ترجمه: تحریک کن و بترسان با ندای (دعوت و معصیت خود) هر کسی ازیشان را که توانستی و لشکر سواره و پیادهات را بر ایشان بشوران و بتازان.
اسْتَفْزِزْ از مادّه «استفزاز» به معنای تحریک کردن و برانگیختن گرفته شده است. تحریکی سریع و ساده، ولی در اصل به معنای قطع و بریدن چیزی است لذا هرگاه پارچه یا لباسی پاره شود، عرب میگوید: «تفزّز الثَّوْب». استعمال این لغت در معنای تحریک و برانگیختن به خاطر بریدن کسی از حق و کشاندن او به سوی باطل است.
و در تفسیرجلالین در تفسیر کلمه استفزز آمده است: صدایت را مخفیانه برای فراخواندن به ترانه خوانی و موسیقی و دعوت به هر معصیت دیگری به آنها برسان.
خداوند در این آیه خطاب به شیطان میفرماید هر کسی را که میتوانی با صدایت تحریک کن بعضی از مفسران آن را تنها به معنای نغمههای هوس انگیز موسیقی و خوانندگی تفسیر کردهاند که هرگونه تبلیغات گمراه کننده را که در آن از وسایل صوتی و سمعی استفاده میشود شامل میگردد سیدنا حضرت عبدالله مسعود رضیاللهعنه میفرمایند مراد از صداهای شیطان در این آیه آوازخوانی و موسیقی میباشد.
در پایان میتوان گفت از این آیه به درستی فهمیده میشود که نخستین برنامه شیطان برای لغزاندن انسان استفاده از موسیقی و نغمههای هوس انگیز است.
ترجمه : در میان مردم کسانی هستند که خریدار سخنان پوچ و یاوه اندتا با چنین سخنانی (بندگان خدا را ) جاهلانه از راه الله منحرف و سرگشته سازند برای شان عذاب خوار و رسوا کننده است.
درین آیه الله کسانی را که به قصد گمراه کردن و انحراف مردم از راه خدا به لهو و لعب و موسیقی دست میزنند مورد سرزنش و نکوهش قرار میدهند.
عدهیی از مفسرین بزرگ و فقهای صدر اسلام از جمله سیدنا حضرت عبدالله بن عباس رضیاللهعنه و سیدنا حضرت عبدالله بن مسعود مراد از لهو الحدیث را درین آیه ساز و سرود یا همان غنا گفتهاند.
چنانچه از حضرت ابن مسعود درباره لهو الحدیث سوال شد ایشان در جواب فرمودند: (الغناء، والله الذی لا اله الا هو) یعنی به الله سوگند خوردند که مراد از لهو غناء و موسیقی است.
مجاهد رحمهالله میگوید: “لهو یعنی طبل”
حسن بصری رحمهالله میگوید: “این آیه درباره ترانه سرایی و آلات موسیقی نازل شده است”
ابن قیم رحمهالله میگوید: “قول صحابه و تابعین در تفسیر لهو الحدیث به غنا کافی است و این تفسیر از ابن عباس و ابن مسعود [که از بزرگان علمای صحابه هستند] به ثبوت رسیده است.
ابوالصهباء میگوید از ابن مسعود درباره این فرموده الله سبحانه و تعالی پرسیدم: {ومن الناس من یشتری لهو الحدیث} گفت: “قسم به خداوند که معبودی به حق جز او نیست لهو الحدیث یعنی غنا ـ و سه بار این قسم را تکرار کرد ـ “همچنین از ابن عمر رضیاللهعنه به صحت رسیده که فرمودند لهو الحدیث همان غناست”
لهو الحدیث مفهوم بسیار گستردهیی دارد هر گونه سخنان یا آهنگهای سرگرم کننده و غفلت زا که انسان را به بیهودگی یا گمراهی میکشاند را در بر میگیرد. خواه غنا و الحان و آهنگهای لایعنی باشد خواه سخنانی که نه از طریق آهنگ و ساز بلکه از طریق محتوی انسان را به فساد سوق میدهد. یا از هر دو طریق ( هم آهنگ و هم محتوای غیراخلاقی) چنانچه در اشعار عاشقانه معمول خوانندگان است، که هم محتوایش گمراه کننده است و هم با خود آهنگ دارد.
نکتهی دیگری نیز درینجا قابل توجه است که بعضا یک آهنگ هم خودش غنا و لهو و باطل است هم محتوای فاسد کننده اخلاق دارد چنانچه اشعار عاشقانه با ساز و مطرب خوانده شوند ازین دستهاند، که مطلق حرام است.
اما گاهی محتوی چیزی است دارای مفهوم و درست. ولی با ساز و آهنگ همراه شده است. مثلا اگر حمد، نعت، دعا و مناجات یا اشعار پر محتوی و نغز را همراه با ساز بخوانند که مناسب مجالس عیاشانه و فاسد شان باشد این صورت نیز حرام است.
By محمد فاتح