اندیشه و ضمیر انسانی در برخورد دایم و عملکرد همیشگی و اصطکاک مستمر با کار و شغل و مصروفیت خسته و درمانده می‌شود و از توش‌وتوان می‌افتد؛ برای تجدید قوا و پالایش درون و آماده‌شدن برای آغاز دوباره و تلاش جدید، به اوقات فراغت و استفادهٔ بهینه از آن نیاز مبرم دارد.
این روزها اصحاب رسانه این خلأ را حس کرده‌اند و با برنامه‌ریزی و اجراهای برنامه‌های گوناگون تفریحی و نشاط‌آور در پی پرکردن این شکاف هستند.
در ادامه به این موضوع به شکل خاص‌تر و تحقیقی‌تر می‌پردازیم.
پذیرفتن تعابیری از قبیل «امپراتوری رسانه‌ها»، «انفجار اطلاعات»، «دهکده جهانی»، «عصر ارتباطات»، «سپهر اطلاعاتی» و … یا اغراق‌آمیز و تحقق‌ناپذیر پنداشتن آنها تغییری در حقیقت آنچه روی داده است، ایجاد نخواهد کرد؛ نسل امروز از کودک تازه‌متولدشده تا پیر منزوی‌شده تحت سیطره‌ی هولناک رسانه‌های گروهی قرار دارند و مفکوره‌ها، آموخته‌ها، آداب و رسوم‌شان با این غفلت فراگیر رسانه‌ای انطباق یافته است.
مسئله‌ی مهمی که در گذر زمان هر روز به نوعی مطرح می‌شود و فکر و ذهن بسیاری از خانواده‌ها، معلمان و مربیان آگاه و دل‌سوز را مشغول می‌کند، گذاران اوقات فراغت اطفال، نوجوانان و جوانان است. در واقع، هرچه بر میزان صنعتی‌شدن جوامع بشری و رشد شهرنشینی و به دنبال آن، بر پیچیدگی روابط و وظایف آنان افزوده می‌شود، مسئله‌ی اوقات فراغت و شیوه‌ی سپری‌کردن درست آن است که افکار عمومی را بیش‌ازپیش به خود جلب کرده است؛ اهمیت آن را هویدا می‌کند و در محاق توجه قرار می‌دهد؛ بنابراین، لازم است در شرایط مناسب برای رهایی از خستگی‌های حاصل از کار و زندگی ماشینی، گاهی به دامن اوقات آرامش‌بخشِ فراغت پناه برد.
وسایل ارتباطی علاوه‌بر وظایف مهم خبری، آموزشی، راهنمایی و رهبری که در سازندگی و آمادگی افراد برای زندگی اجتماعی نقش اساسی دارد، وظایف تفریحی نیز به عهده دارد و انجام می‌دهد. وسایل ارتباطی با انجام وظایف اخیر بیشتر از لحاظ روانی روی افراد تأثیر می‌گذارد و باعث سرگرم‌شدن افراد و پرکردن اوقات آنان می‌گردد که همه‌ی آنها نقش تفریحی دارد.
برای پاسخگویی به نیازهای تفریحی و انسانی، وسایل ارتباطی معاصر وظایف گوناگونی به عهده دارد. در دنیای کنونی به سبب فشار مضاعف کار روزانه و شرایط دشوار زندگی ماشینی، انسان‌ها بیش از هر زمان دیگر به استراحت نیاز دارند. اگر برنامه‌های مناسبی وجود نداشته باشد که اوقات فراغت آنان را پر کند و خستگی‌های و اضطراب‌ها دلهره‌هایشان را تسکین دهد، خیلی زودتر از حد معمول فرسوده و ازکارافتاده خواهند شد. توجه فراوان به تأمین اوقات فراغت بیشتر و استفاده کامل از آن، سبب شده است که انسان‌ها به‌تدریج به‌سوی یک نوع تمدن فراغت گام بردارند و با کاهش ساعات کار و ایجاد وسایل سرگرمی، از زندگی خودشان بیشتر لذت ببرند.
در حال حاضر روزنامه‌ها، مجله‌ها، رادیوها، تلویزیون‌ها و سینماها با انتشار و پخش مطالب و برنامه‌های گوناگون خود، از بهترین وسایل تفریحی و سرگرمی افراد به شمار می‌رود.
خبرها و مطالب و داستان‌های مطبوعات، برنامه‌های هنری رادیوها و تلویزیون‌ها و فیلم‌های متنوع تلویزیونی و سینمایی اکنون در تمام اوقات شبانه‌روز می‌تواند انسان‌ها را سرگرم کند و آنان را از غوغا و اضطراب محیط کار و زندگی توأم با رنج تنهایی دور نگه دارد و برایشان محیط فراغت و آسایش مناسب ایجاد کند. در کنار وظایف تفریحی وسایل ارتباطی، برخی از روان‌شناسان و جامعه‌شناسان به نقش درمان روانی و اجتماعی آنان نیز توجه می‌کنند؛ این دسته از دانشمندان باور دارند که مطبوعات، رادیو، تلویزیون و سینما با انتشار اخبار و داستان‌های جنایی و پلیسی، بسیاری از بیماران روانی را که عقده‌های سرکوب‌شده و تمایلات خشونت‌آمیز و ناخودآگاه دارند، درمان می‌کند؛ زیرا افرادی که در شرایط نامساعد زندگی برای جبران ناکامی و شکست‌های خویش ممکن است دست به اعمال خشن و ناشایست بزنند، هرگاه نمونه‌های چنین اعمالی را در روزنامه یا مجله بخوانند یا از رادیو بشنوند یا در فیلم‌های تلویزیونی و سینمایی تماشا کنند، تا حدود زیادی تمایلات درونی آنان به اعمال خشونت ارضا می‌شود و از قید دلهره‌ها و اضطراب‌های روحی رهایی می‌یابند. البته باید در نظر داشت که وسایل ارتباطی در این زمینه همیشه نقش مثبت ندارد و در اوضاع و احوال گوناگون به تناسب شرایط اقتصادی و اجتماعی زندگی افرادِ یک جامعه و سطح آگاهی و فرهنگ آنان، ممکن است آثار نامطلوب اجتماعی پدید آورد؛ چنین نتایج نامطلوبی را می‌توان به‌خصوص در میان نوجوانان تمام جوامع و اکثریت کشورها مشاهده کرد.
این نظریه به نظر نمی‌رسد که زیاد کارشناسانه و درست باشد؛ زیرا در تمام دنیا بسیاری از بازی‌ها و فیلم‌ها باعث ترویج خشونت شده است و انسان‌ها را از عالم واقعیت به عالم خیال و هوا برده است.
By محمد فاتح