امام ابوحنیفه رحمه‌الله و جایگاه علمی‌ ایشان نزد علما و محدثین (بخش نهم)

نویسنده: عبدالحمید نوروزی

ـ تألیفات امام در علم حدیث

ابوالمؤید مُوفق‌الدین مکی (متولد ٤٨٤ و متوفى ٥٦٨ ه.ق)، می‌نویسد: «امام محمد بن شجاع‌ ^{رحمه‌الله} (متوفى ٢٦٦ ه‍.ق) نگاشته است: «در تألیفات امام ابوحنیفه ^{رحمه‌الله}، نزدیک به هفتاد و چند هزار حدیث موجود است.»

قابل ذکر است که تعداد هفتاد و چند هزار حدیث فقط مقدار اندکی از آن احادیثی است که امام اعظم ^{رحمه‌الله} از اساتید خود استماع و جمع و حفظ کرده بود. تعداد اصلی احادیث مسموعۀ ایشان بسیار زیاد است؛ چنان‌که امام حافظ زکریا بن یحیی انصاری ^{رحمه‌الله} با اسناد خود از یحیى بن نصر حاجب (متوفى ٢١٥ ه‍.ق) روایت می‌کند که از امام ابوحنیفه ^{رحمه‌الله} شنیدم که می‌فرمود: من صندوق‌هایی از احادیث را جمع‌آوری نموده‌ام؛ ولی فقط به اندازۀ کمی که به نفع مردم است، از آن‌ها حدیث بیان می‌کنم. در جای دیگر نقل شده است که امام اعظم ^{رحمه‌الله} خانه‌ای مملو از کتاب‌های حدیث داشت.

1. الاحادیث السبعة عن سبعة من الصحابة؛

2. الإمام الاعظم ابوحنیفة والثنائیات فى مسانیده؛

3. الآثار للإمام ابی‌حنیفة – روایة محمد؛

4. الآثار للإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابی‌یوسف؛

5. الآثار للإمام ابی‌حنیفة ـ روایة حفص بن غیاث النَّخَعِی؛

6. الآثار للإمام ابی‌حنیفة ـ روایة محمد الوهبی؛

7. السنن للإمام ابی‌حنیفة ـ روایة زُفَر؛

8. مُسْنَد الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة القاضى ابى‌یوسف؛

9. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة محمد؛

10. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة حماد؛

11. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة اللؤلؤئى؛

12. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة الدورى؛

13. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌عقدة؛

14. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن ابی‌العوام؛

15. مسند الإمام الاعظم ـ روایة الحارثی؛

16. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة الأشنانی؛

17. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌عدى؛

18. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌المظفر؛

19. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة طلحة بن محمد؛

20. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌المقرئ؛

21. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة الدّارِ قُطنى؛

22. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌شاهین؛

23. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌مَنْدَه؛

24. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة الماوردى؛

25. مُسْنَد الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابی‌نُعیم الاصفهانی؛

26. مُسْنَد الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة عبدالله الأنصاری؛

27. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌القیسرانی؛

28. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة القاضی عبدالباقى الأنصاری؛

29. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌عساکر؛

30. مُسْنَد الإمام الاعظم ابی‌حنیفة ـ روایة ابن‌خسرو؛

31. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة الرازی؛

32. جزء عوالی الإمام ابی‌حنیفة؛

33. مسند الإمام الأعظم ـ تخریج الحصکفى؛

34. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة السخاوى؛

35. الأربعون المختارة من حدیث الإمام ابی‌حنیفة؛

36. مُسْنَد الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة الثعالبی المغربی؛

37. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة الحافظ البکرى؛

38. مسند الإمام ابی‌حنیفة ـ روایة الکلاعی؛

39. الرسائل الثلاث الحدیثیة للامام الاعظم ابی‌حنیفة؛

40. الموسوعة الحدیثیة لمرویات الإمام ابی‌حنیفة.

ادامه دارد…

بخش قبلی