیا علیهم‌السلام رشد، کمال و حرکت انسان در هر دو بعد مادی و معنوی به‌سوی خداوند متعال است؛ ازهمین‌رو، حاکمیتی که مبتنی بر این آموزه‌ها باشد، رشد و کمال انسان باید محوری‌ترین هدف آن باشد؛ به‌گونه‌ای که نتیجهٔ قهری برقراری چنین حکومتی، حرکت شتابانِ انسان و رنگ‌وبوی جامعۀ او در تمام ابعاد به سمت توسعه و انکشاف باشد.
در این خصوص باید به چند نکته اشاره کرد:
الف. کمال‌گرا شدن و تکامل‌یافتن انسان بدون وجود حاکمان صالح امکان‌پذیر نیست. میان برقراری و شکل‌گیری حکومت اسلامی و حرکت روبه‌کمال جامعه رابطۀ متقابل وجود دارد؛ به این معنا که حرکت روبه‌کمال برای جامعه جز در سایۀ حکومت عادل اسلامی محقق نمی‌شود و در مقابل، حکومت عادلانۀ اسلامی تنها زمانی محقق می‌شود که ارزش‌های اولیه و بنیادین در جامعه در حال شکوفایی و رشد باشد.
ب. جامعه‌ای که به‌سوی کمال‌گرایی واقعی حرکت کند، زمینۀ پذیرش حکومت اسلامی را دارد؛ زیرا کار و وظیفۀ جامعۀ اسلامی پس از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم به دلیل تربیت افراد تکامل‌یافتۀ جامعه در زمان خلفای راشدین نیز ادامه یافت.
پس می‌توان گفت که رابطۀ تکامل جامعه با حکومت اسلامی رابطه‌ای هم‌سو است؛ هرقدر جامعه کامل‌تر باشد، زمینۀ اجرای مقررات اسلام در آن فراهم‌تر می‌شود و هر قدر حاکمیت مقررات اسلامی و حکومت صالحان استمرار بیشتری داشته باشد، سرعت حرکت جامعه بیشتر خواهد شد. سیزده سال طول کشید تا جامعۀ تربیت‌شدۀ پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم آمادگی پذیرش حاکمیت عدل اسلامی را پیدا کند؛ بنابراین، یک جامعۀ روبه‌کمال و سالم می‌تواند رسالت یک حکومت اسلامی را بر دوش گیرد.
-
اقامۀ عدالت؛ اجرای احکام شریعت
