آماده‌سازی بستر گردشگری در افغانستان دارای اهمیت بسزایی از نظر اقتصادی و فرهنگی است، که می‌تواند تأثیرات چشمگیری بر جنبه‌های مختلف کشور بگذارد. بهبود وضعیت اقتصادی از طریق توسعه‌ی گردشگری یکی از اصلی‌ترین دلایل اهمیت این آماده‌سازی است. این صنعت می‌تواند با جذب گردشگران داخلی و بین‌المللی، به افزایش درآمد ملی کمک کند. هزینه‌هایی که گردشگران در زمینه‌هایی نظیر اقامت، تغذیه، حمل‌ونقل و خریداری صنایع دستی صرف می‌کنند، می‌تواند تقویت‌کننده‌ی اقتصاد محلی و ملی باشد.
دلیل دیگری برای اهمیت آماده‌سازی برای گردشگری، ایجاد اشتغال است. توسعه‌ی زیرساخت‌های گردشگری و خدمات مرتبط می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی را برای اهالی محلی به ارمغان بیاورد، که این امر به‌ویژه در مناطق با فرصت‌های شغلی محدود، می‌تواند به کاهش نرخ بیکاری کمک کند. از آنجا که گردشگران نیازمند خدماتی نظیر اقامتگاه، وسایل نقلیه، صنایع دستی و تغذیه هستند، افراد محلی می‌توانند در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
ترویج فرهنگ و تاریخ نیز از دیگر دلایل اهمیت آماده‌سازی گردشگری است. توسعه‌ی گردشگری فرهنگی به حفظ و نگهداری آثار تاریخی و فرهنگی کمک می‌کند و با افزایش آگاهی و توجه به این میراث، امکان تأمین منابع مالی لازم برای حفاظت و مرمت آن‌ها فراهم می‌شود. علاوه بر این، تبادل فرهنگی، که نقش مهمی در این زمینه دارد، به گردشگران امکان می‌دهد تا با فرهنگ و سنت‌های محلی آشنا شوند، که این می‌تواند به تبادل فرهنگی و افزایش درک و احترام متقابل بین مردم کشورهای مختلف کمک کند.
نهایتاً، توسعه‌ی زیرساخت‌ها نیز از دیگر دلایل آماده‌سازی برای گردشگری است. توسعه‌ی این صنعت نیازمند بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل، از جمله جاده‌ها، فرودگاه‌ها و سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی است. بهبود این زیرساخت‌ها نه تنها برای گردشگران بلکه برای مردم محلی نیز مفید خواهد بود.
توسعه‌ی خدمات عمومی نیز یکی از جنبه‌های حیاتی گردشگری به شمار می‌رود؛ زیرا نیازهای گردشگران می‌تواند به پیشرفت خدمات عمومی مانند بهداشت، امنیت و رفاه اجتماعی منتهی شود که این پیشرفت‌ها به نوبه‌ی خود، کیفیت زندگی مردم محلی را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، گردشگری می‌تواند به افزایش آگاهی و توجه جهانی منجر شود و توجه بین‌المللی را به وضعیت و مسائل افغانستان جلب کند. این توجه می‌تواند به افزایش کمک‌های بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی منجر شود.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم گردشگری، تصحیح تصورات نادرست است. ورود گردشگران به افغانستان می‌تواند به ارائه‌ی تصویری واقع‌بینانه و مثبت‌تر از کشور در عرصه‌ی جهانی کمک کند. همچنین، ترویج گردشگری پایدار می‌تواند به حفظ منابع طبیعی و فرهنگی کمک کرده و به توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی مناطق محلی یاری رساند. این نوع گردشگری با هدف داشتن منافع بلندمدت برای جوامع محلی طراحی شده است. یکی از عوامل کلیدی موفقیت و ترویج گردشگری در افغانستان، تضمین امنیت گردشگران است. تقویت نیروهای امنیتی و ارتقای سطح امنیت در مناطق گردشگری می‌تواند به جلب اعتماد گردشگران کمک کند.
برخی از مهم‌ترین و معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری افغانستان عبارتند از:
– منار جام
– مناره‌های هرات
– پارک ملی بند امیر
– رشته کوه‌های پامیر و هندوکش
– مسجد شاه دوشمشیره در کابل
– گذرگاه شریف
– ارگ هرات یا قلعه‌ی اختیارالدین
– باغ بابر
– مسجد کبود
– موزه‌ی کابل؛ موزه‌ی ملی افغانستان
– باغ وحش کابل
– قصر دارالامان
– قصر چهلستون کابل
– آرامگاه سید جمال‌الدین افغان
– تپه‌ی مرنجان
– مجسمه‌های بودا در بامیان
– بند کجکی
– تخت جمشید در سمنگان
– زیارت حضرت علی در مزار
– چهل زینه در قندهار
– قلعه‌ی تاریخی بست
– مسجد جامع هرات
– دره پنجشیر
و بسیاری دیگر از مناطق دیدنی و جاذبه‌های تاریخی و طبیعی در ولایات مختلف که متأسفانه هنوز برای بسیاری از مردم و گردشگران داخلی و خارجی ناشناخته باقی مانده‌اند. معرفی این جاذبه‌ها نیاز به تدوین مقالات مفصل و زمان بیشتری دارد. در اینجا به معرفی چند جاذبه‌ی برجسته‌ی گردشگری افغانستان پرداخته شده است.
منار جام
منار جام، یکی از شاهکارهای معماری افغانستان، پس از منار قطب دهلی به عنوان بلندترین منار خشتی جهان شناخته می‌شود. این منار در دره جام ولایت غور قرار دارد و رود هریرود در کنار آن جریان دارد. این بنا با قدمتی حدود ۸۳۰ سال، دومین منار خشتی بلند جهان به شمار می‌رود و ارتفاعی بین ۶۳.۵ تا ۶۵ متر دارد. منار جام در دوران حکومت غیاث‌الدین غوری (۱۱۵۷-۱۲۰۲ میلادی) از دودمان غوریان ساخته شده است، اما مدت زمان دقیق ساخت آن مشخص نیست.
معماری منحصر به فرد منار جام، به قدری است که آندره ماریک، یکی از باستان‌شناسان و گردشگران فرانسوی، از دیدن آن شگفت‌زده شد و گفت که احساس می‌کند با یک برج جادویی روبرو شده است. باستان‌شناسان معتقدند که این منار علاوه بر اهمیت فرهنگی و معماری خود، می‌تواند کلیدی برای درک فرهنگ و تمدن امپراتوری غوری‌ها باشد. بر اساس روایات، معمار منار کسی به نام علی بوده که گاهی به علی اصفهانی و گاهی به علی سمرقندی شهرت داشته است. نام علی دو بار بر روی منار جام حک شده و همچنین نام غیاث‌الدین غوری نیز بر روی آن دیده می‌شود.
در سال ۲۰۰۲، یونسکو درخواست داد تا منار جام به فهرست میراث فرهنگی جهان اضافه شود؛ زیرا شواهدی در اطراف آن یافت شده که نشان می‌دهد منار در گذشته کاربری دیدبانی داشته است. نقوش قرآنی و الگوهای هندسی زیبا بر دیواره‌های منار حک شده‌اند و در دوران تیموریان نیز تزیینات و رنگ‌آمیزی‌هایی به آن افزوده شده است. منار جام نه تنها به عنوان یک جاذبه‌ی گردشگری، بلکه به عنوان نمادی از تاریخ و فرهنگ غنی افغانستان اهمیت دارد و حفاظت از آن برای نسل‌های آینده بسیار ضروری می‌باشد.
By محمد فاتح