فضیلت وبرکات درود فرستادن (بخش اول)

نویسنده: عبدالحمید گرگیج

چکیده

تابان چوگشت مهر جمال محمدی                      ذرات کون یافت حیات مؤبدی

نقاش صنع نقش جهان را چو می‌نگاشت         بودش مراد صورت زیبای احمدی

درود فرستادن بر روان پاک آن‌حضرت (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) برای ما مسلمانان از جایگاه ویژه¬ای برخوردار است. ذکری بافضیلت و پرخیر و برکت که در زمان‌های مختلفی توصیه به گفتن آن شده است. درود فرستادن، آثار بسیاری در دنیا و آخرت برای انسان به همراه دارد و مداومت بر آن توسط بسیاری از بزرگان دین و عالمان سفارش شده است چرا که یکی از دستورات آشکار خداوند در قرآن کریم، درود فرستادن بر حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) است، خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّ الله وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ ۚ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا»؛ ترجمه: «خدا و فرشتگانش بر (روان پاک) این پیامبر درود می‌فرستند؛ شما هم ای اهل ایمان، بر او درود بفرستید و با تعظیم و اجلال بر او سلام گویید و تسلیم فرمان او شوید.» دعا و ذکری کوتاه و مفید که گفته می‌شود تأثیر بسیاری در گشایش امور دنیوی و اخروی دارد.

مقدمه

بیان فضایل و برکات درود بر سید البشر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آن‌قدر بی‌پایان است که هرچه بگوییم، هنوز در آغاز راهیم. پس سپاس و ستایش خداوندی را می‌گوییم که با لطف و احسان خویش، پیامبری را به‌منظور نجات جامعه‌ی بشریت از ظلمت کفر، شرک و جهل فرستاد. این پیامبر بزرگ، با نور توحید و هدایت، مردم را به سرمنزل مقصود رهنمون شد. مقام و جایگاه او چنان بلند است که خود و فرشتگانش به مدح او پرداخته و به مؤمنان فرمان می‌دهند که همگام با ایشان درود و سلام بر آن حضرت بفرستند. همچنین، خداوند برای کسانی که بر آن حضرت درود می‌فرستند، مقام خاصی قرار داده است.

طبیعت انسانی ایجاب می‌کند که هرگاه کسی را دوست داشته باشیم، خوبی‌های او را یادآوری کنیم و از او بسیار یاد کنیم. بنابراین، وقتی ما ادعای محبت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را داریم، لازم است مجالس خود را با ذکر و یاد آن حضرت در هر جا و هر زمان زیبا و معطر کنیم و درباره‌ی سیرت، احوال و اخلاق ایشان سخن بگوییم. یقیناً یاد ایشان محبت را در دل‌ها برمی‌انگیزد. کثرت درود فرستادن بر آن حضرت، انسان را به محبت نزدیک‌تر می‌کند و همچنین انجام فرمان الهی است.

خرم آن‌کس که به رخسار تو دیده است                       یا از آن‌لب شیرین سخن تلخ شنیده‌ست

زآن زلف مسلسل که همی برشکند باد                        از روی تو بنگر که در آن دیر چه دیده‌ست

بر قافله صبر مرا نیست  ولایت                                      امروز که مژگان تو لشکر نکشیده‌ست

این اشک به چشم من از آن‌جای گرفته است               کاندر طلب وصل تو بسیار دویده‌ست

شب‌هاست چو گل غرقه به خونم به سویم                  از باغ وصال تو نسیمی نوزیده‌ست

آری شب امید همه غمزدگان را                                    صبحی‌ست که تار روز قیامت ندمیده‌ست

طاقت چو ندارم که رسانم به تو خود را                        فریاد رس، ای دوست، که طاقت برسیده‌ست

خسروتن بی‌جانت به گلزار زمانه                                  مرغیست که او از قفس سینه پریده‌ست

معنا و مفهوم صلوات «درود فرستادن»

معنا:

واژه‌ی «صلوات» به معنای نماز خواندن، تحیت و درود است. «صلّی الله علیه» به معنای اینست که الله متعال بر او درود فرستد. در «المعجم الوسیط» نیز واژه‌ی «صلا» به معنی دعا آمده است. برخی تفاسیر بیان می‌کنند که اگر صلوات به خدا نسبت داده شود، به معنای فرستادن رحمت است و اگر به فرشتگان و مؤمنان نسبت داده شود، به معنای طلب رحمت خواهد بود.

مفهوم:

اما مفهوم و دلیل فرستادن صلوات خداوند بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وسلم)، که کامل‌ترین انسان‌ها و خاتم النبیین است، چیست؟ جایگاه پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) در نزد پروردگار به قدری رفیع است که طبق آیه ۵۶ سوره احزاب، خداوند و تمام فرشتگانش بر نبی مکرم اسلام سلام و درود می‌فرستند. خداوند همچنین از مؤمنان خواسته است تا هم‌نوا با او و ملائکه در این آیین قدسی شرکت کنند.

فرستادن رحمت خداوند بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم)، نشانه‌ای از اعتلای مقام شامخ ایشان است. همچنین، صلوات فرستادن توسط ملائکه و مؤمنان به معنای طلب رحمت و مغفرت از خداوند است.

در واقع، درود فرستادن بر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) از جانب مؤمنان، تقاضای رحمت و مغفرت الهی برای خودشان نیز هست؛ زیرا پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) واسطه‌ی فیض و برکت الهی هستند. بنابراین، اگر بر ایشان درود نفرستیم، خود را از خوان رحمت و مغفرت الهی محروم کرده‌ایم.

از سوی دیگر، طبق آموزه‌های دینی، تحیت و درود بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) سبب قبولی اعمال و تبرک و پاکی آن‌ها می‌شود. همچنین گفته شده که صلوات باعث استجابت دعاها، کفاره‌ی گناهان، سربلندی در روز قیامت و راه‌یابی به بهشت برین خواهد شد.

اهمیت درود فرستادن بر پیامبر (صلی الله علیه وسلم)

درود فرستادن بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) در روز قیامت سبب قرب به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وسلم) می‌شود. حضرت عبدالله بن مسعود (رضی‌الله‌عنه) از پیامبر (صلی الله علیه وسلم) روایت می‌کند که ایشان فرمودند: «قطعاً نزدیک‌ترین مردم به من در روز قیامت کسی است که بیشتر بر من درود فرستاده است.»

امام ابن حبان (رحمه الله) بعد از ذکر این حدیث می‌فرماید: «این حدیث، دلیل بر این است که نزدیک‌ترین مردم به رسول خدا (صلی الله علیه وسلم) در روز قیامت اصحاب حدیث هستند؛ چون هیچ گروهی در این امت بیشتر از آن‌ها بر پیامبر (صلی الله علیه وسلم) درود نمی‌خواند.» خطیب بغدادی (رحمه الله) در کتاب «شرف أصحاب الحدیث» همین سخن را از ابونعیم نیز نقل کرده است.

امام سفیان ثوری (رحمه الله) می‌فرماید: «اگر به صاحب حدیث هیچ فایده‌ای غیر از درود خواندن نرسد، همین برایش کافی است؛ زیرا صاحب حدیث تا زمانی که با کتاب حدیث مشغول است، درود می‌خواند.»

شیخ ابوطالب مکی می‌فرماید: «کمترین حد کثرت درود ۳۰۰ مرتبه است.» شیخ ابن حجر هیتمی (رحمه الله) می‌فرماید: «زیاد خواندن درود زمانی حاصل می‌شود که شخص، اکثر اوقات خویش را صرف درود خواندن بکند»؛ چنان‌که خداوند می‌فرماید: [وَالذَّاكِرِينَ الله كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ]. «ومردان وزنانی که یاد خدا بسیار کنند». احتمال دارد که حد زیاد خواندن درود این باشد که شخص در میان مردم به درود خواندن زبانزد شود.

خواندن درود، موجب شفاعت ویژه پیامبر(صلی الله علیه وسلم) می‌شود.

رویفع‌ بن ثابت انصاری (رضی الله عنه) از پیامبر (صلی الله علیه وسلم) روایت می‌کند که ایشان فرمود: «هر کس این درود «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَأَنْزِلْهُ الْمَقْعَدَ الْمُقَرَّبَ عِنْدَكَ یَومَ القِیَامَةِ» را بخواند، شفاعت من برای او ثابت می‌شود.

طبرانی از ابودرداء (رضی الله عنه) روایت می‌کند که پیامبر (صلی الله علیه وسلم) فرمود: «هر کس وقت صبح بر من ده درود و وقت شب هم ده درود بفرستد، شفاعت من برای او در روز قیامت ثابت می‌شود.»

ادامه دارد…