علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه‌الله‌تعالی (بخش پنجاه‌ودوم)

نویسنده: عبیدالله نیمروزی

بزرگ‌مرد عرصۀ دعوت و اصلاح

داعی واقعی کیست؟

امام ندوی معتقد است که داعی واقعی نباید نسبت به جامعه بی‌تفاوت و از حالات و حقایق و برنامه‌ها ناآگاه و منزوی باشد. داعی باید دعوت را درک کند، بیداری ایمانی عمیق و استواری داشته باشد و نسبت به اوضاع و احوال اسلام و مسلمانان آگاه باشد. جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کند بفهمد و حقایق زندگی را نیز احساس نماید. نسبت به نهضت‌ها، حرکت‌ها و احزاب جدید شناخت کافی داشته باشد و با توجه به اوضاع و احوال نابسامان جهان اسلام از اندیشه‌های منفی و غیر حق و افکار تخریب‌گر، مطلع باشد. هم‌چنین نیازها، مشکلات، بحران‌ها و پیچیدگی‌های جامعه را شناسایی کرده، موضع دقیق خویش را تثبیت نماید. هم‌چنین حالت مخاطب و مقدار فـهم او را و زمان و مکانی را که این دعوت الهی و خدایی را در آن القاء می‌کند نیز بشناسد.

خود امام ندوی نیز با چنین عملکردی وارد صحنۀ دعوت اسلامی گردید و بنابر شناخت دقیقی که از اوضاع و احوال جهان اسلام داشت توانست در این زمینه موفقیت چشم‌گیری کسب کند. چنانکه تألیفات ایشان حاوی مضامین اصلاح، دعوت و هدایت امت می‌باشد و با همین انگیزۀ والا در هر ساحتی قدم می‌گذاشت. به طوری که مولانا به همین منظور در سمینار بزرگ دعوت اسلامی در صفر سال ١٤٠٨ هـ. در مکۀ مکرمه شرکت کرد و راهکارهای بسیار ارزشمندی را در زمینۀ دعوت اسلامی ارائه داد تا جایی‌که عده‌ای از اندیشمندان بزرگ اسلامی خواستار آن بودند که آن راهکارها مصوبۀ سمینار قرار گیرد و لازم است در سرتاسر جهان اسلام چاپ و نشر گردد.

دکتر محمد اجتباء ندوی می‌نویسد: این مقاله تأثیر عظیمی بر شنوندگان سمینار گذاشت و هنگامی‌که به چاپ رسید از سوی سطوح مختلف علمی، دینی و دعوتی مقبولیت ویژه‌ای یافت و آن را راهکار عملی‌ای برای دعوت اسلامی در عصر حاضر برشمردند.

سخن گفتن، ایراد موعظه، نگارش مقاله و کتاب مصاحبه و گفتگو در زمینۀ دعوت اسلامی کار سهلی است. هرکس می‌تواند با نگاهی گذرا به یکی از کتاب‌های دعوتگران به این امر مهم بپردازد؛ اما سخن اینجاست که چه سخنی مثمرثمر و سودمند قرار خواهد گرفت؟ چه موعظه‌ای نهاد و روان شنوندگان را به حرکت واداشته و درون‌شان را نا آرام می‌گرداند؟ کدام کتاب روح غیرت ایمانی را بیدار و رگ حمیت دینی را به تحرک وا می‌دارد؟ سخنرانان حرفه‌گرِ فراوانی وجود دارند که به جز ساعت‌ها تضییع وقت خود و دیگران، مقصدی دیگر را دنبال نمی‌کنند و به جز خستگی سودی نمی‌بخشند. و چه بسا کتاب‌هایی که هیچ انگیزۀ دینی و ایمانی در خواننده به وجود نمی‌آورند. در این میان یکی از داعیان تأثیرگذار و مخلص عصر حاضر، امام ندوی بود که فهمید چه می‌گوید، چرا می‌گوید و با چه کسانی باب گفتگو را باز کرده است؟ نخست خودش را شناخت، سپس جامعه را و پس از آن مسئولیت خطیری را شناخت که بر عهده دارد و با این زیربنا توانست کاخ دعوت اسلامی را با توفیقات روز افزونی بنا نهد.

ادامه دارد…

بخش قبلی